Paraolimpiada

Igrzyska paraolimpijskie(pot.Paraolimpiada)

Zawody sportowe w wielu dyscyplinach dla zawodników z niepełnosprawnością fizyczną.Paraolimpiada odbywa się,co cztery lata,zazwyczaj kilka dni po igrzyskach olimpijskich i jest organizowana przez Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski(ang.International Paralympic Committee).Organizowane są letnie i zimowe IP.Pierwsze letnie igrzyska paraolimpijskie odbyły się w 1960 roku z inicjatywy sir Ludwiga Guttmanna,zimowe w 1976 roku.Aby wystartować na igrzyskach paraolimpijskich należy uzyskać kwalifikację,podobnie jak na igrzyska olimpijskie.Z roku na rok minima są podwyższane ze względu na wzrost poziomu sportowego zawodników.

Dyscypliny paraolimpijskie

Igrzyska letnie:

• Łucznictwo 
• Lekkoatletyka 
• Boccia 
• Kolarstwo 
• Jeździectwo 
• Piłka nożna drużyny 5
• Piłka nożna drużyny 7 
• Goalball 
• Judo 
• Podnoszenie ciężarów 
• Wioślarstwo 
• Żeglarstwo 
• Strzelanie 
• Pływanie 
• Tenis Stołowy 
• Siatkówka 
• Koszykówka na wózkach 
• Taniec na wózkach 
• Szermierka na wózkach 
• Rugby na wózkach 
• Tenis na wózkach

Igrzyska zimowe: 

• Biathlon 
• Hokej na siedząco(ang.Ice Sledge Hockey)
• Narciarstwo biegowe 
• Narciarstwo alpejskie 
• Curling na wózkach

Poziom sportowy

Wśród osób niezwiązanych szerzej ze sportem niepełnosprawnych istnieje błędne przekonanie,że sportowcy niepełnosprawni prezentują bardzo ograniczony poziom sportowy,a ich wyniki i rywalizacja ma charakter symboliczny.W rzeczywistości paraolimpijczycy mimo ograniczeń charakteryzują się wydolnością fizyczną i możliwościami znacznie przewyższającymi możliwości przeciętnego człowieka,co więcej,niejednokrotnie są w stanie skutecznie nawiązać rywalizację z pełnosprawnymi sportowcami.

Przykładów jest wiele,oto niektóre: 

• Natalia Partyka–polska tenisistka stołowa,uczestniczka igrzysk olimpijskich w Pekinie 2008,medalistka igrzysk paraolimpijskich, 
• Jíří Ježek–czeski kolarz-paraolimpijczyk,który startując w 2008 w otwartych kolarskich Mistrzostwach Europy Środkowej Amatorów(z udziałem kolarzy zawodowych,także z pierwszej dywizji)na trudnej,przeszło 200-kilometrowej trasie zajął trzecie miejsce.Czech jechał bez prawej nogi, 
• Natalie du Toit–zawodniczka reprezentująca Republikę Południowej Afryki w pływaniu,uczestniczka igrzysk olimpijskich w Pekinie 2008 oraz igrzysk paraolimpijskich, 
• Oscar Pistorius–zawodnik reprezentujący Republikę Południowej Afryki,biegacz,który nie zakwalifikował się na igrzyska olimpijskie w Pekinie 2008,startował w igrzyskach paraolimpijskich.

Sport niepełnosprawnych

Dyscypliny sportowe uprawiane przez niepełnosprawnych.Dyscypliny i zawody są zazwyczaj oparte na istniejących sportach i ich przepisach,z modyfikacjami do potrzeb niepełnosprawnych.Przykładami są rugby,tańce,koszykówka i lekkoatletyka na wózkach.Organizowane są paraolimpiady(niepełnosprawni fizycznie) i olimpiady specjalne(niepełnosprawni umysłowo).Najważniejszą paraolimpiadą są igrzyska paraolimpijskie,organizowane,co 4 lata od 1960.

Popularne dyscypliny uprawiane przez niepełnosprawnych to: 

• Badminton, 
• Biathlon, 
• Bilard, 
• Boccia, 
• Curling na wózkach, 
• Goalball, 
• Piłka siatkowa na stojąco, 
• Piłka siatkowa na siedząco, 
• Rugby na wózkach, 
• Koszykówka na wózkach, 
• Koszykówka, 
• Ampfutbol(amputee football), 
• Piłka nożna, 
• Jeździectwo, 
• Judo, 
• Kolarstwo, 
• Kajakarstwo, 
• Bowling, 
• Lekkoatletyka,
• Łucznictwo, 
• Łyżwiarstwo szybkie, 
• Łyżwiarstwo figurowe, 
• Biegi narciarskie, 
• Narciarstwo alpejskie, 
• Pływanie, 
• Podnoszenie ciężarów,
• Showdown, 
• Strzelectwo, 
• Szachy, 
• Szermierka na wózkach,
• Taniec integracyjny, 
• Tenis stołowy,
• Wioślarstwo, 
• Żeglarstwo.

Goalball

To gra drużynowa dla osób niewidomych i słabowidzących.Została stworzona w 1946 roku przez Niemca Seppa Reindle i Austriaka Hansa Lorenzena w ramach doskonalenia sposobów rehabilitacji niewidomych weteranów II wojny światowej.

Zasady

Drużyna składa się z trzech zawodników,grających z zasłoniętymi oczami,broniących bramki o wysokości 1,3 metra zajmującej całą szerokość boiska.Boisko do goalballa ma 9x18m i podzielone jest na trzy strefy:bramkową(na szerokość 3 m od bramki),rzutu(3 m za strefą bramkową) i strefę środkową,zajmującą szerokość 6 m na środku boiska.Piłka musi być toczona.Podczas rzutu musi dotknąć strefy rzutu zarówno drużyny rzucającej,jak i broniącej.Po pierwszym kontakcie piłki z zawodnikiem drużyny broniącej,drużyna ta ma 10 sekund na odrzucenie piłki.Jeden zawodnik może tylko dwa razy pod rząd rzucić piłkę.Za przewinienia drużyna może otrzymać rzut karny.Gra trwa 2 razy po 12 min.Piłka zawiera dzwoneczki i waży 1,25 kg.Mecze rozgrywane są w absolutnej ciszy.Dla wyrównania szans zawodników niewidomych i słabowidzących,podczas meczu goalballa gracze mają zaklejone specjalnymi plastrami oczy oraz dodatkowo noszą nieprzeźroczyste gogle.Wszystkie linie na boisku są wyklejone plastrem,pod którym znajduje się sznurek w celu ułatwienia poruszania się i orientacji na nim,gdyż zawodnicy jedną ręką niemal cały czas dotykają podłoża.

Goalball na świecie

W goalball rozgrywane są Mistrzostwa Świata,Europy i Polski.Jest to dyscyplina paraolimpijska od 1976 roku i jest pierwszą oficjalną olimpijską grą zespołową dla osób niewidomych i słabowidzących.Obecnym mistrzem świata mężczyzn jest reprezentacja Litwy,zaś kobiet–Kanady.

Goalball w Polsce

Mistrzostwa Polski są rozgrywane w trzech turniejach.Obecnym mistrzem Polski(2011)jest Lublin,a Wicemistrzem jest Bierutów.Obecnym trenerem reprezentacji Polski jest Robert Prażmo.Największymi dotąd sukcesami Polaków na arenie międzynarodowej było zdobycie 12.miejsca na Mistrzostwach Świata w Roemond w 1986 roku i 5.miejsce Mistrzostw Europy w Greve w 1983 roku.W dniach 12-19 września 2011 w Białymstoku odbyły się Mistrzostwa Europy w Goalballu mężczyzn dywizji"C".

Taniec integracyjny

Taniec,w którym(przynajmniej)jeden z partnerów jest na wózku dla niepełnosprawnych.Tańce w klasie standard to walc,tango,walc wiedeński,fokstrot,oraz quickstep.Natomiast klasa tańców latynoamerykańskich to:samba,cha-cha-cha,rumba,pasodoble oraz jive.

Klasy

Nie ma dużych różnic między turniejami dla sprawnych a niepełnosprawnych. Turnieje rozgrywa się w różnych stylach tanecznych(np.w tańcach latynoamerykańskich)z tym,że zawodnicy podzieleni są na klasy.

Osoby na wózkach są w 1 klasie,kiedy 

• osoba na wózku ma ograniczoną ruchliwość górnej części ciała

I w drugiej klasie,kiedy 

• Osoba na wózku ma w pełni sprawną górną część ciała.

Jest też podział ze względu na partnera: 

• Combi-jedna osoba tańczy na wózku a jedna jest sprawna,
• Duo-dwie osoby tańczą na wózkach.

Jest też podział ze względu na zaawansowanie.Klasa promotion to początkujący i top to zaawansowani.

Międzynarodowe zawody

Zawodnicy są zrzeszeni w federacji World DanceSport Federation,ale tańce nie są częścią paraolimpiady.Pierwsze międzynarodowe zawody odbyły się w 1977 w Szwecji,a pierwsze mistrzostwa świata w tańcach na wózkach odbyły się w 1998 w Japonii.

Mistrzostwa Europy

• 1991 Monachium Niemcy 
• 1993 Oslo Norwegia 
• 1995 Duisburg Niemcy 
• 1997 Härnösand Szwecja 
• 1999 Ateny Grecja 
• 2001 Papendahl Holandia 
• 2003 Mińsk Białoruś 
• 2007 Warszawa Polska 
• 2009 Tel Aviv Izrael

Mistrzostwa świata

•  1998 Tokio Japan 
• 2000 Oslo Norwegia 
• 2002 Warszawa Polska 
• 2004 Tokio Japan 
• 2006 Papendahl Holandia 
• 2008 Mińsk Białoruś 
• 2010 Hannover Niemcy

Szermierka na wózkach

Paraolimpijska wersja szermierki dla osób niepełnosprawnych.W czasie walki zawodnicy siedzą na wózkach szermierczych przymocowanych do tzw.platform.Dyscyplina ta zarządzana jest przez Międzynarodową Federację Sportów na Wózkach.Do programu igrzysk została włączona w Rzymie w 1960 roku.

Oprócz tradycyjnego podziału dyscypliny na floret,szablę i szpadę,istnieje podział według stopnia niepełnosprawności: 

• Kat.A(amputacje nóg,niedowład), 
• Kat.B(uraz rdzenia kręgowego z niedowładem nóg lub też minimalnym niedowładem rąk),
• Kat.C(całkowity bezwład nóg i niedowład rąk,nie jest w programie IP).

Rugby na wózkach(ang.wheelchair rugby)

Zespołowy sport dla osób niepełnosprawnych.Zasady rugby na wózkach zostały opracowane w końcu lat 70.XX wieku w Kanadzie.Początkowo dyscyplina była nazywana murderball(mordercza piłka).W końcu lat 80.XX wieku została przyjęta oficjalnie nazwa rugby na wózkach.

Historia

Rugby na wózkach jest kombinacją koszykówki na wózkach i hokeja na lodzie.Powstał w 1977 roku w Kanadzie Winnipeg,Manitoba dla sportowców z tetraplegią.Ze względu na to,że koszykówka na wózkach wymaga rzutów do kosza,zawodnicy z tetraplegią nie mogli w pełni uczestniczyć w tym sporcie.Rugby na wózkach,umożliwia zawodnikom z tetraplegią uczestniczenie w tym sporcie zarówno na pozycjach ofensywnych jak i defensywnych.W Stanach Zjednoczonych sport został wprowadzony w 1981 roku.Pierwsze zawody odbyły się w 1982.

Przebieg gry

W czasie gry rywalizują dwie drużyny rugbistów na wózkach.Wygrywa drużyna,która uzyska ogółem więcej punktów.Punkt zdobywa się wtedy,kiedy jeden z atakujących graczy,wraz z trzymaną piłką,minie obronę i przejedzie przez bramkę.Piłki nie można trzymać przez czas dłuższy niż dziesięć sekund.Aby móc utrzymać ją w posiadaniu drużyny,trzeba ją albo odbijać,albo podawać innym zawodnikom.Możliwe jest wyrywanie lub wybijanie piłki z rąk przeciwnika.Zabroniony jest całkowicie kontakt fizyczny zawodników,nawet uderzenie w dłoń,zamiast w piłkę to faul.Dozwolone jest blokowanie drogi członkom drużyny przeciwnej.Nad przestrzeganiem zasad czuwa dwóch sędziów,którzy sygnalizują zdobyte punkty oraz decydują o karze.Potrzebne są im dwa zespoły pomocnicze:liczący punkty w grze oraz liczący punkty karne.

Boisko

Gra toczy się na boisku o wymiarach 28 metrów na 15 metrów.Na obu przeciwnych stronach boiska są wyznaczone bramki o szerokości 8 metrów.

Czas gry

Mecz podzielony jest na cztery rundy,po osiem minut,oddzielone przerwami,najdłuższą z nich jest przerwa druga.Przerwy w grze przysługują również drużynom.

Sprzęt

Zawodnicy używają specjalnych rękawic(np.gumowane,ogrodnicze podgumowane,do baseballa–pałkarza)zapewniających lepszą przyczepność,które dodatkowo bywają zabezpieczane przed zsunięciem specjalną taśmą.Gracze niemający dostatecznie silnego chwytu w dłoniach smarują rękawice specjalnym klejem,który zwiększa przyczepność do kół i pozwala utrzymać piłkę.Konieczny jest także specjalny wózek,który dzięki pochyleniu kół do wewnątrz staje się bardziej stabilny.Nogi,a w szczególności stopy zawodnika są zabezpieczone przed zgnieceniem,złamaniem bądź skręceniem.

Zawodnicy

Podczas gry na boisku przebywa maksymalnie czterech zawodników z jednej drużyny.Każdy grający posiada punkty kwalifikacyjne,które oznaczają stopień niepełnosprawności,od 0,5 do 3,5.Suma punktów,znajdujących się na boisku zawodników,nie może przekraczać ośmiu.

Rugby na wózkach w kulturze

Do Oscara 2005 został nominowany film Murderball–gra o życie(oryg.Murderball),poświęcony zawodnikom amerykańskiej drużyny narodowej w rugby na wózkach.W Polsce film ten dostał nagrodę publiczności na festiwalu Planete Doc Review w 2006 r.

Curling na wózkach

Jest grą w curling przystosowaną dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach inwalidzkich.Tą dyscypliną sportu jak i curlingiem dla osób pełnosprawnych zarządza Światowa Federacja Curlingu(WCF),curling na wózkach od 2006 jest dyscypliną paraolimpijską.W curling na wózkach zaczęto grać w Europie pod koniec lat 90.XX wieku,w Ameryce Północnej uprawia się od 2002.Mecze rozgrywane są na takim samym lodowisku jak w curlingu pełnosprawnych(45,72 m x 5 m,bez haków),używa się takich samych kamieni.Różnice polegają na tym,że kamień wypuszcza się z zatrzymanego wózka(który najczęściej z tyłu przytrzymuje inny zawodnik),nie ma również szczotkowania.Kamienie mogą być wypuszczane za pomocą ręki(zawodnik wychyla się wówczas z wózka)lub poprzez specjalny kij(tzw.extender).Zakończony jest on ruchomą nakładką gdzie wkłada się rączkę kamienia,można go nim pchnąć i nadać odpowiednią rotację.Kamień podczas wypuszczania musi znajdować się na linii środkowej.Każda drużyna musi składać się z zawodników obydwu płci.Mecze składają się z 8 endów(do sezonu 2007/2008 było to 6 endów).Zespół ma 68 minut na zagranie swoich kamieni,może również wziąć jeden czas.

Badminton(kometka,wolant)

Dyscyplina sportowa,gra 2- lub 4-osobowa.Od 1992r.jest pełnoprawną konkurencją olimpijską.

Wstęp

Gra polega na przebijaniu nad siatką lotki za pomocą rakietki;gra rozgrywana jest na punkty na polu o długości 13,4 m i szerokości 6,1 m.Siatka o szerokości 76 cm zawieszona jest na wysokości 1,524 m;lotka o wadze od 4,74 g do 5,50 g wykonana jest z 16 piórek(naturalnych lub syntetycznych).Klasyczny mecz składa się z setów rozgrywanych do 21 punktów lub dwóch punktów przewagi.Gra kończy się w momencie,gdy jeden z zawodników lub drużyn wygrywa dwa sety.Badminton jest grą,w której liczy się czas reakcji,technika ale przede wszystkim kondycja fizyczna.

Historia

Badminton jest grą bardzo starą.Trudno jest jednoznacznie określić genezę badmintona na świecie.W pozostałościach dawnej cywilizacji azteckiej i chińskiej spotyka się rysunki,przedstawiające grę przypominającą badminton,co świadczy o tym,iż w różnej postaci ta forma aktywności fizycznej była znana od wielu tysięcy lat prawie na wszystkich kontynentach.Sama nazwa gry pochodzi od nazwy angielskiej posiadłości VIII księcia Beaufort,leżącej w hrabstwie Gloucestershire niedaleko Bristolu,która nazywała się właśnie Badminton.To tam około roku 1870 odbył się pierwszy pokaz gry opartej na podbijaniu rakietką lotki wykonanej z korka i piór z zastosowaniem reguł zbliżonych do współczesnych.Po kilku latach przyjęto jednolity zbiór przepisów gry,w których do dzisiaj niezmienne pozostały długość i szerokość boiska(w rzeczywistości były to wymiary salonu,w którym odbył się pierwszy pokaz)oraz wysokość siatki.Z biegiem czasu gra stawała się coraz bardziej popularna.Zyskała sympatię nie tylko w gronie amatorów,lecz także i profesjonalistów.Z tego to właśnie powodu powołano MFB,czyli Międzynarodową Federację Badmintona.W Polsce rozwój badmintona przypada na lata 70.XX wieku.Już pierwszej połowie lat siedemdziesiątych XX wieku była uprawiana w Akademickim Ośrodku Sportowym przy Politechnice Gdańskiej,przez kadrę i studentów uczelni.7 Listopada 1977 r.powstał PZB,czyli Polski Związek Badmintona.Na świecie badminton najbardziej popularny jest w krajach wschodniej Azji(Chiny,Japonia,Korea itd.)oraz w Danii.W Europie,oprócz Danii,jego główne ośrodki znajdują się w Wielkiej Brytanii,Niemczech i Szwecji,natomiast w Polsce w Suwałkach,Głubczycach,Dębnicy i Słupsku.Odbywające się,co roku Mistrzostwa świata w badmintonie po raz pierwszy zostały rozegrane w szwedzkim Malmö w 1977 roku.Oprócz indywidualnych mistrzostw świata rozgrywane są również drużynowe mistrzostwa mężczyzn(Thomas Cup oraz kobiet Uber Cup).Olimpijska kariera badmintona rozpoczęła się w roku 1988 na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Seulu,gdzie grę potraktowano pokazowo.Badminton bardzo szybko stał się modny i już na Igrzyskach w Barcelonie w 1992 roku włączono go do programu,jako dyscyplinę medalową.Do zdobycia były wtedy tylko dwa medale-złoty i srebrny.Możliwość zdobycia brązu pojawiła się dopiero w Atlancie w 1996 r.W Atenach badminton rozgrywany był w pięciu konkurencjach:gra pojedyncza kobiet,gra pojedyncza mężczyzn,gra podwójna kobiet,gra podwójna mężczyzn oraz gra mieszana.Na olimpiadzie w Atenach w konkurencji tej spośród polskich reprezentantów wystartowali Przemysław Wacha(gra pojedyncza),Michał Łogosz i Robert Mateusiak(gra podwójna).

Klasyfikacja 10 najlepszych zawodników w Polsce

1.Robert Mateusiak(Polonez Warszawa,AZS Kraków,UKS Hubal)Miejsce 9-16 w grze podwójnej IO Sydney 2000 Miejsce 9-16 w grze podwójnej IO Ateny 2004 Trzykrotny brązowy medalista ME:w grze podwójnej ME Glasgow 2000,w grze podwójnej ME Malmo 2002,w grze podwójnej ME Genewa 2004

2.Michał Łogosz(MDK Płock,Stal Płock,Bizon Płock,Technik Głubczyce,SKB Suwałki)Miejsce 9-16 w grze podwójnej IO Sydney 2000 miejsce 9-16 w grze podwójnej IO Ateny 2004 trzykrotny brązowy medalista ME:w grze podwójnej ME Glasgow 2000,w grze podwójnej ME Malmo 2002,w grze podwójnej ME Genewa 2004

3.Przemysław Wacha(Technik Głubczyce)wielokrotny ćwierćfinalista ME:w grze pojedynczej ME Malmo 2002 i w grze pojedynczej ME Genewa 2004 wielokrotny medalista MEJ:srebro w grze podwójnej,brąz w grze pojedynczej w MEJ Glasgow 1999 olimpijczyk z IO Ateny 2004

4.Kamila Augustyn(MKS Słupsk,SKB Piast Słupsk,SKB Suwałki)ćwierćfinalistka ME:w grze podwójnej ME Genewa 2004 trzykrotna medalistka MEJ:złoto w grze podwójnej i srebro w grze pojedynczej MEJ Spała 2001 oraz brąz w grze pojedynczej MEJ Glasgow 1999 ćwierćfinalistka MEJ:w grze podwójnej MEJ Glasgow 1999

5.Nadieżda Zięba(Piast-B Słupsk,UKS Hubal)ćwierćfinalistka ME:w grze podwójnej ME Genewa 2004

6.Piotr Żołądek(MKS Słupsk,Piast-B Słupsk,Hubal Białystok)Srebrny medalista MEJ:w grze podwójnej MEJ Glasgow 1999

7.Rafał Hawel(SKB Piast Słuspk)brązowy medalista w grze pojedynczej i ćwierćfinalista w grze podwójnej MEJ Esbjerg 2003

8.Katarzyna Krasowska(Zryw Opole,AZS UW Warszawa,Technik Głubczyce)Trzykrotna olimpijka:IO Barcelona 1992,IO Atlanta 1996,IO Sydney 2000 Miejsce 9-16 w grze pojedynczej w IO Atlanta 1996 Dwukrotna ćwierćfinalistka w grze pojedynczej w ME:Herning 1996 i Sofia 1998

9.Bożena Bąk-Siemieniec(Technik Głubczyce,AZS AGH Kraków,AZS Kraków) miejsce 9-16 w grze podwójnej w IO Barcelona 1992

10.Wioletta Sosnowska-Wilk(Sława Sławno,Motus Koszalin,Warmia Olsztyn)miejsce 9-16 w grze podwójnej w IO Barcelona 1992

Biathlon,biatlon,dwubój zimowy,bieg patrolowy(łac.bi–dwu,gr.áthlon–zawody,nagroda)

Zimowa dyscyplina sportu,łącząca biegi narciarskie ze strzelectwem.Polega na biegu na określonym dystansie(zwykle od 7.5 do 20 km),w czasie którego zawodnicy 2 lub 4 razy zajmują stanowiska na strzelnicy,przyjmując postawę stojącą lub leżącą,oddając za każdym razem po 5 strzałów.Rozgrywany jest również biathlon letni.Biathlon jest popularną dyscypliną w Niemczech,Rosji,Włoszech i części Skandynawii.

Historia

Początki biathlonu można wiązać z ćwiczeniami norweskich żołnierzy.Pierwsze zawody w biathlonie zostały rozegrane w 1767,kiedy współzawodniczyły ze sobą kompanie norweskich pograniczników.Stopniowo sport ten stawał się coraz bardziej popularny w całej Skandynawii.Biathlon został zademonstrowany po raz pierwszy podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 1924.Pojawił się też,jako dyscyplina pokazowa podczas kolejnych Igrzysk w 1928,1936 i 1948.Nie został uznany za dyscyplinę olimpijską z racji niewielkiej liczby państw,które wystawiały swoich biathlonistów.W 1958 odbyły się pierwsze mistrzostwa świata w biathlonie,a dwa lata później biathlon pojawił się też na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich.Ciałem zarządzającym biathlonem jest Międzynarodowa Unia Biathlonu(International Biathlon Union,IBU),która oficjalnie powstała w 1998,kiedy to wydzieliła się z powstałej w 1948 Międzynarodowej Unii Pięcioboju Nowoczesnego i Biathlonu(Union Internationale de Pentathlon Moderne et Biathlon,UIPMB).

Zasady

Szczegółowe zasady można znaleźć na stronie IBU pod tym adresem:IBU Rule Book

Bieg narciarski

W biegu narciarskim w biathlonie dozwolone są wszystkie techniki narciarskie.Zawodnicy wyposażeni są jedynie w narty,których długość nie może być dłuższa niż wysokość zawodnika pomniejszona o 4 cm,oraz kijki.

Strzelanie

Karabinek o minimalnej masie 3,5 kg wraz z amunicją musi znajdować się podczas całego biegu na plecach zawodnika.Używane są karabinki kalibru 5,6 mm.Muszą być ładowane ręcznie przez zawodników,nie można używać broni samoczynnej lub samopowtarzalnej.Cele na strzelnicy znajdują się w odległości 50 m.Przy każdym strzelaniu zawodnik musi trafić w 5 krążków o średnicy 45 mm w pozycji leżącej lub 115 mm w pozycji stojącej.Tarcza strzelnicza wyposażona jest w specjalny mechanizm,który automatycznie zasłania trafiony cel białym krążkiem.Dzięki temu biatloniści są na bieżąco informowani,co do skuteczności na strzelnicy.

Bieg indywidualny

Indywidualny bieg(IN=individual)na 20 km mężczyzn i 15 km kobiet jest najstarszą biatlonową konkurencją.Zawodnicy oddają po 4 rundy strzałów,po dwa razy w każdej pozycji.Za każdy nietrafiony cel dodawana jest minuta kary.Podobnie jak w biegu sprinterskim zawodnicy startują w odstępach czasowych.

Bieg sprinterski

Bieg sprinterski(SP=sprint)w biathlonie rozgrywane jest na dystansie 10 km dla mężczyzn lub 7,5 km dla kobiet.Zawodnicy pojawiają się dwa razy na strzelnicy,gdzie oddają po 5 strzałów,raz w pozycji leżącej,raz w pozycji stojącej.Za każdy błąd muszą pokonać dodatkowe 150 m rundy karnej.Zawodnicy wypuszczani są do biegu w odstępach czasowych,zazwyczaj,co 30 sekund.Gdy zawodnik nie trafi do celu i nie przejedzie za to rundy karnej zostają mu doliczone 2 minuty kary.Jest jedną z najczęściej rozgrywanych konkurencji biathlonowych.

Bieg pościgowy

W biegu pościgowym(PU=pursuit)biathloniści startują zgodnie z różnicami czasowymi uzyskanymi we wcześniejszym wyścigu,najczęściej sprintu.Tym samym,zawodnik,który pierwszy przekroczy linię mety jest zwycięzcą tego biegu.Bieg pościgowy rozgrywany jest na dystansie 12,5 km dla mężczyzn i 10 km dla kobiet,każdy zawodnik wykonuje 4 strzelania(2 leżąc,2 stojąc),a każdy błąd karany jest dodatkową rundą o długości 150 m.

Bieg ze startu wspólnego

W biegu ze startu wspólnego(MS=mass start)wszyscy zawodnicy startują w tym samym czasie,co ogranicza liczbę zawodników,by uniknąć tłoku na strzelnicy.Bieg ten rozgrywany jest na dystansie 15 km dla mężczyzn i 12,5 km dla kobiet,każdy zawodnik wykonuje 4 strzelania(2 leżąc,2 stojąc),za każdy błąd zawodnik musi pokonać karną rundę o długości 150 m.Podczas zawodów Pucharu Świata w biegu masowym startuje pierwsza trzydziestka klasyfikacji generalnej.

Bieg sztafetowy

W sztafecie(RL= relay)startuje po czterech zawodników,z których każdy pokonuje 7,5 km(dla mężczyzn) i 6 km(dla kobiet) i oddaje dwie serie strzałów na strzelnicy,po jednej w każdej pozycji.Na każde pięć celów na strzelnicy zawodnik może wykorzystać aż 8 nabojów,z tym,że 3 ostatnie może doładować pojedynczo na strzelnicy.Dopiero,jeżeli mimo użycia wszystkich nabojów pozostały nietrafione krążki,zawodnik musi wykonać karną rundę o długości 150 m za każdy błąd.Wszyscy zawodnicy z pierwszej zmiany startują w tym samym czasie.By dokonać ważnej zmiany zawodnik jednej zmiany musi dotknąć zawodnika kolejnej zmiany.

Bieg sztafetowy mieszany

W biegu sztafetowym mieszanym startuje po czterech zawodników(dwóch mężczyzn i dwie kobiety).Pierwsza zmiana(kobiety)startują tak jak w biegu ze startu wspólnego.Drugą zmianę również wykonują kobiety.Każda przebiega po 6 km.Następnie biegną mężczyźni,przebiegają po 7,5 km.Najpierw oddają strzał na leżąco,a potem na stojąco.System strzelania(kary)u kobiet i mężczyzn taki jak w sztafetach.

Bieg drużynowy

W biegu drużynowym(TM=team)czterech zawodników z jednej drużyny biegnie razem.Na strzelnicy za każdym razem strzelają tylko dwaj z nich–dwóch tylko w pozycji leżącej,pozostałych dwóch tylko w pozycji stojącej.W przypadku błędu karną rundę pokonać muszą ci zawodnicy,którzy nie strzelali.Biathloniści muszą razem przyjeżdżać i opuszczać strzelnicę.Na mecie muszą pojawić się także razem,a różnice czasów między nimi nie może przekraczać łącznie 15 sekund,w przeciwnym razie otrzymują karę czasową jednej minuty.Ze wszystkich konkurencji biathlonowych ta rozgrywana jest najrzadziej.

Bieg Indywidualny Sprint Bieg Pościgowy Bieg Masowy Sztafeta Sztafeta mieszana

Mężczyźni 20 km 10 km 12,5 km 15 km 4 x 7,5 km 2 x 7,5 km +2 x 6 km

Kobiety 15 km 7,5 km 10 km 12,5 km 4 x 6 km

Juniorzy 15 km 10 km 12,5 km 12,5 km 4 x 7,5 km

Juniorki 12,5 km 7,5 km 10 km 10 km 3 x 6 km

Juniorzy młodsi 12,5 km 7,5 km 10 km 10 km 3 x 7,5 km

Juniorki młodsze 10 km 6 km 7,5 km 7,5 km 3 x 6 km

Start,co 30 Sekund co 30 Sekund wg kolejności sprintu Wspólny Wspólny Wspólny

Strzelanie leżące,stojące,leżące,stojące leżące,stojące leżące,leżące,stojące,stojące leżące,leżące,stojące,stojące każdy zawodnik leżące-stojące każdy zawodnik leżące-stojące

Kary za strzelanie Karna minuta Karna runda(150 m)Karna runda(150 m)Karna runda(150 m)Doładowania(3)lub karna runda Doładowania(3)lub karna runda

PŚ-Premiera 1978/79 1978/79 1996/97 1998/99 1978/79 2004/05

MŚ-Premiera 1958 1974 1997 1999 1966 2005 oraz 2007

Premiera Olimpijska 1960 1980 2002 2006 1968

Polskie kluby biathlonowe 

• AZS AWF Wrocław 
• Między szkolny Klub Sportowy"KARKONOSZE"Jelenia Góra
• Międzyszkolny Klub Sportowy"DUSZNIKI ZDRÓJ" 
• Uczniowski Klub Narciarski Czarny Bór
• Iwonicki Klub Narciarski"GÓRNIK"Iwonicz ZdrójMSS"
• SOKÓŁ"Rymanów 
• Narciarski Klub Sportowy Dynamit Chorzów 
• KS Ryfama Rybnik
• AZS AWF Katowice 
• Biathlonowy Ludowy Klub Sportowy Żywiec 
• Uczniowski Klub Sportowy"LIDER"Katowice 
• Biathlonowy Klub Sportowy"Wojsko Polskie-Kościelisko" 
• Uczniowski Ludowy Klub Sportowy"JODŁA"Bodzentyn
• Uczniowski Klub Sportowy"G-8 BIELANY"Warszawa 
• Międzyszkolny Klub Sportowy"DRAGON"Chełm 
• Międzyszkolny Klub Sportowy"HERMES"Gryfino

Znane centra biathlonowe 

• Włochy Antholz-Anterselva
• Norwegia Beitostølen 
• Włochy Cesana San Sicario 
• Rosja Chanty-Mansyjsk 
• Polska Duszniki-Zdrój 
• Stany Zjednoczone Fort Kent 
• Norwegia Geilo 
• Szwajcaria Gurnigel 
• Francja Haute Maurienne
• Austria Hochfilzen 
• Norwegia Holmenkollen
• Finlandia Kontiolahti 
• Polska Kościelisko-Kiry 
• Finlandia Lahti 
• Stany Zjednoczone Lake Placid
• Niemcy Langdorf 
• Norwegia Lillehammer 
• Włochy Martello 
• Niemcy Mittenwald
• Rosja Nowosybirsk
• Niemcy Oberhof 
• Austria Obertillach
• Szwecja Östersund 
• Słowacja Osrblie 
• Słowenia Pokljuka
• Włochy Ridnaun 
• Białoruś Raubicze 
• Austria Rosenau 
• Niemcy Ruhpolding
• Kanada Val Cartier

Gry komputerowe o tematyce biathlonowej

• Biathlon 2003 
• Biathlon 2004 
• Biathlon 2005 
• Biathlon 2006:Go for Gold 
• Biathlon Champion 2007 
• RTL Biathlon 2007
• RTL Biathlon 2008 
• RTL Biathlon 2009

Bilard(ang.billiards,pool)

Gra rozgrywana na pokrytym suknem stole,która polega na uderzaniu bil,czyli kul wykonanych z odpowiedniego materiału i o określonych parametrach,za pomocą kija.Istnieje wiele gier bilardowych,których zasady różnią się rozmiarami stołu,liczbą używanych bil,ich oznaczeniami(np.kolorami)itp.Zazwyczaj w grze uczestniczą dwie osoby,rozgrywające bile na przemian,zwykle wykonując ruchy do popełnienia pierwszego błędu.Najczęściej gra polega na wbijaniu bil do łuz(w snookerze łuzy zwane są kieszeniami),czyli określonych otworów w stole.Są jednak bilardy(np.karambol),w których stół nie ma łuz.

Historia

Bilard ma długą i bogatą historię rozciągającą się od jego powstania w XV wieku.Początkowo grało się na stole o wymiarach 1 do 2 ograniczonym bandami,z czasem wprowadzono łuzy,czyli dziury w stole.Od tej pory głównym celem rozgrywek było trafianie bilami do łuz.

Kije

Kije bilardowe,czyli kije do odmiany pool są wykonywane z dobrej jakości klonu.Bloki drewna są toczone,aby uzyskać idealnie okrągły kształt i zwężają się,aby uzyskać odpowiednie właściwości kija.

Wyróżniamy następujące części kija(od grubszego końca): 

• Odbijak;gumowa albo plastykowa cześć tłumiąca drgania wynikające z opierania kija o podłogę,chroni kij przed uderzeniami o ściany; 
• Butt;czyli rączka kija;to jego największy element,lakierowana,połączona stalowym albo drewnianym gwintem ze szczytówką;
• Oplot;wykonany z nici irlandzkiej,gąbki albo nylonu;jest nakładany w miejscu w którym powinno się dotykać kija prawa ręką;
• Gwint(pin);drewniany albo stalowy;element łączący butt i szczytówkę;ma on oznaczenia po których dopasowuje się szczytówki do kijów,na przykład 5x16x14 albo 3/8x10;każda firma ma swoje charakterystyczne gwinty; 
• Szczytówka;z angielskiego shaft to klonowy blok,który zwęża się do około 11-13 mm na końcu posiada tzw.taper(przewężenie),który jest inny dla kijów przeznaczonych do różnych gier bilardowych 
• Ferrula;najczęściej plastykowa albo melaninowa;to pierścień oddzielający drewno szczytówki od przyklejanej kapki 
• Kapka;inaczej końcówka albo tip;wykonana ze skóry albo fenolu(w kijach do rozbijania i skoków);może być warstwowa prasowana albo jednowarstwowa(le pro),zawodnicy wymieniają kapki le pro ze względu na ich małe możliwości 
• Ferulokapka;patent wykorzystywany w kijach do skoków i rozbijania(break/jump);to połączona kapka z ferulą,bardzo twarda,ma zapewnić jak najszybszą reakcję kija na uderzenie rozbijające

Bile

Początkowo bile były wykonywane z różnych materiałów,m.in.gliny,bakelitu,celuloidu,krystalitu,kości słoniowej,tworzyw sztucznych,stali i drewna.Głównym materiałem od 1627 aż do początku XX wieku była kość słoniowa.Pogoń za jej substytutem nie brała się z motywacji ekologicznych,lecz ekonomicznych.Była ona też w części pobudzaną przez nowojorskich producentów bil,którzy ogłosili nagrodę 10000 dolarów za substytut kości słoniowej.Pierwszym opłacalnym materiałem okazał się celuloid,wymyślony przez Johna Wesley Hyatt w 1868,ale celuloid czasami wybuchał podczas produkcji i był wysoce łatwopalny.Dziś bile wykonuje się z tworzyw sztucznych jak i z żywicy fenolowej.Są to materiały o wysokiej odporności na pękanie i odpryskiwanie.

Stoły

Stoły do gry w bilard są zazwyczaj prostokątne o stosunku boków 1 do 2.Na każdym rogu oraz na środku dłuższych band znajdują się łuzy(istnieją też stoły bez łuz).Stoły standardowo mają wielkości 7,8,9 oraz 12 stóp(długość dłuższej krawędzi).

Trójkąt

Jest to ramka w kształcie trójkąta zazwyczaj zrobiona z plastiku lub z drewna.Służy do ustawienia bil przed początkiem rozgrywki na stole.Występuje również trójkąt do gry w dziewiątkę.Ma on kształt rombu.

Zagrania

Massé–Dubel(snooker)–Shot to nothing–Wózek(snooker)–Wszystko albo nic(snooker)–Cofnięcie–Bila odstawna–Hit and hope

Gry bilardowe

·         Bilardy francuskie–Stół ma wymiar 5 na 10 stóp,nie posiada łuz.W grze występuje niewielka ilość bil. Angle game

·         Balkline

·         Bilard artystyczny

·         Boccette

·         Crokinole

·         Czwórka

·         Five-pins

·         Karambol

·         Karambol 3-bandowy

·         Novuss

·         Straight rail

·         Yotsudama

·         Three Cushion

·         Bilardy amerykańskie,tzw.pool-billiards–Stół prostokątny ma wymiary:7'(198х99 cm),8'(224х112 cm),9'(254х127 cm)(najpopularniejszy 9').Posiada 6 łuz(w rogach i na środkach dłuższych boków).Bile kolorowe mają średnicę 57.2 mm.Bila biała może mieć różne średnice(48 mm,52.4 mm,57.2 mm,60.3 mm)oraz może być wykonana w wersji magnetycznej.Stosuje się w nich ogólne zasady gry w bilard amerykański,które są zbiorem zasad obowiązującym we wszystkich grach na stół amerykański,z wyjątkiem reguł,które stoją w jawnej sprzeczności ze szczegółowymi zasadami poszczególnych gier. 
     Bank pool

·         Baseball pocket billiards

·         Bowliards

·         Cake pool

·         Casino

·         Chicago

·         Cowboy pool

·         Cribbage pool

·         Crossover

·         Cutthroat

·         Equal offense

·         Czternaście plus jeden(Straight pool)

·         Czterdzieści jeden

·         Dziewiątka–bilard dziewięciobilowy

·         Dziesiątka

·         Siódemka

·         Szóstka

·         Flanges

·         Golf

·         Honolulu

·         Indian

·         Killer–inaczej"Trzy życia"

·         Line Up

·         Mexican pool

·         One-pocket

·         Ósemka–inaczej"Blackball","solid & stripes"

·         Ósemka angielska(bez względu na nazwę jest zaliczana do bilardów amerykańskich),

·         Ósemka chińska(bez względu na nazwę jest zaliczana do bilardów amerykańskich),

·         Irish standard pool

·         Piętnaście plus jeden

·         Convergence 8-Ball

·         Pan i pani–z ang.Mr and Mrs bilard o nierównych zasadach dla dwojga graczy

·         One Fifteen Ball

·         Piętnastka

·         Partya Polska

·         Rotacja

·         Speed pool

·         Tęcza

·         Trójka

·         Bilardy angielskie–Podobny do bilardu amerykańskiego,jednak stół ma wymiary 12'(356х178 cm) i posiada inny zestaw bil.

·         Snooker

·         Cake

·         Bilardy rosyjskie–Używa się bil o rozmiarach 60,3mm lub 68mm(w zależności od wielkości stołu).Rozmiary stołów oraz rozmieszczenie łuz jest podobne jak w bilardach amerykańskich i angielskich.Łuzy są tylko 2-4 mm większe od bil.

·         Ruska piramida

·         Inne

·         Kelly–gra z"butelką"

·         Skittle pool

·         Pokerball–inaczej poker pool,gra z wykorzystaniem kart.

·         Bottle pool gra bilardowa z użyciem specjalnego rekwizytu–"butelki"

·         Gałganduch–dawna odmiana bilardu;na środku stołu stawiano"kręgiel z dzwonkiem"(również zwany gałganduchem)

·         Zoneball–odmiana bilardu na sześciokątnym stole

·         Bumper pool

·         Bilard barowy

·         Bagatelle

·         Skittle pool–gra z'pionkami'

·         Crud–gra bez kijów,rękami

Polskie oznaczenia:

·         Kitchen–kuchnia,baza

·         Foot spot–punkt główny stołu

·         Head string–linia bazy

Boccia

Sportowa dyscyplina paraolimpijska wywodząca od włoskiej gry w bule- bocce.Pierwszy raz rozgrywki boccia miały miejsce na Światowych Igrzyskach Niepełnosprawnych w Nowym Jorku w roku 1984.Stałą dyscypliną paraolimpijską stały się od czasu Olimpiady w Barcelonie w 1992 roku.Obok goalball i dyscyplin uprawianych na wózkach jest dyscypliną paraolimpijską niemającą swojego odpowiednika w programie olimpijskim.Pod wieloma względami gra jest podobna do pierwowzoru.

Od bocce odróżniają ją jednak charakterystyczne zapisy regulaminowe:

·         Wprowadzenie bili na boisko odbywać się może w dowolny sposób:rzucenie,kopnięcie,sprzęt wspomagający np.rynny,pochylnie

·         Pozycja ciała zawodnika nie jest określona:można stać lub siedzieć(wózek,krzesło)

·         Wprowadzanie bili na boisko może się odbywać z udziałem asystenta instruowanego przez gracza(np.o głębokim porażeniu mózgowym,bez kończyn)

·         Istnieje limit czasu przyznawany każdej stronie na rozegranie każdej rundy

Ze względu na charakterystyczną dla większości gier"bulowych"prostotę zasad,relatywnie do innych sportów tani sprzęt i niewielkie wymagania w zakresie miejsca do gry,boccia zachwalana jest również jako gra integracyjna.

Koszykówka na wózkach

Zespołowy sport dla niepełnosprawnych i sport integracyjny.Reguły gry są zbliżone do reguł koszykówki.Celem każdej z drużyn jest zdobywanie punktów za celne rzuty do kosza przeciwnika.Boisko ma wymiary 28 na 15 metrów.Czas gry wynosi 4 razy 10 minut.Drużyna składa się z pięciu zawodników.Rozgrywki międzynarodowe rozgrywane są pod patronatem International Wheelchair Basketball Federation,natomiast w USA,gdzie sport ten jest najbardziej rozwinięty podlega National Wheelchair Basketball Association.Od 1973 odbywają się mistrzostwa świata mężczyzn,a od 1990 kobiet.Od 1997 rozgrywane są mistrzostwa świata juniorów.Koszykówka na wózkach jest też sportem paraolimpijskim.W kilku krajach(Anglia,Kanada,Australia)osoby sprawne mogą grać w zawodach koszykówki na wózkach w zespołach mieszanych.Gracze w koszykówce na wózkach są podzieleni na klasy w zależności od sprawności funkcjonalnej i rodzaju schorzenia.Jest pięć klas zawodników-klasa 1,2,3,4 i 4.5.oraz 3 grupy pośrednie-1.5,2.5 i 3.5.Zawodnicy najmniej sprawni są klasyfikowani do niższych klas i dostają tyle samo punktów(np klasa 1-1pkt,klasa 2- pkt.itp.).Im lepsze możliwości funkcjonalne zawodnika tym jest on zakwalifikowany do wyższej klasy.Suma punktów zawodników na boisku nie może przekroczyć 14(IP,MŚ,ME).W rozgrywkach ligowych(w tym w Polsce)dopuszcza się 14,5 pkt.Limit punktowy dla drużyny stosuje się aby gracze z większym upośledzeniem narządu ruchu mogli grać razem z tymi najsprawniejszymi.W koszykówce integracyjnej zawodnicy sprawni dostają 5 punktów.Najlepsze na świecie drużyny w koszykówce na wózkach to:Kanada,USA,Australia,Holandia,Wielka Brytania,Japonia i Włochy.

Koszykarz FC Barcelona-Institut Guttmann

Medaliści Igrzysk Paraolimpijskich

Mężczyźni klasa A

Lp Rok i miejsce Złoto Srebro Brąz

1.Rzym 1960 Stany Zjednoczone Wielka Brytania Izrael

2.Tokio 1964 Stany Zjednoczone Wielka Brytania Izrael

Mężczyźni klasa B

Lp Rok i miejsce Złoto Srebro Brąz

1.Rzym 1960 Stany Zjednoczone Holandia Wielka Brytania

2.Tokio 1964 Stany Zjednoczone Argentyna Izrael

Mężczyźni

Lp Rok i miejsce Złoto Srebro Brąz

1.Tel Aviv 1968 Izrael Stany Zjednoczone Wielka Brytania

2.Heidelberg 1972 Stany Zjednoczone Izrael Argentyna

3.Toronto 1976 Stany Zjednoczone Izrael Francja

4.Arnhem 1980 Izrael Holandia Stany Zjednoczone

5.Stoke Mandeville/Nowy Jork 1984 Francja Holandia Szwecja

6.Seul 1988 Stany Zjednoczone Holandia Francja

7.Barcelona 1992 Holandia Niemcy Francja

8.Atlanta 1996 Australia Wielka Brytania Stany Zjednoczone

9.Sydney 2000 Kanada Holandia Stany Zjednoczone

10.Ateny 2004 Kanada Australia Wielka Brytania

11.Pekin 2008 Australia Kanada Wielka Brytania

Kobiety

Lp Rok i miejsce Złoto Srebro Brąz

1.Tel Aviv 1968 Izrael Argentyna Stany Zjednoczone

2.Heidelberg 1972 Argentyna Jamajka Izrael

3.Toronto 1976 Izrael RFN Argentyna

4.Arnhem 1980 RFN Izrael Stany Zjednoczone

5.Stoke Mandeville/Nowy Jork 1984 RFN Izrael Japonia

6.Seul 1988 Stany Zjednoczone RFN Holandia

7.Barcelona 1992 Kanada Stany Zjednoczone Holandia

8.Atlanta 1996 Kanada Holandia Stany Zjednoczone

9.Sydney 2000 Kanada Australia Japonia

10.Ateny 2004 Stany Zjednoczone Australia Kanada

11.Pekin 2008 Stany Zjednoczone Niemcy Australia

Koszykówka

Dyscyplina sportu drużynowego,w której dwie pięcioosobowe drużyny grają przeciwko sobie próbując zdobyć punkty umieszczając piłkę w koszu.Jest jedną z najpopularniejszych i najchętniej oglądanych dyscyplin na świecie.Datę powstania koszykówki datuje się na 21 grudnia 1891 roku,a za jej twórcę uznaje się Jamesa Naismitha.

Historia

Koszykówka powstała 21 grudnia 1891 roku w Springfield w stanie Massachusetts,gdy nauczyciel wychowania fizycznego w YMCA James Naismith opracował grę zespołową,którą mogliby uprawiać studenci college'u zimą w sali.Początkowo do gry w koszykówkę używano zwykłej piłki futbolowej.Zasady koszykówki były bardzo proste i zostały spisane przez twórcę tego sportu.Gra ta stawała się coraz bardziej znana,a jej zasady zmieniały się.Wkrótce koszykówka była znana w całej Ameryce Północnej.6 Czerwca 1946 zostało założone BAA(Basketball Association of America),które jesienią 1949 przybrało nazwę National Basketball Association.

Reguły gry

W koszykówkę grają dwie drużyny,po pięciu zawodników każda.Celem każdej z drużyn jest zdobywanie punktów za celne rzuty do kosza przeciwnika i zapobieganie zdobywaniu punktów przez drużynę przeciwną.Nad właściwym przebiegiem gry czuwają sędziowie,sędziowie stolikowi i komisarz.Zwycięzcą meczu zostaje drużyna,która na koniec czasu gry uzyska większą liczbę punktów.Kosze umieszczone są na wysokości 3,05 metra.

Punkty otrzymuje się za umieszczenie piłki w koszu:

·         1 punkt za udany rzut osobisty z linii rzutów wolnych

·         2 punkty za rzut z akcji wykonany z odległości mniejszej niż linia rzutów za trzy punkty

·         3 punkty za rzut zza linii rzutów za trzy punkty(6,75 m)[w NBA 7,24 m]

Boisko do gry to płaska,twarda powierzchnia wolna od przeszkód,o wymiarach 28 m długości i 15 m szerokości,mierzonych od wewnętrznych krawędzi linii ograniczających boisko.

Pozycje koszykarskie

·         Rozgrywający–point guard(PG),tzw."1"–od tego zawodnika wymagane jest wiele asyst,przechwytów i brak strat.Jest to najczęściej najniższy zawodnik w zespole.

·         Rzucający obrońca–shooting guard(SG),tzw."2"–od tego zawodnika wymagana jest umiejętność zdobywania wielu punktów,głównie rzutami z dystansu.

·         Niski skrzydłowy–small forward(SF),tzw."3"–od zawodników na tej pozycji wymagane jest zarówno wspieranie niższych i wyższych graczy oraz duża wszechstronność.

·         Silny skrzydłowy–power forward(PF),tzw."4"–od graczy na tej pozycji wymaga się skutecznej gry w obronie(m.in.zbiórki,bloki) i ataku(głównie punkty spod kosza).

·         Środkowy–center(C),tzw."5"–jego głównym zadaniem jest zdobywanie punktów spod kosza,zbieranie piłek z tablicy i blokowanie rzutów rywali.Środkowymi zostają najczęściej najwyżsi gracze w drużynie.

Podziały boiska koszykarskiego

Boisko koszykarskie można podzielić z różnych względów.

Podstawowe z nich to:

·         ze względu na pasy działań

·         ze względu na"wysokość"

·         ze względu na położenie piłki

·         ze względu na ilość punktów za 1 rzut"z gry".

Koszykówka na świecie

Państwo Ligi

Stany Zjednoczone National Basketball Association(NBA)-mężczyźni Women's National Basketball Association(WNBA)-kobiety National Collegiate Athletic Association(NCAA)-mężczyźni i kobiety

Polska Tauron Basket Liga(TBL)-mężczyźni Ford Germaz Ekstraklasa(PLKK)-kobiety

Hiszpania Liga ACB(ACB)-mężczyźni Liga Femenina de Baloncesto(LFB)-kobiety

Litwa Lietuvos krepšinio lyga(LKL)-mężczyźni Lietuvos Moteru Krepsinio Lyga(LMKL)-kobiety

Francja Ligue nationale de basket-ball(Pro A)-mężczyźni Championnat de France de basket-ball-mężczyźni

Niemcy Basketball-Bundesliga(BBL)-mężczyźni Niemiecka Liga Koszykówki Kobiet(DFBL)-kobiety

Włochy Lega Basket A-mężczyźni

Piłka nożna(ang.football,amer.soccer)

Gra zespołowa.Piłka nożna jest najpopularniejszą dyscypliną sportową na świecie.

Wstęp

Od 1900 r.dyscyplina olimpijska.Na całym świecie w 2006 roku w rozgrywkach udział brało 265 milionów zawodniczek i zawodników, oraz 5 milionów sędziów należących do 207 lokalnych związków zrzeszonych w FIFA.W meczach piłkarskich uczestniczą dwie rywalizujące ze sobą drużyny.Celem gry jest umieszczenie piłki w bramce przeciwnika.Zwycięża drużyna,która w regulaminowym czasie gry(dwie połowy po 45 minut każda w rozgrywkach seniorów)zdobędzie więcej bramek.Mecze piłkarskie odbywają się na prostokątnym,pokrytym murawą boisku.Rozmiary boiska to 45 m do 90 m szerokości i długości od 90 m do 120 m,lecz boisko nie może być kwadratowe.Od 14 marca 2008 roku każde nowe boisko powinno mieć 105 metrów długości i 68 metrów szerokości.Decyzję tą przyjął Komitet Wykonawczy FIFA na podstawie przepisów opracowanych przez IFAB instytucję odpowiedzialną za Przepisy Gry w Piłkę Nożną.Drużyna piłkarska składa się z 11 zawodników,(aby zespół został dopuszczony do meczu musi być ich co najmniej 7) i zazwyczaj 7 rezerwowych(w finałach Mistrzostw Świata i Mistrzostw Europy-12).Wśród graczy wyróżniamy bramkarza i graczy z pola:obrońców,pomocników i napastników.Podział graczy z pola na pozycje jest czysto umowny,w aktualnie stosowanych strategiach gry często następuje podczas meczu płynna wymiana między nimi.Bramkarz jest jedynym zawodnikiem,który może dotykać i łapać piłkę rękami w czasie gry,jednak zgodnie z Przepisami może to mieć miejsce jedynie we własnym polu karnym.W przypadku rozmyślnego zagrania piłki ręką przez bramkarza poza własnym polem karnym,jego drużyna zostaje ukarana rzutem wolnym bezpośrednim,tak samo jak w przypadku pozostałych zawodników.Wbrew powszechnie panującej opinii,ukaranie bramkarza za rozmyślne zagranie piłki ręką w czasie gry poza własnym polem karnym karą indywidualną w postaci żółtej lub czerwonej kartki,może mieć miejsce jedynie w ściśle określonych w Przepisach Gry sytuacjach.Bramkarzowi nie wolno zagrywać piłki ręką po podaniu jej do niego przez współpartnera z wrzutu oraz po podaniu od współpartnera nogą(a konkretnie jej częścią poniżej kolana),jednak,jeśli intencją zawodnika z drużyny nie było podanie piłki do bramkarza a wynikło to z przypadku,w takiej sytuacji bramkarz może zagrywać ręką,nieważne,którą częścią ciała zagrał współpartner.Typowa gra piłkarska polega na utrzymywaniu się w posiadaniu piłki tak,aby nie weszła ona w posiadanie przeciwnika,na podaniach piłki nogą lub głową(nie ręką)do partnera z zespołu a następnie kopnięciu jej do bramki przeciwnika.Kontakt fizyczny między graczami zasadniczo jest niedozwolony.Zawodnicy,którzy nie są w posiadaniu piłki,starają się przemieszczać po boisku,próbując znaleźć się w pozycjach ułatwiających wymianę piłki pomiędzy graczami swojego zespołu,a jednocześnie utrudniających grę przeciwnikowi.Piłka nożna jest jedną z szybciej prowadzonych gier.Piłka jest poza grą po opuszczeniu przez nią całym obwodem boiska lub po przerwaniu gry gwizdkiem przez sędziego.Warto przy tym zauważyć,że inaczej niż np.w piłce ręcznej zegar nie jest zatrzymywany,a czas spotkania dalej płynie.Piłka jest wprowadzana do gry w sposób ściśle określony w Przepisach Gry,który zależy od powodu,dla którego znalazła się poza grą.

Historia

Jest możliwe ustalenie prapoczątków piłki nożnej.W grę przypominającą dzisiejszą piłkę nożną grano już w przedkolumbijskiej Ameryce(rytualne zawody Azteków),czy średniowiecznej Wenecji(calcio).Prawdopodobnie z tamtych terenów gra dostała się do wysp Brytyjskich.Pierwszym monarchą na Wyspach Brytyjskich,który interesował się piłką nożną był Karol II,który w 1681 r.dał jej królewską aprobatę.W Anglii i Szkocji między XVIII a XIX wiekiem narodziła się ogromna pasja do gry w piłkę.Grały ze sobą często bez żadnych reguł i nie przebierając w środkach, całe wsie i miasteczka.Piłkę kopano w miastach na ulicach,na wsiach zaś-nawet na uprawianych polach.Słabość do gry była tak wielka,że młodzi ludzie często zaniedbywali obowiązki.Dorośli zakładali się o wyniki rozgrywek,co było zakazane.Co gorsza,grano tak ostro i bez opamiętania,że ciągle po zakończonych spotkaniach dochodziło do ekscesów.Skutkiem tej namiętności były wielokrotnie ogłaszane przez burmistrza Londynu oraz przez Królów Anglii i Szkocji zakazy uprawiania tej"bezproduktywnej gry".Jednak,jak pokazał czas,nie mogło to w żaden sposób powstrzymać rozwoju futbolu w Anglii i Szkocji.Wtedy prawdopodobnie narodził się sam termin football,używano go do określania różnych gier,jednakże nie tych,które polegały na kopaniu piłki,ale tych,w które grano"na piechotę"(czy też na nogach,po angielsku on foot).Pierwsze piłki robiono ze zwierzęcych pęcherzy.

Współczesne początki

Właśnie w Anglii w połowie XIX wieku zainaugurowano pierwsze rozgrywki.Tam też,w połowie wieku,po raz pierwszy spisano przepisy gry w piłkę nożną.Miały one na celu ujednolicenie zasad gry,której licznie oddawali się angielscy studenci i uczniowie prywatnych szkół.Pierwsze przepisy,w kształcie zbliżonym do współczesnej gry rugby,powstały w Trinity College podczas spotkania,w którym uczestniczyli także przedstawiciele szkół prywatnych(public school)Eton College,Harrow School,Rugby School,Winchester College i Shrewsbury School,ale zasad tych nie udało się szerzej rozpowszechnić.Co więcej,niektóre kluby,jak na przykład Sheffield F.C.,próbowały wprowadzać własne zasady i zakładały własne związki piłkarskie.Te sytuacje przyspieszyły powstanie The Football Association,Angielskiego Związku Piłki nożnej,która w 1863 roku ostatecznie ustaliła jednolite przepisy,wówczas zbliżone jeszcze do rugby.Rozróżnienie tych dwóch dyscyplin nastąpiło wkrótce,po sporze o usunięcie dwóch zapisów dotyczących gry ręką i szarżowania.Obecnie zasady gry reguluje International Football Association Board(IFAB).W 1904 roku w Paryżu powstała Międzynarodowa Federacja Związków Piłkarskich.Zadeklarowała ona zaakceptowanie zasad ustalonych przez IFAB,ale już w 1913 roku udało jej się umieścić w niej własnych przedstawicieli.

Najwięcej strzelonych goli

Najwięcej goli w historii,bo ponad 1300,strzelił Arthur Friedenreich.Na drugim miejscu jest,Pelé z 1280 bramkami.

Zasady ogólne

Mecze rozgrywane są na polu gry wyznaczonym w postaci prostokąta o szerokości od 45 m do 90 m i długości od 90 m do 120 m(przy jednoczesnym zastrzeżeniu,że boisko nie może być kwadratem,dla meczów międzynarodowych od marca 2008 roku FIFA ustanowiła wymiary boisk 105x68).Dwie krótsze linie nazywają się liniami końcowymi,przy czym odcinek między słupkami-linią bramkową,natomiast dwie dłuższe–liniami bocznymi.Po przeciwległych stronach pola gry,na środku linii bramkowych, ustawione są bramki o szerokości między wewnętrznymi krawędziami słupków 7,32 m i wysokości dolnej krawędzi poprzeczki od podłoża 2,44 m.Zawody są rozgrywane piłką,która powinna mieć obwód nie mniejszy niż 68 cm i nie większy niż 70 cm,a jej waga powinna wynosić od 410 do 450 gramów.Przy rozpoczęciu zawodów ciśnienie powietrza we wnętrzu piłki musi wynosić od 0,6 do 1,1 atmosfery.Pełny skład drużyny liczy 11 zawodników,w tym bramkarz.Drużyna może również wyznaczyć maksymalnie do 7 zawodników rezerwowych.Personalia wszystkich zawodników muszą być wpisane do sprawozdania sędziowskiego,które musi być dostarczone do sędziego przed rozpoczęciem zawodów.W trakcie spotkania drużyna może dokonywać wymian zawodników,których liczba zależy od regulaminu danych rozgrywek.Zawodnik wymieniony nie może znaleźć się ponownie na placu gry.Zawodnicy jednej drużyny(poza bramkarzem)noszą w trakcie zawodów taki sam ubiór,który odróżnia ich od zawodników drużyny przeciwnej.Obowiązkowy ubiór zawodnika składa się z koszulki,spodenek,getrów piłkarskich oraz butów.Każdy zawodnik musi posiadać również ochraniacze goleni,które muszą być całkowicie przykryte getrami.Koszulka musi posiadać rękawy i stanowić odrębną część ubioru od spodenek(niedozwolone jest używanie przez drużyny strojów jednoczęściowych).Koszulka musi mieć na plecach numer w kolorze kontrastującym z kolorem koszulki,natomiast inne elementy dekoracyjne(emblematy,loga klubów i sponsorów,nazwiska piłkarzy)są regulowane odrębnymi zapisami w regulaminach danych rozgrywek.Piłkę w czasie gry można uderzać głową,nogą,przyjmować na klatkę piersiową itp.,nie wolno jedynie rozmyślnie zagrywać jej rękami.Zakaz ten nie dotyczy bramkarza zagrywającego piłkę znajdującą się w obrębie własnego pola karnego,poza sytuacją rozmyślnego podania od pasa w dół do bramkarza przez współpartnera,lub podania piłki do bramkarza z wrzutu.Rozmyślne dotknięcie piłki ręką jest karane rzutem wolnym bezpośrednim dla drużyny przeciwnej(lub rzutem karnym,jeśli piłkę dotknął zawodnik z pola we własnym polu karnym).W zależności od sytuacji,sędzia może również ukarać zawodnika,który przewinił karą indywidualną w postaci żółtej lub czerwonej kartki.

Wykroczenia i kary

Przepisy gry w piłkę nożną definiują szereg przewinień,za które drużyna zawodnika przewiniającego może być ukarana rzutem wolnym lub rzutem karnym.Rzuty wolne dzieli się na rzuty wolne bezpośrednie oraz rzuty wolne pośrednie.Rzut wolny bezpośredni może być przyznany przeciwko drużynie,której zawodnik dopuszcza się w czasie gry i na polu gry jednego z następujących przewinień:kopie lub usiłuje kopnąć przeciwnika,podstawia bądź próbuje podstawić nogę przeciwnikowi,skacze na przeciwnika,nieprawidłowo atakuje przeciwnika ciałem,uderza lub usiłuje uderzyć przeciwnika,popycha przeciwnika,atakuje przeciwnika nogami,trzyma przeciwnika,pluje na przeciwnika,atakuje sędziego lub rozmyślnie dotyka piłkę ręką.Jeżeli któreś z tych przewinień zostaje dokonane w obrębie pola karnego drużyny zawodnika przewiniającego–sędzia przyznaje drużynie przeciwnej rzut karny.Z rzutu wolnego bezpośredniego bramka może zostać zdobyta bezpośrednio,ale tylko na drużynie przeciwnej.W przypadku wykonania rzutu wolnego w kierunku własnej bramki,(ale spoza własnego pola karnego),jeżeli piłka niedotknięta przez żadnego zawodnika przekroczy całym obwodem linię bramkową pomiędzy słupkami i pod poprzeczką,sędzia przyzna rzut rożny dla drużyny przeciwnej.Jeżeli w powyższej sytuacji rzut wolny bezpośredni będzie wykonywany z własnego pola karnego–sędzia nakaże powtórzyć jego wykonanie–wynika to z faktu,że piłka nie jest w grze,dopóki nie zostanie kopnięta bezpośrednio poza własne pole karne w obrębie pola gry.Rzut wolny pośredni może zostać przyznany,jeżeli:bramkarz przez czas dłuższy niż 6 sekund kontroluje piłkę we własnych rękach i nie pozbędzie się jej,bramkarz dotknie piłki rękami(we własnym polu karnym)po raz drugi po tym,jak wypuścił ją z rąk,a nie została dotknięta przez innego zawodnika,bramkarz rozmyślnie dotknie piłki ręką we własnym polu karnym po rozmyślnym podaniu jej nogą(poniżej kolana)od współpartnera,bramkarz rozmyślnie dotknie piłki rękoma we własnym polu karnym po otrzymaniu jej bezpośrednio z wrzutu od współpartnera,zawodnik gra w sposób niebezpieczny(np.atakuje piłkę nogą wyprostowaną do przodu,atakuje piłkę nogą podniesioną powyżej biodra przeciwnika będącego w jego zasięgu,atakuje piłkę głową poniżej biodra przeciwnika będącego w jego zasięgu itp),zawodnik przeszkadza bramkarzowi drużyny przeciwnej w zwolnieniu piłki z rąk,zawodnik popełnia inne przewinienie,niewymienione w Przepisach Gry w Piłkę Nożną,z którego powodu sędzia przerwał grę w celu udzielenia zawodnikowi kary indywidualnej.Rzut wolny pośredni jest również przyznawany drużynie przeciwnej,jeżeli zawodnik w czasie gry i na polu gry kopie lub usiłuje kopnąć współpartnera,uderza lub usiłuje uderzyć współpartnera,wchodzi na pole gry bez zgody sędziego i wpływa na grę lub jest winny niesportowego zachowania.Z rzutu wolnego pośredniego nie można zdobyć bramki bezpośrednim strzałem.Jeżeli piłka po wykonaniu rzutu wolnego pośredniego wpadnie bezpośrednio do bramki przeciwnika–sędzia przyzna rzut od bramki,natomiast,jeżeli wpadnie do bramki wykonawcy–zasada jest identyczna jak przy wykonywaniu rzutu wolnego bezpośredniego.Sędzia nie ma obowiązku natychmiastowego przerywania gry w przypadku popełnienia przewinienia–ma prawo do zastosowania korzyści–w takiej sytuacji,jeżeli korzyść zostanie zrealizowana–sędzia nie wraca do dyktowania rzutu wolnego,a kontynuuje grę.W przypadku,kiedy dwóch zawodników przeciwnych drużyn popełnia identyczne przewinienie w tym samym czasie,w czasie gry,lub kiedy zawodnik popełnia przewinienie w czasie gry,ale poza polem gry–sędzia przerywa grę,która będzie wznowiona rzutem sędziowskim.Sędzia niezależnie od kar zespołowych,może również udzielić konkretnemu zawodnikowi lub zawodnikom kary indywidualnej w postaci napomnienia(żółta kartka)lub wykluczenia z gry(czerwona kartka).Karami indywidualnymi mogą zostać ukarani również zawodnicy rezerwowi oraz zawodnicy wymienieni,nie mogą zostać jednak ukarane osoby towarzyszące drużynom,uprawnione do przebywania w strefie technicznej–sędzia ma prawo pozbawić tych osób przywileju przebywania w strefie technicznej,nie może jednak pokazać kartki.Karę napomnienia otrzymuje zawodnik,który:jest winny niesportowego zachowania,słownie lub czynnie okazuje niezadowolenie,uporczywie narusza Przepisy Gry,opóźnia wznowienie gry,nie zachowuje wymaganej odległości podczas wykonywania rzutu wolnego,rzutu z rogu lub wrzutu,wchodzi lub powraca na pole gry bez zgody sędziego,rozmyślnie opuszcza pole gry bez zgody sędziego.Karę napomnienia sędzia udziela również zawodnikowi,który przerywa w niedozwolony sposób korzystnie rozwijającą się akcję przeciwników(faul taktyczny).Kary wykluczenia z gry sędzia udziela zawodnikowi,który:popełnia poważny,rażący(brutalny)faul,zachowuje się gwałtownie,agresywnie,pluje na przeciwnika lub inną osobę,pozbawia drużynę przeciwną bramki lub realnej szansy na zdobycie bramki,używa ordynarnego,obelżywego języka i/lub gestów,otrzymuje drugie napomnienie w tych samych zawodach.Kary indywidualnej sędzia udziela pokazując kartkę w odpowiednim kolorze w ręce uniesionej do góry.

Fragmenty gry wykonywane z miejsca(stałe fragmenty gry)

Jeśli piłka po uderzeniu,podaniu lub odbiciu przekroczy całym obwodem linię boczną,sędzia wskazuje wrzut.Wznowienie gry następuje przez wrzut piłki rękoma,zza i znad głowy z miejsca,w którym piłka opuściła pole gry,przez zawodnika drużyny przeciwnej.Gdy piłka opuści boisko poprzez linię bramkową,(ale poza bramką),grę rozpoczyna się rzutem z rogu lub rzutem od bramki,w zależności od tego,który zawodnik ostatni dotknął piłki.Rzut z rogu wykonywany jest przez drużynę atakującą,jeżeli ostatnim zawodnikiem,który dotknął piłki,jest zawodnik broniący;w przeciwnej sytuacji wykonywany jest rzut od bramki.Rzut rożny wykonywany jest z pola rożnego i obowiązują przy jego wykonaniu takie same zasady jak przy wykonywaniu rzutu wolnego bezpośredniego.Rzut od bramki wykonywany jest z dowolnego miejsca pola bramkowego wykonawcy,przy czym piłka po zagraniu musi niedotknięta przez nikogo opuścić pole karne w obrębie boiska.Po faulu w obrębie pola karnego sędzia dyktuje rzut karny.Rzut karny wykonywany jest z punktu karnego,który znajduje się w odległości 11 m od linii bramkowej oraz w równej odległości od słupków bramkowych.W czasie wykonywania rzutu karnego w polu karnym do momentu wprowadzenia piłki do gry może znajdować się tylko zawodnik wykonujący rzut karny oraz bramkarz,któremu nie wolno opuszczać linii bramkowej(ani skakać na niej obiema nogami).Rzut karny może być również rozegrany pomiędzy dwoma zawodnikami z drużyny,jednak po podaniu piłka musi potoczyć się do przodu,w kierunku bramki przeciwnika,a zawodnik,do którego podanie jest adresowane,do momentu zagrania piłki musi znajdować się poza polem karnym oraz w odległości 9 m 15 cm od punktu karnego i w odległości większej niż 11 m od linii bramkowej.Dozwolone jest dobijanie strzałów przez wszystkich zawodników.Strzelec rzutu karnego może dobijać,ale tylko jeżeli piłka zostanie rozegrana z innym zawodnikiem(najczęściej bramkarzem drużyny przeciwnej lub obrońcą).Jeżeli piłka po strzale zostanie odbita od słupka i nie dotknie jej żaden inny zawodnik,strzelec nie może ponownie zagrać piłki(a jeżeli dotknie–zostanie podyktowany rzut wolny pośredni dla drużyny przeciwnej).Wykonanie rzutu karnego powinno być płynne,niedozwolone jest markowanie strzału.W przypadku nieprawidłowości sędzia powtarza wykonanie rzutu karnego.

Pozycja spalona

Zawodnik drużyny atakującej znajduje się na pozycji spalonej,gdy jest na połowie przeciwnika i w momencie podania do niego piłki jest bliżej linii końcowej przeciwnika niż piłka i przedostatni zawodnik drużyny broniącej.W szczególności wynika z tego,że na spalonym nie jest piłkarz,który jest za linią obrony,ale nie przekroczył linii połowy boiska.Spalony nie obowiązuje również podczas wyrzutu z autu oraz w sytuacji,gdy potencjalnie"spalony"zawodnik w momencie podania kieruje się spokojnym krokiem w stronę własnej połowy(tzn.ewidentnie rezygnuje z podejmowania akcji ofensywnej).W przypadku spalonego sędzia najczęściej kieruje się wskazaniem bocznych arbitrów i–w przypadku odnotowania pozycji spalonej–dyktuje rzut wolny pośredni dla drużyny przeciwnej.

Korzyść

Zasadą,którą często kierują się sędziowie,jest zasada korzyści.Oznacza ona rezygnację z odgwizdania,jeśli drużyna pokrzywdzona jest w korzystnej sytuacji.Przykładowo:jeśli podczas wykonywania rzutu wolnego mur wbiegnie w strefę 9,15 m od piłki,a mimo to padnie gol,to sędzia nie nakaże powtórzenia rzutu wolnego.Podobnie będzie,gdy nastąpi faul na kartkę,lecz sędzia zdecyduje pokazać ją po zakończeniu akcji,gdyż pokrzywdzona drużyna pomimo faulu jest w posiadaniu piłki;lub gdy bramkarz sfauluje napastnika,a ten strzeli bramkę–zostanie ona uznana;gdy obrońca dotknie piłki ręką,a mimo to drużyna atakująca po chwili strzeli bramkę–również zostaje ona uznana.

Czas trwania i wyłanianie zwycięzcy

Czas gry wynosi 90 minut(dwie połowy,każda po 45 minut).Sędzia może przedłużyć każdą połowę meczu stosownie do przerw w grze.Po upływie doliczonego czasu gry zwycięzcą jest ta drużyna,która zdobyła więcej bramek.W przypadku rozgrywania meczów systemem ligowym,za wygraną zwycięzca zdobywa 3 punkty(w niektórych ligach 2 punkty),przegrany nie zdobywa żadnego.Remis natomiast obu drużynom daje po jednym punkcie.W systemie ligowym drużyny grają ze sobą każdy z każdym po dwa razy,jednak np.w lidze austriackiej i szkockiej drużyny rozgrywają między sobą po 4 pojedynki.W przypadku,gdy mecze rozgrywane są turniejowym systemem dwumeczów,pierwszy mecz zawsze kończy się po drugiej połowie.Zwycięzcą dwumeczu zostaje ta drużyna,która w dwóch meczach zdobędzie więcej goli.Jeśli okaże się,że obie drużyny zdobyły ich tyle samo,zwycięża drużyna,która strzeliła więcej goli w meczu wyjazdowym.Jeśli powyższe warunki nie wyłonią zwycięzcy,odbywa się dogrywka.Jeśli w przepisowym czasie gry drużyny osiągną wynik remisowy,a konieczne jest wyłonienie zwycięzcy(co ma miejsce w przypadku spotkań rozgrywanych systemem turniejowym bez rewanżów),ma wówczas miejsce trzydziestominutowa dogrywka–2 połowy po 15 minut.W większości rozgrywek na szczeblu międzypaństwowym obowiązywała do niedawna zasada"złotej bramki"(golden goal),polegająca na tym,że po strzeleniu bramki w dogrywce mecz się kończy,a zwycięzcą zostaje drużyna,którą ją zdobyła.Później na jej miejsce wprowadzono zasadę"srebrnej bramki"(silver goal),polegającej na tym,że zwycięzcą zostaje drużyna,która prowadzi po pierwszej połowie dogrywki.Obecnie odchodzi się od tych zasad na rzecz pełnowymiarowej dogrywki.Jeśli dogrywka nie przyniesie rozstrzygnięcia,wówczas zawodnicy obu drużyn wykonują serię rzutów karnych(po 5 rzutów karnych,każda dla każdej drużyny),a gdy i po nich nie ma zwycięzcy,wykonuje się na przemian po jednym rzucie karnym aż do osiągnięcia zwycięstwa.W serii rzutów karnych piłkarze na przemian wykonują rzuty karne z przepisowej odległości.Żaden gracz nie może oddać więcej niż jednego strzału,chyba,że wszyscy pozostali gracze pola oddali już strzał w serii rzutów karnych.Gola uznaje się,gdy piłka wpadnie do bramki bezpośrednio,po odbiciu od słupka,poprzeczki lub od bramkarza.Nie uznaje się,tzw."dobitek".W niektórych systemach rozgrywek,jeśli dogrywka nie wyłoniła zwycięzcy,nie przewidywano serii rzutów karnych lub ograniczano ich liczbę.W takich przypadkach,jeśli wciąż nie było możliwe wskazanie zwycięzcy–sędzia rozstrzygał wynik wykonując rzut monetą.

Sędziowie

Zawody prowadzi zespół sędziów:sędzia główny(biegający po boisku),dwaj sędziowie asystenci(biegający poza boiskiem wzdłuż linii bocznych)oraz sędzia techniczny(sygnalizuje zmiany i czas przedłużenia gry).W przypadku braku sędziego technicznego(np.na niższych szczeblach rozgrywkowych)zmiany sygnalizowane są przez jednego z sędziów liniowych,przez uniesienie oburącz chorągiewki.Decyzje sędziego głównego są nieodwołalne.Jedynie sędzia główny podejmuje decyzje.Sędziowie boczni są jedynie pomocnikami,których sugestiami arbiter główny powinien,lecz nie musi się sugerować.Przyjmuje się,że sędzia jest"powietrzem".Znaczy to,że w momencie gdy piłka odbije się od sędziego i przeszkodzi,lub pomoże jednemu z zespołów przeprowadzić skuteczną akcję,gra jest kontynuowana.Dzieje się tak również w przypadku zderzenia sędziego z jednym z graczy,co mogłoby mieć wpływ na przebieg gry.Sędziowie muszą być niezależni,tzn.w meczach międzypaństwowych nie mogą pochodzić z krajów,których drużyny uczestniczą w spotkaniu.Dopuszczalne są zmiany sędziów w trakcie rozgrywek(np.z powodu kontuzji arbitra głównego).Ciekawostką jest to,że FIFA ma zamiar wprowadzić w życie przepis dotyczący tego,że na boisku sędziowałoby dodatkowo dwóch arbitrów,którzy staliby za bramkami obu stron.IFAB postanowiła,że próby mają zostać przeprowadzone w sezonie 2009/2010 w jednej z lig europejskich.UEFA wykorzystała 5 sędziów w trakcie EURO 2012.

Rodzaje rozgrywek

Piłka nożna jest od wielu lat najpopularniejszą dyscypliną sportową w wielu krajach i ma najbardziej rozbudowane rozgrywki w skali świata.Zasadniczo zawody odbywają się w dwóch systemach:ligowym(tzw.każdy z każdym)oraz pucharowym.Ten pierwszy polega na rozegraniu przez każdą parę zespołów określonej w regulaminie liczby meczów(najczęściej 2)w sezonie i wyłonieniu zwycięzcy(za wygraną przyznaje się przeważnie 3 punkty(kiedyś 2),za remis rywale dostają po 1 punkcie,zaś za porażkę 0 punktów.Zwycięża zespół,który uzyska najwięcej punktów,a w dalszej kolejności decydują mecze bezpośrednie,następnie bilans bramek,a na końcu liczba strzelonych bramek.W systemie pucharowym rozgrywa się mecze tylko między rozlosowanymi w pary zespołami,przy czym do dalszej rundy przechodzi(awansuje)zespół,który okaże się lepszy w bezpośredniej rywalizacji.Istnieją również systemy mieszane.Na przykład podczas Mistrzostw Świata I faza turnieju rozgrywana jest w grupach,w każdej z nich systemem ligowym("każdy z każdym"),natomiast począwszy od II fazy(od 1/8 finału aż do finału)drużyny grają między sobą systemem pucharowym.

Piłka nożna na świecie

Międzynarodową Federacją Piłki Nożnej jest FIFA.Należy do niej ponad 208 narodowych federacji piłki nożnej.FIFA organizuje światowe rozgrywki piłkarskie(turnieje olimpijskie,mistrzostwa świata kobiet i mężczyzn oraz grup młodzieżowych itp.)oraz ustala przepisy gry w piłkę nożną.

Jest także nadrzędną organizacją wobec federacji regionalnych:

·         AFC–Azja

·         CAF–Afryka

·         CONMEBOL–Ameryka Południowa

·         CONCACAF–Ameryka Północna,Środkowa i Karaiby

·         OFC–Oceania

·         UEFA–Europa

Europa

Federacją zrzeszającą europejskie związki piłkarskie jest Unia Europejskich Związków Piłkarskich Piłki Nożnej(UEFA).Organizacja została założona w 1954 r.w Bazylei.Obecnie zrzesza 53 związki piłkarskie.UEFA jest organizatorem europejskich pucharów(Liga Mistrzów UEFA,Liga Europy UEFA,Superpuchar Europy UEFA)oraz organizuje Mistrzostwa Europy.

Klubowe rozgrywki międzynarodowe

Najważniejszym klubowym turniejem piłki nożnej w Europie jest Liga Mistrzów UEFA.Biorą w niej udział najlepsze drużyny Europy.Turniej jest organizowany przez UEFA i stanowi kontynuację Pucharu Klubowych Mistrzów Europy(utrzymując oficjalnie obie nazwy).Liga Europy UEFA to cykliczne rozgrywki piłkarskie,organizowane przez Europejską Federację Piłkarską jako kontynuacja Pucharu UEFA,w których biorą udział zespoły piłkarskie,zajmujące czołowe lokaty w narodowych rozgrywkach piłkarskich najwyższego szczebla,z wyłączeniem drużyn biorących udział w Lidze Mistrzów.

Rozgrywki reprezentacji narodowych

Najważniejszymi rozgrywkami reprezentacji narodowych Europy są Mistrzostwa Europy w piłce nożnej.Odbywają się,co 4 lata i poprzedzone są eliminacjami toczącymi się w grupach.Pierwsze mistrzostwa odbyły się w roku 1960 i wtedy były nazywane Puchar Narodów Europejskich później przemianowane do obecnej nazwy.W 2007 roku do turnieju,który odbył się w roku 2008 po raz pierwszy zakwalifikowała się Reprezentacja Polski.

Ameryka Południowa

CONMEBOL(Confédéración Sudaméricana de Fútbol)–południowoamerykańska konfederacja piłki nożnej,powstała 9 lipca 1916 roku.

Rozgrywki organizowane przez CONMEBOL:

·         Eliminacje FIFA World Cup w Ameryce Południowej(Eliminatorias al Mundial),

·         Copa América(mistrzostwa Ameryki Południowej),

·         Copa Libertadores,

·         Copa Sudamericana,

·         Recopa Sudamericana,

·         Turnieje przedolimpijskie(Preolímpico Sub-23),

·         Turnieje juniorów(Sudamericano Sub-20,Sudamericano Sub-17,Sudamericano Sub-15),

·         Turnieje kobiet(Sudamericano Femenino,Sudamericano Femenino Sub-20),

·         Turnieje futsalu(Copa América/Sudamericano de Futsal).

Stany Zjednoczone:

W USA piłka nożna,zwana tam soccer,nie należy do najpopularniejszych sportów i zdecydowanie ustępuje pod względem liczby przychodzących na spotkania kibiców takim dyscyplinom,jak hokej na lodzie,koszykówka,baseball czy futbol amerykański.Niemniej jednak dyscyplina ta jest uprawiana tam od bardzo dawna,a już od lat 80.XIX wieku męska reprezentacja USA rozgrywała pierwsze,nieoficjalne jeszcze mecze.Pierwszy raz wystąpiła w finałach mistrzostw świata już w pierwszej edycji tej imprezy,w 1930 roku,gdzie udało się jej awansować do półfinału.20 lat później,podczas finałów w Brazylii,trafiła na Anglię,którą–choć określona przez Wyspiarzy jako reprezentacja jednej z dwóch nacji,obok Eskimosów,nie umiejących grać w piłkę nożną–pokonała 1:0.W ciągu następnych 36 lat US-Team(zwany też The Stars & Stripes)nie potrafił się zakwalifikować do Finałów.W tym okresie wiele dla popularyzacji piłki nożnej w USA uczynił nieistniejący już klub New York Cosmos,który–będąc własnością wytwórni Warner Bros.i mogąc korzystać z jej zasobów finansowych–sprowadził wielu legendarnych,ale niemłodych piłkarzy europejskich i południowoamerykańskich,jak na przykład Pelé,Franz Beckenbauer,Johan Neeskens.Ci między innymi zawodnicy pomogli występującej w North American Soccer League drużynie z Nowego Jorku zdobyć 4 tytuły mistrzowskie i dwa wicemistrzostwa.Przełamanie złej passy męskiej reprezentacji nastąpiło w 1990 roku,ale podczas włoskich finałów Amerykanie przegrali wszystkie mecze.Poprawa nastąpiła 4 lata później–wówczas,na własnych boiskach,reprezentacja Stanów Zjednoczonych zaprezentowała się poprawnie,odpadając w 1/8 finału po przegranej 0:1 z Brazylią,późniejszym mistrzem.MŚ w 1998 roku znów przyniosły trzy porażki(w tym w pełnym politycznych podtekstów meczu z Iranem),ale już finały w Korei i Japonii zakończyły się dla US-Teamu aż w ćwierćfinale.Także do finałów w 2006 r.Amerykanie zakwalifikowali się.Szefowie United States Soccer Federation i selekcjoner Bruce Arena deklarują,że reprezentacja USA czynić będzie takie postępy,iż w 2010 roku będzie jednym z faworytów do zdobycia tytułu mistrzowskiego.Ma w tym pomóc coraz lepsza organizacja i podnoszący się poziom Major League Soccer,istniejącej od 1996 roku amerykańskiej ligi piłkarskiej.Zdecydowanie lepiej prezentują się wyniki amerykańskiej reprezentacji kobiet.We wszystkich pięciu dotychczasowych edycjach Mistrzostw Świata Kobiet Amerykanki zdobywały medal–dwukrotnie złoty i trzykrotnie brązowy.

Piłka nożna mężczyzn

Do kanonu dyscyplin olimpijskich piłka nożna weszła w 1900 r.i(z krótkimi przerwami)jest w nim do dziś.Wystartowały wówczas tylko trzy reprezentacje.Dodatkowo uznano je za reprezentacje"klubowe"i rozgrywki zdegradowano do rangi zawodów pokazowych,nie przyznając medali–dziś jednak MKOl honoruje te wyniki i kraje,z których wywodziły się zgłoszone drużyny figurują w oficjalnym katalogu medalowym.W 1904 do turnieju piłkarskiego przystąpiły niezależne drużyny,które reprezentowały równocześnie swoje państwa,przy czym z każdego kraju mogła przystąpić więcej,niż jedna drużyna(tym samym USA ma przypisany zarówno srebrny,jak i brązowy medal).Rozgrywki piłkarskie przypominały,więc formułą dyscypliny indywidualne.Dopiero w 1908 zorganizowano turniej piłkarski we współczesnym kształcie,tj.z reprezentacjami narodowymi.Początkowo prestiż imprezy był duży,jednak drastycznie zmniejszył się od czasu zainaugurowania mistrzostw świata w piłce nożnej(1930 r.),a potem w latach"olimpijskich"mistrzostw Europy(od 1960 r).Ranga imprezy zaczęła spadać jeszcze bardziej wraz z profesjonalizacją piłki nożnej,gdyż amatorski charakter igrzysk nie dopuszczał do rozgrywek zawodowych piłkarzy.Promowało to kraje tzw.realnego socjalizmu,w których formalnie nie istniał zawód piłkarza.Zawodnicy oficjalnie byli pracownikami resortu,który sprawował patronat nad ich klubem(np.górnikami,żołnierzami),jednak w praktyce źródłem ich utrzymania był sport.Złożone z takich piłkarzy reprezentacje olimpijskie były,więc de facto pierwszymi reprezentacjami narodowymi.Stało się to przyczyną dominacji państw bloku socjalistycznego,które(z wyjątkiem zbojkotowanych przez większość z nich igrzysk w 1984 r.)zdobyły wszystkie piłkarskie złota olimpijskie w latach 1952–1988,z reguły przejmując także medale pozostałych kolorów.W 1992 zniesiono kryterium amatorstwa,wprowadzając w jego miejsce cenzus wiekowy.Od tego czasu w turnieju olimpijskim występować mogą piłkarze do lat 23.Kwalifikację do igrzysk stanowią tym samym mistrzostwa kontynentalne reprezentacji młodzieżowych.System ten promuje kraje o cieplejszym klimacie,w których procesy dojrzewania zachodzą szybciej(w przypadku państw afrykańskich w grę wchodzą także niepewne metryki).W celu uatrakcyjnienia mało popularnych rozgrywek olimpijskich,Międzynarodowy Komitet Olimpijski zawarł kilka lat później kompromis z FIFA,na mocy którego w kadrze olimpijskiej oprócz młodzieżowców może znaleźć się trzech piłkarzy starszych,jednak tylko pod warunkiem zgody klubu macierzystego.Piłka nożna na igrzyskach olimpijskich nadal jednak cieszy się rangą znacznie niższą,niż mistrzostwa świata i mistrzostwa kontynentalne.Rozgrywki te(w przeciwieństwie do eliminacji i finałów mistrzostw oraz oficjalnych meczów towarzyskich)nie są zapisane w oficjalnym kalendarzu FIFA,przez co kluby nie mają obowiązku zwalniania zawodników na imprezę.Wiąże się to też z tym,że turniej olimpijski pokrywa się w większości krajów z sezonem piłkarskim,przez co kluby nie chcą tracić zawodników w trakcie rozgrywek ligowych.Próby podniesienia rangi turniejów olimpijskich blokowane są przez FIFA oraz federacje kontynentalne(przede wszystkim UEFA),według których mógłby on stanowić zbyt silną konkurencję prestiżową i finansową dla organizowanych przez nie rozgrywek międzypaństwowych.Tym samym w piłce nożnej,w przeciwieństwie do większości dyscyplin sportowych,igrzyska olimpijskie nie stanowią i prawdopodobnie nie będą stanowić w najbliższym czasie najważniejszej imprezy.Mecze turniejów olimpijskich to odrębne rozgrywki i nie są one oficjalnymi meczami pierwszych reprezentacji narodowych.W myśl zasady,że mecz oficjalny to ten,w którym obie reprezentacje uznają drużynę za swoją kadrę A,wyjątek od tej reguły stanowią wyłącznie mecze pomiędzy drużynami z bloku komunistycznego w okresie tzw.realnego socjalizmu(jednakowoż w katalogu FIFA mają one tylko status oficjalnych meczów towarzyskich).Przez wiele lat w krajach bloku wschodniego opinia publiczna nie zdawała sobie z tego sprawy,a władze i podległe im media z przyczyn propagandowych nie wyprowadzały jej z tego błędu.Po latach wywoływało to liczne reperkusje.M.in.polski piłkarz Kazimierz Deyna,któremu przez wiele lat powszechnie przypisywano 102 oficjalne występy w kadrze narodowej,w rzeczywistości miał ich–jak wykazała weryfikacja–97.W ostatnich latach zauważa się poważniejsze traktowanie futbolu olimpijskiego przez niektóre federacje piłkarskie(np.argentyńską),a także publicznie wyrażaną chęć udziału w igrzyskach przez niektórych słynnych piłkarzy(m.in.Ronaldinho,Leo Messi),trudno jednak stwierdzić,czy przerodzi się to w stałą tendencję.

Piłka nożna kobiet

Od 1996 r.dyscypliną olimpijską jest także piłka nożna kobiet.W tej kategorii nie obowiązują ograniczenia wiekowe.

Jeździectwo

Termin określający wszystkie konkurencje sportów konnych wraz z powożeniem.

Do sportów konnych,uznanych przez Międzynarodową Federację Jeździecką, zaliczamy:

·         Ujeżdżenie

·         Skoki przez przeszkody

·         WKKW

·         Powożenie

·         Woltyżerkę

·         Rajdy długodystansowe

·         Reining

Ujeżdżenie,skoki przez przeszkody,WKKW należą do konkurencji olimpijskich.

W oznaczeniach międzynarodowych stosuje się następujące symbole:

·         D(Dressage)–ujeżdżenie

·         H(Hippiques)–zawody konne

·         S(Saut d'obstacles)–skoki przez przeszkody

·         C(Concours complet)–WKKW

·         V(Voltige)–woltyżerka

·         A(Attelage)–powożenie

Polskie oznakowanie:

·         A–ujeżdżenie

·         B–skoki przez przeszkody

·         C–WKKW–Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego

·         D–powożenie

·         E–woltyżerka

·         F–rajdy długodystansowe

Ranga zawodów:

·         MP–Mistrzostwa Polski

·         ZR–regionalne

·         ZT–towarzyskie

·         I–międzynarodowe

·         A–przyjaźni

Judo,dżudo(jap.柔道 jūdō?,"łagodna droga,łagodny sposób";"droga miękkości,szlachetna droga")

Sztuka walki powstała w Japonii.

Twórcą judo jest Japończyk,prof.Jigorō Kanō(1860–1938).Kano urodził się w bogatej rodzinie w mieście Mikage.Jego dziadek prowadził własną wytwórnię sake.Jednak ojciec Jigorō–Kanō Jirōsaku Mareshiba–ze względu na to,że nie był najstarszym synem,nie przejął rodzinnego interesu.Zamiast tego został kapłanem shintō i jednocześnie urzędnikiem,przez co miał wystarczające wpływy,aby umieścić swojego syna na Uniwersytecie Tokijskim w 1877.Był bardzo dobrym studentem.W 1882 uzyskał tytuł profesora nauk politycznych i ekonomii,a następnie zaczął pracować jako wykładowca w elitarnej szkole Gakushuin w Tokio.Kanō, jako młodzieniec,nie był silny ani duży(w wieku 20 lat ważył nie więcej niż 45 kg),przez co często mu dokuczano.Za namową przyjaciela rodziny,Nakai Bansei'a(członka gwardii sioguna),zaczął trenować ju-jitsu.Jednak napotkał trudności ze znalezieniem odpowiedniego nauczyciela.Po znalezieniu odpowiedniej dla siebie szkoły–Tenjin Shin'yō-ryū–Jigorō rozpoczął systematyczny trening,a w wieku 21 lat zdobył tytuł"shihan"(mistrz) i stał się asystentem instruktora,który jednak niedługo potem zachorował i zmarł.Kanō znalazł inną szkołę–Kito-ryū,w której większy nacisk kładziono na walkę niż na układy formalne kata.W międzyczasie Kanō zaczął opracowywać własne techniki i udoskonalać te już mu znane.Opracował takie techniki jak:kata-guruma czy uki-goshi.W wieku 22 lat zaczął prowadzić własną szkołę walki w świątyni buddyjskiej w Kamakurze.Dwa lata później szkoła ta zostanie przeniesiona,nazwana Kōdōkan i stanie się pierwszą,a zarazem największą szkołą judo na świecie.Z początku styl ten był znany jako Kano Jiu-Jitsu bądź Kano Jiu-Do.Wśród pierwszych uczniów mistrza najbardziej znani są:Yoshitsugu(Yoshiaki)Yamashita-przyszły trener prezydenta Theodore'a Roosevelta,Tsunejirō Tomita-autor powieści judo"Sugata Sanshiro"oraz Sakujirō Yokoyama-znany w swoich czasach jako"Diabeł Yokohamy".Drugim dojo w Japonii stał się dom Yajirō Shinagawy,oddany do dyspozycji Kanō w trakcie jego nieobecności w Japonii.Dojo to posiadało 40 mat do treningu.Jednak do 1889 r.ilość adeptów judo nie przekraczała nadal 100.W trakcie treningów Jigorō zasłynął jako bardzo wymagający trener.Preferował on techniki tachi-waza(stojąc)od ne-waza(parter)aczkolwiek jego uczniowie i asystenci trenowali również bardzo intensywnie ne-waza aby być w stanie pokonać rywali z ju-jitsu.Jigorō od 1885(mając 25 lat)sprawował funkcję dyrektora elitarnej szkoły Gakushūin,kładąc podstawy nowoczesnej edukacji w Japonii.W 1892 roku wyjechał do Chin ustalając z tamtejszym rządem umowę umożliwiającą naukę chińskim studentom w Japonii.Równolegle,aż do roku 1894 osobiście zarządzał sprawami szkoły judo,kiedy to założył Radę Kodokanu.W 1891 Jigorō ożenił się z Sumako,najstarszą córką Seisei Takezoe-ambasadora Japonii w Korei.Mieli dziewięcioro dzieci-sześć córek i trzech synów,w tym Risei,który stanie się głową Kodokanu oraz Japońskiej Federacji Judo.We wrześniu 1889 r.Jigorō Kanō wyjechał na wielkie tournée po Europie w celu propagowania judo.W 1909 Kano stał się aktywnym członkiem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego,a w 1912 pojechał jako gość na olimpiadę w Sztokholmie-pierwszą,w której uczestniczyła Japonia.Brał też udział w każdej następnej aż do olimpiady w Berlinie w 1936 r.Przed wybuchem I wojny światowej dojo judo zostały założone w USA,Wielkiej Brytanii,Francji,Kanadzie,Indiach,a także w Rosji,Chinach i Korei.W 1911 r.Rosjanin Oshichenikow odwiedził Kōdōkan i spędził tam 6 miesięcy trenując i uzyskując stopień nidan.Do Rosji wrócił w 1917 i zaczął uczyć judo rosyjskie wojsko oraz tajną policję.Stał się również współzałożycielem rosyjskiego sportu-sambo-którego techniki opierają się w dużej mierze na judo.Ze względu na to,iż do Kodokanu uczęszczało wielu cudzoziemców-głównie żeglarzy i zamorskich kupców-dużo książek i artykułów napisano w różnych językach.W 1935 Kanō dostał nagrodę Asahi za wybitny wkład w rozwój sztuki,nauki i sportu.W 1938 r.wyjechał na spotkanie Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego w Kairze i udało mu się wypromować Tokio jako miejsce na następną olimpiadę w 1940 r.W jej trakcie pierwszy raz miało zostać zaprezentowane judo,ale jeszcze nie jako sport olimpijski.W drodze powrotnej z tego spotkania,4 maja 1938 r.,Kanō umarł na zapalenie płuc na pokładzie statku Hikawa Maru.Miał 78 lat.Do 1952 r.judo trenowało ponad 6 mln ludzi w ponad 30 krajach na całym świecie.W 1964 r.judo stało się dyscypliną olimpijską dla mężczyzn,a pod naciskiem amerykańskich kobiet,od 1988 także dla nich.Sport ten stał się jednym z najpopularniejszych sportów walki na świecie.

Stopnie

W judo są stopnie uczniowskie–kyu i mistrzowskie–dan.Wcześniej nie istniały stopnie kyu w żadnej sztuce walki.Jednak szybko ten system się rozpowszechnił i został przejęty np.w karate.Tradycyjnie judoką nazywano osobę posiadającą stopień 4 kyu lub wyższy.Pozostałe osoby nazywano kenkyu-sei.Obecnie jednak tytułem judoki nazywa się każdego kto trenuje ten sport.Analogicznie nazwa sensei była przypisana osobom o stopniu mistrzowskim 4 dan lub wyżej.

Stopniom Kyu odpowiadają poszczególne kolory pasa:

·         6 kyu–biały pas(rokyu)

·         5 kyu–żółty pas(gokyu)

·         4 kyu–pomarańczowy pas(yonkyu)

·         3 kyu–zielony pas(sankyu)

·         2 kyu–niebieski pas(nikyu)

·         1 kyu–brązowy pas(ikkyu)

·         1 dan,shodan–pas czarny

·         2 dan,nidan–pas czarny

·         3 dan,sandan–pas czarny

·         4 dan,yodan–pas czarny

·         5 dan,godan–pas czarny

·         6 dan,rokudan–biało-czerwony

·         7 dan,shichidan–biało-czerwony

·         8 dan,hachidan–biało-czerwony

·         9 dan,kyudan–czerwony

·         10 dan,judan–czerwony

Stopniom dan odpowiada czarny pas.Jednak od 6 dan można nosić pas biało-czerwony,a od 9 czerwony.Awans na wyższy stopień odbywa się po zdanym egzaminie.Najpierw zdaje się na biały pas,a następnie na kolejne.Egzamin sprawdza czy judoka opanował techniki wymagane na stopień.Przy egzaminach na stopnie powyżej 3 kyu pod uwagę mogą być brane również wyniki sportowe.Stopnie od 7 dana mają charakter honorowy.Stopnie 7 i 8 dan są przyznawane przez kontynentalne federacje(np.Europejska Federacja Judo-EJF)na wniosek krajowych związków,natomiast stopnie 9 i 10 przyznaje Międzynarodowa Federacja Judo(IJF)na wniosek federacji kontynentalnych.Na przykład do tej pory zaszczytu przyznania 10 stopnia dan dostąpiło tylko trzech Europejczyków:Charles Palmer,Anton Geesink i George Kerr.

Strój

Judoka(adept judo)nosi strój zwany judogą.Składa się on z:spodni(zubon),twardej góry stroju(keikoga) i pasa(obi).Wcześniej nie było takiego stroju w żadnej sztuce walki.Krój ten został opracowany w Kodokanie,a następnie przejęty przez inne szkoły sztuk walki.Judoga może być biała lub niebieska,dla rozróżnienia zawodników.Pierwszy wyczytany do walki zawodnik wchodzi na tatami z prawej strony sędziego ubrany na biało.W Japonii nadal walczy się tradycyjnie co oznacza,że obaj zawodnicy posiadają biały strój,a jeden z nich przewiązuje się czerwoną opaską,co nawiązuje do kolorów flagi Japonii.Judoga jest zrobiona z bawełny,gruba i bardzo wytrzymała aby duże siły działające na nią w trakcie rzutów i duszeń nie rozerwały jej.Nie ogranicza ona przy tym w żaden sposób ruchów.Ogólnie można stroje do judo podzielić na dwie kategorie:pojedynczo i podwójnie tkane.Pojedynczo tkane(ang.single-weave)są lżejsze i cieńsze,a ich gramatura zawiera się w zakresie 300–550 g/m².Są one mniej wytrzymałe lecz mniej grzeją.Stroje podwójnie tkane mają gramaturę w zakresie 650–1050 g/m².Mają one tą cechę,że trudniej za nie chwycić,co jest oczywistą zaletą na zawodach.Wymiary stroju są ściśle sprecyzowane,np nogawka nie może kończyć się wyżej niż 5 cm nad kostką.Za niespełnienie tych wymogów zawodnika może czekać dyskwalifikacja z całych zawodów.

Techniki

Techniki judo podzielić można na trzy zasadnicze grupy:rzuty(nage-waza),chwyty(katame-waza)oraz uderzenia(atemi-waza).Z tym,że w judo sportowym nauczane są tylko dwie pierwsze grupy.

·         NAGE-WAZA–technika rzutów,stosowana wówczas,gdy przeciwnik traci równowagę,lub jest z niej wytrącony.Rzut wykonywany jest przeważnie przez zastawienie drogi(po której dąży przeciwnik aby uzyskać równowagę)nogą,biodrami,stopą itd.tak,aby przez dalsze wychylenie rękami doprowadzić go do upadku na plecy.W grupie tej występują również kontrataki oraz połączenia dwu- lub więcej pojedynczych rzutów–tzw.kombinacje.Przejścia do drugiej dużej grupy elementów techniki–sprowadzenia do walki w parterze(hikomi-no-kata)–to specyficzny,odrębny dział techniki.

·         KATAME-WAZA–dosłownie:technika obezwładnień–dzieli się na trzy podgrupy:trzymania(Osae-Komi Waza),dźwignie(Kansetsu Waza) i duszenia(Shime Waza).Trzymania–polegają na utrzymaniu przeciwnika na plecach na macie,tak aby można było całkowicie kontrolować jego ruchy.Za utrzymanie przeciwnika w ten sposób przez 25 sekund otrzymuje się punkt(ippon) i wygrywa walkę.Dźwignie–w walce sportowej dozwolone jest stosowanie dźwigni(tj.wyłamywania i wykręcania)jedynie na staw łokciowy.Doprowadzenie do sytuacji,która w samoobronie pozwoliłaby na unieszkodliwienie przeciwnika,daje wygraną w walce sportowej.Duszenia–tj.nacisk krawędzią przedramienia lub kołnierzem judogi na krtań lub tętnicę szyjną.

·         ATEMI-WAZA-techniki uderzeń i kopnięć.Rzadko nauczane,gdyż europejski związek judo nie uznaje tej grupy.Uczone tylko w judo tradycyjnym,judo sportowe skupia się tylko na NAGE-WAZA i KATAME-WAZA.

Rzuty dzielimy ze względu na to która część ciała jest odpowiedzialna za rzut:

·         Rzuty ręczne–Te Waza

·         Rzuty biodrowe–Koshi Waza

·         Techniki nożne–Ashi Waza

·         Rzuty poświęcenia gdzie my sami upadamy pociągając za sobą uke–Yoku Sutemi Waza

·         Rzuty poświęcenia gdzie my sami upadamy na plecy–Ma Sutemi Waza

Katame-waza dzieli się na:

·         Osaekomi-waza-techniki trzymań

·         Shime-waza-techniki duszeń

·         Kansetsu-waza-techniki dźwigni

Atemi-waza dzieli się na dwie grupy:

A.Ashi-ate-waza to technika uderzeń nogami.

Zalicza się do nich uderzenia następującymi elementami nogi:

·         Hiza-gashira-ate-waza–uderzenia wykonane kolanem,

·         Sekito-ate-waza–uderzenia wykonane stopą,

·         Kakato-ate-waza–uderzenia wykonane piętą.

B.Ude-ate-waza to technika uderzeń rękoma.

Zalicza się do nich uderzenia następującymi elementami ręki:

·         Yubisaki-ate-waza–uderzenia wykonane czubkami palców,

·         Tegatana-ate-waza–uderzenie wykonane kantem dłoni,

·         Kubushi-ate-waza–uderzenie wykonane pięścią,

·         Hiji-ate-waza–uderzenie wykonane łokciem.

Przy każdych technikach istnieją kontrataki,a przy rzutach kombinacje z nimi.W judo dźwignie zakłada się tylko i wyłącznie na staw łokciowy.Duszenia w judo są bardzo skuteczne i mogą doprowadzić do utraty przytomności podczas walki.Techniki tego rodzaju odcinają dopływ powietrza do płuc lub dopływ krwi do mózgu poprzez nacisk na tętnicę szyjną.Duszenia można wykonywać rękoma lub kołnierzem przeciwnika.Dopuszcza się również duszenia nogami ale z pewnymi ograniczeniami ponieważ nogi są wielokrotnie silniejsze od rąk.Duszenia i dźwignie mogą być zakładane w tak samo w pozycji stojącej jak i w parterze,aczkolwiek dużo bezpieczniej jest stosować je w parterze.Techniki należące do kanonu nauczania judo aczkolwiek zabronione w judo sportowym to:kani-basami,daki-age,kawazu-gake,do-jime oraz ashi-garami.

Trening

Trening judo opiera się na trenowaniu padów,rzutów,dźwigni i duszeń oraz na randori(sparringu).Walki treningowe,prowadzone w parterze(ne-waza)albo stójce(tachi-waza),nazywają się randori.Walki na zawodach nazywa się shiai.Trening judo charakteryzuje się,zresztą jak większość japońskich sztuk walki,ceremonialnością.Trening zaczyna i kończy ceremonialny ukłon zwany rei.W ramach treningu trenuje się również układy kata–są to z góry zaaranżowane ataki i odpowiedzi na nie.Służą one do demonstrowania technik,dopracowania ruchów,a także do zachowania pewnych technik których już się nie stosuje w walkach sportowych.Walki odbywają się na tatami(matach)w sali nazywanej dojo.Maty są miękkie aby złagodzić upadek ćwiczącego i nie narazić go na poważniejsze uszkodzenia ciała.Trening judo rozwija siłę oraz wyrabia formę i zmysł równowagi.Uczy strategii walki oraz walki w bezpośrednim kontakcie z stawiającym opór przeciwnikiem.

Zasady judo

Walki odbywają się w kategoriach wagowych,różnych dla mężczyzn i dla kobiet.Walka trwa 5 minut(w przypadku juniorów–4 minuty) i odbywa się na macie o wymiarach od 8 na 8 do 10 na 10 metrów.Zwycięża ten zawodnik który rzuci przeciwnika na plecy,utrzyma go leżącego na macie przez 25 sekund lub założy dźwignię bądź duszenie w sposób,który doprowadzi przeciwnika do poddania się(w każdym przypadku uzyskując ippon i kończąc walkę przed upływem regulaminowego czasu).Możliwe jest uzyskanie tzw."małych punktów",które nie prowadzą do zakończenia walki przed czasem,lecz po jego upływie wskazują na zwycięzcę.

Są to:

·         yuko–5 pkt,

·         waza-ari–7 pkt(uzyskanie dwóch punktów waza-ari jest równoznaczne z uzyskaniem ippon)

·         ippon–10 pkt(kończy walkę).

Przy czym każdy z punktów ma wyższą wagę niż dowolna ilość zdobytych punktów o mniejszej wartości(np.zawodnik,który w walce zdobył jedno waza-ari,wygrywa z zawodnikiem,który zdobył jakąkolwiek ilość punktów yuko).Na tablicy wyników często nie ma reprezentacji punktu"ippon",gdyż otrzymanie tego punktu automatycznie kończy walkę.W przypadku gdy obydwoje zawodnicy otrzymają taką samą punktację odbywa się walka o tzw."Złoty punkt".Zawodnicy walczą aż któryś z nich jako pierwszy wykona punktowaną akcję,po czym walka kończy się.Zawodnicy mogą również otrzymywać kary,które wymierzane są za m.in.unikanie walki,pasywność(brak próby wykonania akcji przez 30 sekund).Kara zwiększa punkty przeciwnika w sposób następujący:pierwsza shido(czyt.szido)daje żółtą kartkę,tylko ostrzeżenie bez straty punktu,druga kara shido dawniej chui(czyt.czui)–zamienia żółtą kartkę na yuko,trzecia kara shido dawniej keikoku(czyt. kejkoku)zamienia yuko na waza-ari.Czwarta kara hansokumake to dyskwalifikacja zawodnika.

W trakcie walki zabrania się:

·         uderzania i kopania

·         dotykania twarzy przeciwnika

·         atakowania innych stawów niż łokciowy

·         utrzymywania mocno defensywnej pozycji

·         technik zwanych kawazu gake(kani basami) i kane sute

·         noszenia jakichkolwiek metalowych elementów(np. biżuterii)–kara za to to dyskwalifikacja

·         "fałszywych"ataków,np.upadanie na kolana bez wykonywania rzutu typu"seoi nage"

·         ściąganie przeciwnika do parteru siłą(wieszanie się itp.)

·         utrzymywanie innego chwytu za strój niż podstawowy przez więcej niż 3 do 5 sekund bez ataku

·         trzymania za rękaw mając palce wewnątrz rękawa przeciwnika,tzw."uchwyt pistoletowy"

W przypadku trzymania przeciwnika(osaekomi-waza)otrzymuje się punkty za czas trwania trzymania:

·         15 sekund=yuko

·         20 sekund=waza-ari

·         25 sekund=ippon

Kary dla zawodników(shido):

1 shido-ostrzeżenie

2 shido-yuko dla przeciwnika

3 shido-waza-ari dla przeciwnika

4 shido-ippon dla przeciwnika=hansoku-make(dyskwalifikacja ukaranego)

W przypadku gdy po upływie czasu żaden zawodnik nie uzyskał jednoznacznej przewagi odbywa się walka o"złoty punkt"-trwa ona 3 minuty.Sędzia może przerwać walkę dając komendę"mate".Kończy ją,natomiast komendą"soremate".Zawodnik może się poddać klepiąc w matę bądź w dobrze widoczną swoją część ciała lub przeciwnika a także krzycząc słowo"maitta".Sędzia nie przerywa walki dopóki którakolwiek z części ciała zawodnika znajduje się w strefie walki.

Pewne grupy technik są zabronione poniżej pewnego wieku:

·         poniżej 13 lat-zakaz duszeń i dźwigni

·         poniżej 16 lat-zakaz dźwigni

Etykieta judo wymaga:

·         ukłonu zawodników przed wejściem na matę

·         ukłonu zawodników przed i po walce

·         zabrania się jakiekolwiek nieprzyzwoitego zachowania jak klnięcie czy pokazywanie obraźliwych gestów

Od 2009 decyzją Komitetu Wykonawczego Międzynarodowej Federacji Judo(IJF)przepisy uległy następującym zmianom:

·         nie ma punktu"koka"–obowiązują tylko:"yuko","wazari","ippon"

·         nie dopuszcza się łapania w trakcie walki przeciwnika bezpośrednio za nogawkę spodni

·         pierwsza kara dla zawodnika to ostrzeżenie zanotowane na tablicy,drugie to punkt"yuko"dla przeciwnika

·         wszystkie akcje są ważne i mogą być kontynuowane tak długo jak co najmniej jeden z zawodników dotyka jakąkolwiek częścią ciała pola walki.

Wyciąg z wymagań odnośnie stroju:

·         tkanina:bawełna lub podobny

·         kolor:biały lub niebieski

judoga powinna:

·         nakrywać uda,

·         rękawy sięgać do dłoni przy opuszczonych rękach,

·         lewa połowa powinna nachodzić na prawą na długości minimum 20 cm,

·         pomiędzy ręką a rękawem powinna być przestrzeń od 10 do 15 cm

·         kołnierz musi mieć min.1 cm grubości i 5 cm szerokości

spodnie:

·         długość: maksymalnie do kostek i minimalnie 5 cm nad nie

·         wolna przestrzeń od nogi do nogawki-od 10 do 15 cm

·         szerokość pasa:4-5 cm

·         kobiety muszą pod koszulą nosić biały T-shirt z krótkim rękawem

Kategorie wagowe:

Mężczyźni

Poniżej 60 kg 60~66 kg 66~73 kg 73~81 kg 81~90 kg 90~100 kg Powyżej 100 kg

Kobiety

Poniżej 48 kg 48~52 kg 52~57 kg 57~63 kg 63~70 kg 70~78 kg Powyżej 78 kg

Filozofia judo

Filozofia judo stworzona przez prof.dr Kano opiera się głównie na kilku zasadach:

·         Czynić tak,aby było jak najbardziej efektywne współdziałanie ciała i umysłu

·         Jū–Ustępować,aby zwyciężyć(inaczej:jeśli ktoś cię pcha,to go pociągnij;jeżeli cię ciągnie,to go pchnij)

·         Seiryoku Zenyō–Maksimum skuteczności przy minimum wysiłku

·         Jita Kyōei–Przez czynienie sobie dobra nawzajem do dobra ogólnego

·         Doskonalić samego siebie

Kolarstwo

Bardzo szeroki termin,odnoszący się do wielu dyscyplin,zawsze jednak związanych z korzystaniem z roweru.Nazwa wywodzi się od słowa"koło"jak początkowo nazywano w Polsce rower.Część z dyscyplin została zatwierdzona przez Międzynarodową Unię kolarską(UCI).Zatwierdzone przez ową instytucję dyscypliny należą do kolarstwa klasycznego.Istnieje szereg"wariacji"na temat sportu rowerowego,uprawianych przez amatorów na całym świecie,które nie są oficjalnie zatwierdzone-jednakże do nich również odnosi się termin-kolarstwo.

W skład kolarstwa klasycznego wchodzą:

poddyscypliny olimpijskie:

·         kolarstwo szosowe-uprawiane na drogach publicznych;

·         kolarstwo torowe-uprawiane na specjalnych owalnych torach;

·         kolarstwo górskie(MTB)-do którego zalicza się m.in.:

·         kolarstwo zjazdowe(DH)-polega wyłącznie na zjazdach z gór,bez podjazdów(konkurencja nieolimpijska)

·         kolarstwo Cross-Country(XC)-mieszanka kolarstwa zjazdowego z przełajowym(konkurencja olimpijska);

·         kolarstwo BMX-uprawiane na torach Moto-Cross;

pozostałe dyscypliny:

·         kolarstwo przełajowe-jazda po leśnych bezdrożach;

cyklotrial-w skład którego wchodzą:

·         trial rowerowy-wykonywany w nieprzystępnym terenie,oprócz jazdy po podłożu wykonywane są skoki,

·         tube jumping-"skakanie na rowerze w rurze",podobne do wykonywanego na rolkach,deskach,

·         dirt jumping-skoki ze specjalnego ziemnego nasypu z wykonywaniem ewolucji;

·         kolarstwo artystyczne-rowerowy"taniec",wykonywanie różnych figur;

·         piłka rowerowa.

Każdej z dyscyplin jest przypisany rodzaj sprzętu,na którym powinny być one wykonywane.Owe regulacje dotyczą m.in.rozmiaru kół,dopuszczalnych przełożeń czy kształtu ramy.Kolarstwo jest też sportem w triatlonie.

Kajakarstwo

Niegdyś odmiana transportu(wodnego),dziś dyscyplina sportów wodnych,oraz rodzaj turystyki lub rekreacji,wykorzystująca kajaki i kanadyjki.

W dawniejszych czasach

Kajak i kanadyjka(canoe)znane były w starożytności,chociaż historię kajaka wiąże się z Eskimosami("ka-i-ak"–"męskie czółno eskimoskie"),a kanadyjki z Indianami północnoamerykańskimi,głównie z Kanady.Łódź była w wielu miejscach jednym z podstawowym narzędzi człowieka już od najdawniejszych czasów.Służyła mu do podróżowania,polowania i walki.Historia wodnych dyscyplin sportu sięga daleko wstecz,a świadczą o tym liczne,do dziś zachowane pamiątki z przeszłości.W zależności od miejscowych warunków i dostępnych materiałów powstały różne typy łodzi:od kanadyjek(canoe),używanych do dziś przez północnoamerykańskich Indian,poprzez pirogi polinezyjskie do kajaków Eskimosów.Wykopaliska archeologiczne stale pozwalają przesuwać wstecz datę narodzin kajaka i kanadyjki.Brytyjski archeolog sir Leonard Wolley prowadzący badania w ruinach miasta Ur,znajdującego się na terytorium dzisiejszego Iraku,znalazł grób jednego z sumeryjskich królów,gdzie znajdował się wykonany ze srebra model pirogi i wiosła.Wiek tego znaleziska ocenia się na około 6000 lat.Prace wykopaliskowe prowadzone w Egipcie dowodzą,że już na ponad 2000 lat p.n.e.były tam w użytku łodzie,podobne kształtem do wieloosobowych kanadyjek.W Muzeum Pergamońskim w Berlinie znajduje się rysunek,ryty w kamieniu,przedstawiający taką właśnie kanadyjkę z ośmioma wioślarzami.Natomiast rzeźby w pałacu w Korsabat przekonują nas,że stylem kanadyjskich Indian wiosłowali także Fenicjanie i Wikingowie.W tym ostatnim przypadku,dowodem jest łódź wojenna wykopana w Szlezwiku,a pochodząca z ok.300 r. n.e.Najstarsze informacje o kajakach czerpać można zarówno z legend,jak i wykopalisk,znaków runicznych i rzeźb archaicznych.Na podstawie wykopalisk kanadyjskich udało się odtworzyć szczegóły budowy pierwotnych canoe.Były one wykonywane z kory,najczęściej brzozowej,na szkielecie z giętkiego drewna(wierzba,cedr).Eskimosi używali łodzi ze szkieletem z drewnianych listew lub z kości,które obciągali skórą reniferów albo fok,zostawiając jedynie niewielki otwór,przez który wchodzili do kajaka.Otwór ten uszczelniany był skórzaną odzieżą Eskimosów.Mniejsza szerokość takich łodzi umożliwiła stosowanie wioseł o dwóch piórach,co umożliwiało bardziej efektywne wiosłowanie i sterowanie.W ten oto sposób powstał prototyp kajaka.

Turystyka kajakowa

Kajakarstwo trafiło do Europy(Wielkiej Brytanii)na przełomie lat 50.i 60.XIX wieku.Zaczęto wtedy używać łodzi wzorowanych na kajakach eskimoskich.Pierwszy na świecie klub kajakarski założył Szkot John MacGregor,który w 1865 roku zbudował Rob Roya–kajak drewniany z poszyciem klepkowym,przepływając nim następne rzeki Wielkiej Brytanii i w Europie.Efektem tej podróży była książka A Thousand Miles in the Rob Roy Canoe,która spopularyzowała turystykę kajakową.W latach 70.XIX wieku rozpoczęto w Kanadzie produkowanie drewnianych kanadyjek wzorowanych na indiańskich łodziach z kory brzozowej.Te drewniane kanadyjki stały się wkrótce równie popularne,jak kajaki.

Sport kajakowy

Międzynarodowa organizacja,nazywana pierwotnie IRK(Internationale Repraesentschaft fuer Kanusport),a po II wojnie światowej przemianowana na ICF(International Canoe Federation)powstała 19 stycznia 1924 roku w Kopenhadze.

Klasyfikacja

Kajakarstwo sportowe można podzielić na:

·         kajakarstwo klasyczne(regatowe,nizinne)

·         kajakarstwo górskie

·         żeglarstwo kajakowe

·         kajak-polo(gra z piłką)

·         rodeo kajakowe(freestyle kajakowy)–rodzaj akrobatki,najmłodsza odmiana kajakarstwa.

W 1936 kajakarstwo regatowe,a w 1972 kajakarstwo górskie trafiło do programu olimpijskiego.

W kajakarstwie klasycznym zawody odbywają się na dystansach

·         200 m

·         500 m

·         1000 m

·         10000 m

kajakarstwo górskie zaś dzieli się na

·         zjazd i

·         slalom.

Regaty nizinne uprawiane są na kajakach

·         jednoosobowych(K1)

·         dwuosobowych(K2)

·         czteroosobowych(K4)

oraz na kanadyjkach

·         jednoosobowych(C1)

·         dwuosobowych(C2)

·         czteroosobowych(C4).

W kajakarstwie górskim używa się kajaków

·         jednoosobowych(K1)

oraz kanadyjek

·         jednoosobowych(C1)

·         i dwuosobowych(C2).

Łodzie do zjazdu i slalomu bardzo się różnią.W kajaku zawodnik siedzi twarzą zwróconą do przodu,posługując się wiosłem dwupiórowym.W kanadyjce regatowej zawodnik klęczy na jednym kolanie,a w kanadyjce górskiej siedzi w przyklęku na obu kolanach i wiosłuje wiosłem o jednym piórze(pagajem).Żeglarstwo kajakowe(zupełnie nieistniejące w Polsce)używa specjalnych kajaków wyposażonych w żagle o pow.10 metrów kwadratowych,uznawanych za najszybsze i najbardziej wymagające łodzie jednokadłubowe.Kajak-polo(ang.canoe-polo)to piłka kajakowa.Mecze rozgrywane są przez dwie pięcioosobowe drużyny,w specjalnych kajakach,na boisku o wymiarach 35x23 m.Do gry używa się takiej samej piłki,jak do piłki wodnej,a celem jest trafienie do bramek o wymiarach 1x1,5 m,zawieszonych 2 m nad powierzchnią wody.Mecz trwa 2 razy po 10 minut.Kajakowe rodeo(freestyle)polega na wykonywaniu kajakiem figur akrobatycznych w odwoju,na fali rzecznej lub na pewnym odcinku rzeki(tzw.feeride).Freestyle można uprawiać także na wodzie stojącej(np.jezioro,basen).Figury to salta,obroty płaskie i pionowe,piruety,itp.Każda figura jest oceniana zależnie od jej trudności.Celem zawodów jest zdobycie w określonym czasie(np.45 sekund)jak największej liczby punktów.

Kajakarstwo w Polsce

W Polsce za prekursora turystyki kajakowej uchodzi etnograf Zygmunt Gloger,który w 1872 odbył wycieczki po Wiśle,Bugu,Niemnie i Biebrzy.Za początek zorganizowanej działalności uważa się rok 1928,kiedy to w ramach Polskiego Związku Narciarskiego powstała Komisja Kajakowa(z siedzibą w Krakowie).W 1930 roku Komisja przeistoczyła się w samodzielny Polski Związek Kajakowy.Polacy zdobyli kilkanaście tytułów mistrzów świata:S.Kapłaniak(K1 na 500 m,1958),Grzegorz Śledziewski(K1 na 1000 m 1971,1975),M.Ćwiertniewicz(slalom–1977),I.Klementjevs(C1–1994);Beata Sokołowska,Aneta Pastuszka K-2 500 m.złoto,K-2 200 m.srebro,K-4 500 m.brąz,K-4 200 m.brąz,Mediolan(1999);B.Sokołowska,A.Pastuszka–brąz Sydney(2000);K.Kołomański,M.Staniszewski w Sydney zdobyli srebro(C2–2000);Piotr Markiewicz(K1–1995),Beata Sokołowska-Kulesza,Aneta Pastuszka K-2 500 m.brąz Ateny(2004),Marek Twardowski(K1–2006 i 2011).

Bowling(ang.ten-pin bowling),rodzaj gry w kręgle.

Jest to najpopularniejsza odmiana gry w kręgle.W odmianie tej występuje dziesięć pinów ustawionych w trójkąt.Gracz ma za zadanie strącić je w jak najmniejszej liczbie rzutów.Aby strącić je wszystkie w pierwszym rzucie należy uderzyć kulą między pierwszy a trzeci pin(kręgiel)–w przypadku graczy praworęcznych.Między pierwszy a drugi pin dla osób leworęcznych.Gra składa się z dziesięciu rund (tzw.ramek, ang.frame)dla każdego gracza.Na początku każdej rundy piny są ponownie ustawiane.W każdej rundzie gracz ma dwa rzuty.Runda kończy się gdy zawodnik strąci wszystkie piny,bądź skończą mu się rzuty.Za każdy strącony pin gracz dostaje 1 punkt.

Wyjątki:

·         "strike"–następuje gdy zawodnik strąci wszystkie 10 pinów w jednym rzucie(pierwszym z rundy).Piny z następnych dwóch rzutów będą liczone podwójnie.Przykład:zawodnik w pierwszej rundzie zdobył strike,w drugiej rzucił 3 w pierwszym i 6 w drugim rzucie,ma zatem 10+2*(3+6)=28 punktów(łącznie 19 strąconych pinów),

·         "spare"–następuje gdy zawodnik strąci wszystkie 10 pinów w jednej rundzie.Piny z następnego rzutu będą liczone podwójnie.Przykład:zawodnik w pierwszej rundzie zdobył spare(np.6+4),w pierwszym rzucie drugiej rundy strącił 3 piny,w drugim 6;Zdobywa zatem(6+4)+(2*3+6)=22 punkty(łącznie 19 strąconych kręgli).Uwaga:jeśli zawodnik zrobi strike(spare)w ostatniej rundzie,to ma dodatkowe dwa(jeden)rzuty w celu określenia wartości tego strike(spare).Punkty z dodatkowych rzutów są naliczane raz.

Lekkoatletyka

Jedna z najstarszych dyscyplin sportu,oparta na naturalnym ruchu.

Wstęp

Podstawowe konkurencje lekkoatletyczne:biegi,skoki,rzuty i chód mają swój początek w zachowaniach pradawnych ludzi.Były one w naturalny sposób uprawiane i trenowane przez człowieka,który musiał biegać,skakać przez przeszkody terenowe oraz rzucać oszczepem czy kamieniem.Z biegiem lat,dla rozrywki,człowiek zaczął stosować różne formy rywalizacji i wtedy obok sportów walki pojawiły się konkurencje lekkoatletyczne.Starożytni Grecy podczas swoich igrzysk wprowadzili konkurencje rzutu dyskiem i biegi na krótkim dystansie,nieco później skok w dal z miejsca.Bieg maratoński jest konkurencją olimpijską od czasów pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich,wprowadzono ją dla upamiętnienia wyczynu Filippidesa,który po zwycięstwie Greków nad Persami w bitwie pod Maratonem pobiegł do Aten zanieść tę nowinę.

Konkurencje lekkoatletyczne

Oto lista konkurencji zaliczanych tradycyjnie do lekkoatletyki:

biegi:

·         na krótkim dystansie,do 400 metrów,inaczej sprinterskie:60 m,100 m,200 m i 400 m,

·         na średnim dystansie,od 600 do 2000 metrów:600 m,800 m,1000 m,1500 m,1 mila,2000 m,

·         na długim dystansie,3000 m,3000 m z przeszkodami,5000 m i 10000 m.

·         przez płotki na dystansach:60 m,100 m,110 m,400 m,

·         uliczne:maraton(42195 metrów),półmaraton i ultramaratony(dłuższe niż maraton),

·         sztafetowe:4×100 m,4×400 m

·         chód,zazwyczaj w terenie:10 km,20 km i 50 km,

rzuty:

·         pchnięcie kulą,

·         rzut oszczepem,

·         rzut młotem,

·         rzut dyskiem,

skoki:

·         skok wzwyż,

·         skok w dal,

·         trójskok,

·         skok o tyczce,

wieloboje:

·         czwórbój lekkoatletyczny,

·         pięciobój lekkoatletyczny,

·         siedmiobój lekkoatletyczny,

·         dziesięciobój lekkoatletyczny.

Zawody lekkoatletyczne

·         medaliści igrzysk olimpijskich w lekkoatletyce:mężczyźni–kobiety

·         Mistrzostwa świata w lekkoatletyce:1983–1987–1991–1993–1995–1997–1999–2001–2003–2005–2007–2009–2011–2013–2015–2017

·         Halowe mistrzostwa świata w lekkoatletyce

·         Mistrzostwa Europy w lekkoatletyce

·         Halowe mistrzostwa Europy w lekkoatletyce

·         Mistrzostwa świata juniorów w lekkoatletyce

·         Mistrzostwa świata juniorów młodszych w lekkoatletyce

·         Mistrzostwa Europy juniorów w lekkoatletyce

·         Mistrzostwa świata w biegach przełajowych

·         Mistrzostwa Europy w biegach przełajowych

·         Mistrzostwa Polski w lekkiej atletyce:1920,1921,1922,1923,1924,1925,1971,1972,1973,1974,1975,1976,1977,1978,1979,1980,1981,1982,1983,1984,1985,1986,1987,1990,1991,1992,1993,1994,1995,1996,1997,1998,1999,2000,2001,2002,2003,2004,2005,2006,2007,2008,2009,2010,2011

·         Halowe mistrzostwa Polski seniorów w lekkoatletyce:1973,1974,1975,1976,1977,1978,1980,1981,1983,1984,19871988,1991,1999,2000,2001,2002,2003,2004,2005,2006,2007,2008,2009,2010,2011

·         Puchar Świata w lekkoatletyce

·         Puchar Europy w lekkoatletyce

·         Mityngi lekkoatletyczne

Rekordy lekkoatletyczne

·         Rekordy świata

·         Rekordy Europy

·         Rekordy Polski

Organizacje lekkoatletyczne

·         International Association of Athletics Federations IAAF(Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych)

·         European Athletic EA(Europejskie Stowarzyszenie Lekkoatletyki)

·         Polski Związek Lekkiej Atletyki PZLA

Łucznictwo

Umiejętność i praktyka posługiwania się łukiem.

Łucznictwo tradycyjne

Łucznictwo tradycyjne to sztuka posługiwania się repliką bądź rekonstrukcją łuku historycznego,wyglądem oraz charakterystyką zbliżoną do zachowanych egzemplarzy historycznych przy użyciu dawnych technik strzeleckich.W łucznictwie tradycyjnym można wyróżnić dwa style strzelania:przy użyciu techniki śródziemnomorskiej,jak w łucznictwie sportowym,oraz przy użyciu pierścienia łuczniczego,tzw.zekiera.Osobną formą łucznictwa tradycyjnego jest łucznictwo konne.W 2008 roku w na Mistrzostwach świata w Korei Polak Norbert Kopczyński wywalczył złoty medal.Z łucznictwa tradycyjnego w XIX wieku wyewoluowało łucznictwo sportowe i w takiej formie obecnie reprezentowane jest na igrzyskach olimpijskich.

Dyscypliny

Zgodnie z regulaminem FITA,zawody odbywają się w następujących dyscyplinach:

·         Łucznictwo na torach otwartych

·         Łucznictwo halowe

·         Łucznictwo polowe

·         Łucznictwo niepełnosprawnych

·         Łucznictwo biegowe

·         Łucznictwo–do celu na odległość(clout archery)

·         Łucznictwo–strzelanie na odległość

·         Łuczniczy biathlon

·         Łucznictwo 3D

Kategorie

Ograniczenia dotyczące sprzętu w używanego poszczególnych kategoriach wg regulaminu FITA:

Kategoria sprzęt

łuk klasyczny(olimpijski)łuk z pojedynczą cięciwą,rozpiętą bezpośrednio między gryfami ramion,niedozwolony jest majdan z możliwością strzelania przez majdan cięciwa naciągana i zwalniana palcami,może posiadać owijkę i siodełko na strzałę cięciwa bez przezierników i znaczników ułatwiających celowanie,dopuszczalny jest jedynie jeden element służący jako znacznik ust lub nosa celownik bez pryzmatów,soczewek ani innych urządzeń powiększających i poziomujących dopuszczalne są regulowane podstawki pod strzałę,buttony i klikery stabilizatory nie mogą dotykać cięciwy ani czegokolwiek prócz łuku średnica promienia strzały nie może przekraczać 9,3 mm(grot 9,4 mm)

łuk bloczkowy naciąg łuku jest mechanicznie zmieniany przez system krążków i krzywek(maksymalna siła naciągu to 60 funtów)cięciwa może być naciągana i zwalniana palcami lub spustem dopuszcza się stosowanie pętelki i przezierników na cięciwie dopuszczalne jest stosowanie celowników wyposażonych w urządzenia poziomujące i szkło powiększające lub pryzmat,za wyjątkiem urządzeń elektronicznych stabilizatory nie mogą dotykać cięciwy ani czegokolwiek prócz łuku średnica promienia strzały nie może przekraczać 9,3 mm(grot 9,4 mm)

łuk standardowy łuk prostego kształtu,składany lub jednoczęściowy nie dopuszcza się regulowanych podstawek pod strzałę celownik bez zębatek i mikroregulacji ochrona palców bez usztywnienia nie można stosować lornetek,teleskopów itd.do obserwacji trafień

łuk goły(barebow)łuk pozbawiony jest wszystkich akcesoriów z wyjątkiem podstawki pod strzałę nie dopuszcza się jakichkolwiek oznaczeń,nacięć itp.,które mogłyby ułatwiać celowanie

W łuku klasycznym i bloczkowym można korzystać ze sprzętu optycznego po lub przed oddaniem strzału.Sprzęt ten nie może być częścią łuku,może być za to umieszczony na statywie.

Tory łucznicze

W łucznictwie sportowym na torach otwartych,kobiety strzelają z odległości 70,60,50 i 30 m,a mężczyźni z 90,70,50 i 30 m.Odległości te są mniejsze w przypadku młodszych kategorii wiekowych.Teren torów łuczniczych musi być równy,z wykoszoną trawą,ustawiony w kierunku północnym.

Tarcze

Tarcza łucznicza składa się z 10 pól w pięciu kolorach:

·         złotym(punkty 10 i 9),

·         czerwonym(punkty 8 i 7),

·         niebieskim(punkty 6 i 5),

·         czarnym(punkty 4 i 3),

·         białym(punkty 2,1 i 0).

Wewnątrz pola punktowanego 10 umieszczany jest dodatkowy,mniejszy okrąg(tzw."X").Trafienie w to pole jest liczone w kategorii łuków bloczkowych(zawody halowe),za 10 pkt,zaś pozostała część złotego pola to 9 pkt.Liczba trafień w pole"X"jest również używana do określenia zwycięzcy w przypadku uzyskania takiej samej liczby punktów oraz liczby trafień w pole 10.Różne warianty tarczy mogą mieć średnicę 122,80,60 i 40 cm.Dodatkowo,w czasie zawodów na torach otwartych używa się tarcz 80 cm z usuniętymi polami 1-5 lub 1-4(pozostają strefy punktowane 10-6 lub 10-5).W czasie zawodów halowych,stosuje się warianty tarcz 60 i 40 cm,z usuniętymi polami 1-5(pozostają strefy punktowane 10-6,a sama tarcza ma odpowiednio 30 i 20 cm).Takie tarcze występują w układzie po 3 na jednym arkuszu–w układzie pionowym lub rozmieszczone na planie trójkąta.Do tarczy 20 cm strzelają na hali wszystkie kategorie wiekowe,nie wliczając w to dzieci,na odległość 18 m.Rzadko używana tarcza o średnicy 40 cm jest stosowana podczas zawodów w otwartym terenie przez starsze kategorie wiekowe na odległości 30 m.

Kategorie wiekowe

W Polsce od 2010 roku w łucznictwie sportowym obowiązują następujące kategorie wiekowe:

·         Dzieci młodsze w wieku do 10 lat(odległość 10 m,tarcza 122 cm,18(6×3)strzał);

·         dzieci starsze w wieku 11-12 lat(odległości 25 i 20 m do tarczy 122 cm,15 i 10 m do tarczy 80 cm,po 18(6×3)strzał na każdą odległość);

·         młodzicy młodsi w wieku 13-14 lat(odległości 40 m do tarczy 122 cm i 30 m do tarczy 80 cm,dwa razy po 36(12×3) strzał na każdą odległość);

·         młodzicy starsi w wieku 15 lat(odległość 50 m do tarczy 122 cm i 30 m do tarczy 80 cm,dwa razy po 36(12×3)strzał na każdą odległość);

·         juniorzy młodsi(kadet)wiek 16-17 lat

·         mężczyźni:odległości 70 i 60 m do tarczy 122 cm,po 36(6×6)strzał na odległość,odległości 50 i 30 m do tarczy 80 cm,po 36(12×3)strzał na odległość;

·         kobiety:odległości 60 i 50 m do tarczy 122 cm,po 36(6×6) strzał na odległość,odległości 40 i 30 m do tarczy 80 cm,po 36(12×3) strzał na odległość;

·         juniorzy wiek 18-20 lat

·         mężczyźni:odległości 90 i 70 m do tarczy 122 cm,po 36(6×6)strzał na odległość,odległości 50 i 30 m do tarczy 80 cm,po 36(12×3)strzał na odległość;

·         kobiety:odległości 70 i 60 m do tarczy 122 cm,po 36(6×6)strzał na odległość,odległości 50 i 30 m do tarczy 80 cm,po 36(12×3)strzał na odległość;

·         seniorzy to osoby od 18 roku wzwyż(odległości jak w kategorii junior).

Istnieje również kategoria młodzieżowiec,czyli senior w wieku 21-23 lata.

Łucznictwo sportowe w Polsce

W Polsce istnieje wiele organizacji związanych z łucznictwem,między innymi Polski Związek Łuczniczy z siedzibą w Warszawie.Pierwsze Mistrzostwa Świata odbyły się w 1931 r.w Polsce we Lwowie,a pierwszymi mistrzami świata byli Polacy:Michał Sawicki i Janina Kurkowska-Spychajowa,która złote medale indywidualnie zdobywała łącznie siedem razy.Polska znajduje się w posiadaniu dwóch medali olimpijskich w łucznictwie–oba zdobyte w konkurencjach kobiecych.Srebrny medal na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium(1972)zdobyła Irena Szydłowska,a brązowy na Igrzyskach w Atlancie(1996)drużyna w składzie:Iwona Dzięcioł,Katarzyna Klata,Joanna Nowicka,której trenerem był Stanisław Stuligłowa.

Łyżwiarstwo szybkie

Dyscyplina zimowa,w której celem zawodnika jest jak najszybsze przejechanie na łyżwach określonego dystansu po torze lodowym.Sportowca uprawiającego łyżwiarstwo szybkie nazywa się panczenistą.Łyżwiarze startują w parach i każdy z nich jedzie na zmianę po torze wewnętrznym i zewnętrznym.Nie ma większego znaczenia,czy zawodnik wygra,czy przegra ze swoim rywalem z pary,ważny jest natomiast czas,jaki osiągnął(przy ustalaniu klasyfikacji bierze się pod uwagę czasy wszystkich zawodników).Światową czołówkę w łyżwiarstwie szybkim stanowią obecnie zawodnicy pochodzący z Holandii,gdzie dyscyplina ta cieszy się dużą popularnością.Coraz większą rolę odgrywa nowoczesny sprzęt,przede wszystkim kostiumy zawodników,które muszą cechować się dobrą aerodynamiką.Odmianę łyżwiarstwa szybkiego stanowią zawody rozgrywane na krótkim torze(ang.short track).W tej konkurencji w wyścigu startuje kilku zawodników.W odróżnieniu od zawodów na długim torze liczy się tutaj miejsce,które zawodnik zajmie w wyścigu.Do czołówki światowej należą łyżwiarze z krajów azjatyckich.

Konkurencje

·         500 m

·         1000 m

·         1500 m

·         3000 m

·         5000 m

·         10000 m

·         biegi drużynowe

·         kombinacja 500/1000/500/1000 m

·         kombinacja 500/3000/1500/5000 m

·         kombinacja 500/5000/1500/10000 m(mężczyźni)

·         kombinacja 500/1500/1000/3000 m(kobiety)

Etymologia

Panczenista nazwa pochodzi od nazwiska rosyjskiego łyżwiarza Aleksandra Panszyna.

Łyżwiarstwo figurowe

Zimowa dyscyplina sportu,polegająca na jeździe na łyżwach oraz wykonywaniu dodatkowych elementów:skoków,piruetów,kroków,spiral oraz podnoszeń.Często łączy się je w sekwencje i kombinacje.Jest to sport podobny do gimnastyki artystycznej,więc wymaga również zdolności tanecznych,poczucia rytmu,dobrej giętkości ciała oraz koordynacji ruchów.Dlatego łyżwiarze trenują też balet i gimnastykę.Zawody rozgrywane są indywidualnie,w parach bądź w zespołach(tzw.formacjach).Łyżwiarstwo figurowe jest jedną z dyscyplin zimowych igrzysk olimpijskich.Jest ono jednym z najpopularniejszych sportów zimowych.Łyżwiarstwem figurowym na świecie kieruje Międzynarodowa Unia Łyżwiarska(International Skating Union,ISU),która została założona w 1892.W Polsce działa Polski Związek Łyżwiarstwa Figurowego.

Konkurencje

Obecnie na zawodach rozgrywane są następujące konkurencje:

·         jazda indywidualna kobiet i mężczyzn

·         pary sportowe

·         pary taneczne

·         łyżwiarstwo synchroniczne

Kategorie wiekowe

Istnieje kilka podziałów–zależnie od kraju i zawodów–łyżwiarzy ze względu na ich wiek i umiejętności.

Najczęściej i najszerzej spotykany jest podział na:

·         seniorów

·         juniorów

·         juniorów młodszych/novice

·         młodziki(klasa złota,klasa srebrna,klasa brązowa i klasa wstępna).

W Polsce,spotyka się czasami również kategorie:

·         Młodzieżowców(wymagania techniczne,jak dla Seniorów,ale z górnym ograniczeniem wiekowym–zwykle 18 lat)oraz

·         Juniora Młodszego A i B(wymagania techniczne,odpowiednio,jak dla Juniorów i Juniorów Młodszych,z innymi wymaganiami wiekowymi).

Inne funkcjonujące kategorie:

·         Senior

·         Junior

·         Novice

·         (Pre-Novice)

·         Intermediate

·         (Pre-Intermediate)

·         Juvenile

·         Pre-Juvenile

·         Preliminary

·         Pre-Preliminary

·         Senior

·         Junior

·         Novice

·         Gold

·         Pre-Gold

·         Silver

·         Pre-Silver

·         Bronze

·         Pre-Bronze

·         Preliminary

·         Senior

·         Junior

·         Novice

·         Debs

·         Springs

·         Cubs

·         Chicks

Adult Skating

W USA,Kanadzie i krajach Europy Zachodniej dynamicznie rozwijająca się kategorią startową jest adult skating,w ramach której w profesjonalnie organizowanych przez ISU zawodach krajowych i międzynarodowych,we wszystkich konkurencjach łyżwiarskich,startują osoby uprawiające łyżwiarstwo rekreacyjnie.Dominuje w tej kategorii młodzież,zwłaszcza panie,ale nie brak i ludzi starszych.W roku 2003 zawodnik amerykański jako pierwszy w tej kategorii wykonał skok potrójny–toeloopa.W Niemczech rozgrywane są co roku zawody międzynarodowe dla dorosłych łyżwiarzy amatorów.W marcu 2010,w ramach Pucharu Łodzi,odbyły się pierwsze krajowe zawody łyżwiarzy amatorów w Polsce.

Zawodników dzieli się na grupy wiekowe,a w ramach nich,na umiejętnościowe:

·         Adult Pre-Bronze

·         Adult Bronze

·         Adult Silver

·         Adult Gold

·         Masters Novice

·         Masters Junior

·         Masters Senior

Sędziowanie

Na chwilę obecną(sezon 2008/2009)równolegle funkcjonują dwa systemy oceniania–system szóstkowy(potocznie zw.starym systemem)oraz Code of Points(system nowy,cały czas ulepszany,wprowadzony po zamieszaniu z ocenianiem na Igrzyskach w Salt Lake City).

System szóstkowy

W starym systemie oceniania każdy z dziewięciu sędziów(w konkurencji tańców obowiązkowych par tanecznych sześciu)przyznawał dwie oceny w rozpiętości od 0.0 do 6.0(np.4.6,5.9).W pierwszej nocie oceniano wartość techniczną programu,w drugiej wrażenie artystyczne;bardzo często druga ocena była wyższa od pierwszej.Jeżeli dany zawodnik(cy)otrzymali niższą ocenę pierwszą,a wyższą drugą(np.5.7:5.8 a ich konkurenci 5.8:5.7)to wygrywał(li)u danego sędziego,gdyż decydującą była ocena za wrażenie artystyczne.Wystawiając oceny sędziowie porównywali zawodnika(ów)względem siebie i ustawiali na określonym miejscu(np.zawodnik mógł wygrać dany program gdy przez pięciu sędziów został on oceniony na 1 miejscu a przez czterech na 2).System ten opierał się na zasadzie odejmowania punktów za błędy.Po obejrzeniu programu każdy sędzia decydował jaką ocenę przyznałby,gdyby program został wykonany bezbłędnie,a następnie dokonywał odjęć.Za programy wykonane na najwyższym poziomie mogła być przyznana tzw."ocena marzeń"6.0(szóstka).Po zakończeniu kolejnych konkurencji zawodnikom przypisywano punkty ułamkowe wedle zajętych miejsc,co wynikało z ważności programów(np.program dowolny był ważniejszy od krótkiego dlatego stanowił 60% oceny łącznej(końcowej)a program krótki 40% dlatego pierwszy zawodnik po p.krótkim dostawał 0.4 pkt następni 0.8,1.2,1.6,pierwszy po p.dowolnym 0.6 kolejni 1.2,1.8,2.4–średnia ważona).Po podsumowaniu wyników w ocenie łącznej lepszy był zawodnik z mniejszą ilością punktów ułamkowych.System ten opierał się na bardzo subiektywnych ocenach sędziowskich,co najlepiej można było zauważyć przy ocenianiu sportowców z własnego kraju.

Code of Point's

Potocznie zwany nowym systemem,został wprowadzony w 2002,po aferze z sędziowaniem na Igrzyskach Olimpijskich w Salt Lake City.Przez pierwszy sezon stosowany na próbę podczas zawodów z serii Grand Prix.Od sezonu 2004/2005 wykorzystywany podczas Mistrzostw Europy,Mistrzostw Świata i Mistrzostw Czterech Kontynentów oraz na większości mniejszych imprez międzynarodowych i zawodach krajowych.W systemie tym zawodnicy mają ściśle określoną liczbę i rodzaj elementów,jakie muszą wykonać.Każdy element ma swoją wartość bazową.Sędzia główny i kontroler techniczny po występie nazywają poszczególne wykonane elementy i określają stopień trudności niektórych z nich,a sędziowie oceny oceniają jakość ich wykonania poprzez pozostawienie wartości bazowej,bądź dodanie/odjęcie od 1 do 3 punktów.Do każdej noty sędziów oceny(od–3 do 3)przypisana jest wartość określona w tabeli wartości(ang.Scale of Values,SoV).Notę za każdy element wylicza się poprzez odrzucenie ocen skrajnych,podstawienie wartości z tabeli SoV pod pozostałe noty i wylicznie z nich średniej.Noty za każdy element techniczny są następnie sumowane.Do tak powstałej oceny za wartość techniczną(ang.Technical Element Score,TES),dochodzą tzw.komponenty,w ramach których oceniane są m.in.połączenia elementów,choreografia,interpretacja itp.Sędziowie wystawiają za nie od 0,25 do 10,00 punktów–z dokładnością do 0,25.Skrajne noty są odrzucane,a z pozostałych wylicza się średnią(dla każdego komponentu oddzielnie).W ten sposób powstałe noty,są mnożone przez konkretne mnożniki–zależnie od tego,czy był to program krótki,kwalifikacyjny,czy dowolny(taniec obowiązkowy,oryginalny lub dowolny).W ten sposób wylicza się notę za komponenty programu(ang.Program Components Score,PCS).Dodatkowo,zawodnik może stracić punkty za upadek(1.00 za każdy,a jeżeli upadek spowoduje przerwę w programie dłuższą niż 10 sekund to dodatkowo 1.00 za każde następne rozpoczęte 10 sekund),zbyt długi lub zbyt krótki program(1.00 za każde 5 sekund),niewłaściwy strój lub rekwizyt(1,00)oraz zakazane elementy(2.00 za każdy).Punkty te odejmowane są od sumy TES i PCS.W wyniku tych obliczeń powstaje nota łączna za program–segment(ang.Total Segment Scores,TSS).Noty łączne ze wszystkich segmentów są sumowane i wygrywa osoba,która zdobyła najwyższą liczbę punktów.W przypadku remisu decyduje nota łączna za później rozegrany segment.

Ważniejsze zawody

Pierwsze zawody w łyżwiarstwie figurowym zorganizowano już w 1871 w Wiedniu.Zawody łyżwiarskie pojawiły się bardzo wcześnie na Igrzyskach Olimpijskich,a,co ciekawe,były to Letnie Igrzyska Olimpijskie w 1908 w Londynie.Rozdano wówczas medale w konkurencjach indywidualnych i par sportowych.Drugi raz łyżwiarstwo figurowe pojawiło się na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Antwerpii w 1920.Dopiero w 1924 zorganizowano pierwsze Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Chamonix,na których pojawiło się oczywiście łyżwiarstwo.Jeszcze dłuższą tradycję mają mistrzostwa świata i mistrzostwa Europy w tej dyscyplinie.Mistrzostwa świata organizowane są:dla mężczyzn–od 1896,dla kobiet–od 1906,dla par sportowych–od 1908,a dla par tanecznych–od 1951.Natomiast mistrzostwa Europy organizowane są:dla mężczyzn–od 1891,dla kobiet i dla par sportowych–od 1930,a dla par tanecznych–od 1954.Od sezonu 1998/1999 organizowany jest cykl imprez Grand Prix,podczas którego startują najlepsi zawodnicy.Cykl ten jest oddzielnie rozgrywany dla kategorii juniorów.Mistrzostwa Polski rozgrywane są od 1922, iedy to przyznano tytuły mistrzowskie w jeździe indywidualnej mężczyzn oraz w parach sportowych.Od 1930 rozgrywane są zawody w jeździe indywidualnej kobiet,a od 1956–w parach tanecznych.

Biegi narciarskie(także:biegi płaskie,dla odróżnienia od całkowicie innej dyscypliny zimowej–biegów zjazdowych)

Sport zimowy popularny w krajach z rozległymi zaśnieżonymi terenami,głównie w północnej Europie oraz Kanadzie.Popularność tego sportu szybko rośnie także w Stanach Zjednoczonych,Rosji i krajach Europy Środkowej.Biegi narciarskie wraz ze skokami narciarskimi oraz kombinacją norweską(połączenie biegów i skoków)należą do rodziny sportów narciarstwa klasycznego.Biegi stanowią również element narciarskiego biegu na orientację i triatlonu zimowego,a bieg w technice dowolnej–biathlonu.

Biegi jako hobby i sport

Biegi narciarskie wiele osób uprawia jako"piesze wycieczki na nartach",zmagając się ze szlakami o różnych długościach i stopniach trudności.Niektórzy narciarze pokonują dłuższe trasy,wykorzystując namioty i sprzęt turystyczny,podczas gdy inni biegają na stosunkowo krótkich szlakach,utrzymywanych przez kurorty narciarskie.W sporcie biegi narciarskie są jedną z trudniejszych konkurencji wytrzymałościowych,angażującą wszystkie główne partie mięśni.Sport ten,obok wioślarstwa i pływania prowadzi do spalania największej ilości kalorii w jednostce czasu.Nowoczesne zawody w biegach narciarskich dostosowane są do wymagań publiczności.Pierwszą tego typu zmianą było wprowadzenie konkurencji sprinterskich w Pucharze Świata,igrzyskach olimpijskich oraz na mistrzostwach świata.Później powstały biegi ze startu wspólnego,sprinterskie,pościgowe i sztafetowe.

Konkurencje w Pucharze Świata,igrzyskach olimpijskich i mistrzostwach świata:

Kobiety:

·         sprint 1 km

·         sprint drużynowy 2×1 km

·         10 km

·         bieg pościgowy 15 km

·         bieg 30 km ze startu wspólnego

·         bieg sztafetowy 4×5 km

Mężczyźni:

·         sprint 1 km

·         sprint drużynowy 2×1 km

·         15 km

·         bieg pościgowy 30 km

·         bieg 50 km ze startu wspólnego

·         bieg sztafetowy 4×10 km

Zawody w biegach

Współcześnie funkcjonuje kilka typów zawodów w biegach narciarskich,w skład których wchodzą biegi różnego typu i długości,włączając w to również biathlon,będący połączeniem biegów narciarskich i strzelania do celu.Zimowe igrzyska olimpijskie,mistrzostwa świata w narciarstwie klasycznym oraz zawody Pucharu Świata(wraz z Holmenkollen ski festival)skupiają czołówkę zawodników.Występują także biegi specjalne,na różnych dystansach,tzw.maratony narciarskie,np.Bieg Wazów w Szwecji,Birkebeinerrennet w Norwegii,Canadian Birkie w Kanadzie i Tug Hill Tourathon w Stanach Zjednoczonych.Techniki biegu w tych wyścigach mogą być używane zamiennie lub,w przypadku tzw.biegów łączonych,dwie techniki są używane w biegu(ze zmianą sprzętu w połowie dystansu).Pomimo swej nazwy,Canadian Ski Marathon nie jest wyścigiem.Uczestnicy wybierają dystans i starają się go ukończyć(maksymalnym dystansem jest 160 km,co czyni ten maraton najdłuższym biegiem na świecie).Największym zaszczytem jest otrzymanie nagrody Coureur de Bois Gold przyznawanej tym,którzy pokonali cały dystans,spędzili noc w namiotach,oraz przynieśli ze sobą całe wyżywienie i sprzęt.

Historia

Biegi narciarskie zostały zapoczątkowane w krajach Półwyspu Fennoskandzkiego w czasach prehistorycznych.Były one nadal szeroko praktykowane w XIX wieku jako sposób transportu podczas zimy.Polowania na łosie,jelenie i inne zwierzęta odbywały się właśnie na nartach.Obecnie prawie każdy mieszkaniec krajów z bogatymi tradycjami narciarskimi,takich jak Norwegia,Szwecja,Finlandia i Estonia,używał,bądź regularnie używa nart biegowych.Natomiast w Ameryce Północnej myśliwi i zbieracze,którzy potrzebowali wolnych rąk by móc chodzić po głębokim śniegu w lasach,używali rakiet śnieżnych.Narty były używane sporadycznie przez Indian,którzy pokonywali podobne odległości jak Skandynawowie.Do rozwoju biegów narciarskich przyczynili się tam norwescy emigranci Snowshoe Thompson i Jackrabbit Johannsen.Do Polski zorganizowane narciarstwo biegowe dotarło na przełomie XIX i XX wieku w.W szerzeniu tego sportu największe zasługi mają Józef Schnaider w Karpatach Wschodnich i Stanisław Barabasz w Tatrach.W 1919 powstał Polski Związek Narciarski.W takiej formie narciarstwo było stosowane przez zwiadowców.Wszystkie armie krajów skandynawskich posiadały specjalnie wytrenowaną do biegów narciarskich piechotę na operacje zimowe.Narty dawały ważną podczas wojny zimowej mobilność,która pozwalała na pobicie dużej armii Sowietów przez małe grupy Finów.Podobne taktyki były w przeszłości stosowane wielokrotnie także przez Finów i mieszkańców Karelii.Dawne wojska narciarskie były wyposażone w kusze i kijki narciarskie posiadające zaostrzone końce.Tradycyjnie całe wyposażenie było wyrabiane z naturalnych materiałów:drewniane narty i bambusowe kijki ze skórzanymi paskami.Stosowanym obuwiem były wytrzymałe,skórzane buty z wąską podeszwą.Wiązania ewoluowały od prostych pasków zrobionych z cienkich,skręconych,drewnianych nici,poprzez wiązania na zatrzaski z przodu i z tyłu buta aż do szczurzych pułapek z zatrzaskami z przodu buta i wielu innych,różnych,nowoczesnych zapięć.Pierwsze zawody w biegach narciarskich(oraz w narciarstwie zjazdowym i skokach narciarskich)były organizowane już w połowie XIX wieku,w Norwegii.Od 1922 istnieje jeden z najbardziej znanych maratonów narciarskich,Bieg Wazów.W latach 70.zaczęto organizować masowe biegi narciarskie,w których uczestniczyli zarówno zawodowcy,jak i amatorzy.W 1981 powołano Worldloppet,organizację skupiającą największe narciarskie biegi masowe na świecie.

Narty i kijki

Narty biegowe są długie i cienkie.Wykorzystują one dla zwiększenia prędkości ciężar biegacza.Zazwyczaj narty te mają około 2 metrów długości,5 cm szerokości przy wiązaniu i od 1 do 4 cm szerokości w różnych miejscach narty.Są one przystosowane do wzrostu i wagi biegacza,w zależności od wyglądu i celu przeznaczenia.Podobnie jak w narciarstwie alpejskim biegacze narciarscy mają ze sobą dwa kijki,zazwyczaj wykonane z aluminium lub włókna szklanego.Droższe kijki są produkowane z włókna węglowego lub innego mocnego i lekkiego materiału.Kijek posiada kolec na końcu,stabilizujący jego położenie podczas biegu,oraz mały dysk z tworzywa sztucznego mający zabezpieczać przed zbytnim zagłębieniem się kijka w śniegu.Na swobodny ruch pięty podczas biegu pozwalają wiązania zamocowane do czubka buta narciarskiego.Sprzęt różni się w zależności od techniki.Kijki używane podczas biegu techniką dowolną są zazwyczaj dłuższe niż te używane w technice klasycznej.Zazwyczaj kijki używane w technice dowolnej powinny sięgać biegaczowi do podbródka lub do oczu(w zależności od jego upodobań).Długość takiego kijka można obliczyć odejmując od wzrostu narciarza 20 cm.Kijki wyższej klasy dodatkowo posiadają wyprofilowany uchwyt,kijki prawy i lewy różnią się wówczas od siebie.

Wiązania i buty

W odróżnieniu od narciarstwa alpejskiego,w biegach nie wszyscy producenci stosują jeden standard.W efekcie nie każdy but biegowy pasuje do każdego wiązania.

Obecnie na rynku występują 3 systemy wiązań:

·         NNN(New Nordic Norm)

·         SNS(Salomon Nordic System)Profil

·         SNS Pilot

W systemach NNN i SNS jest stosowana grupa wiązań BC(backcountry).W tego typu wiązaniach fragment buta w wiązaniu jest szerszy oraz pasek przy czubku buta jest dłuższy i grubszy,co daje większą stabilność i szybkość oraz zmniejsza ruchy buta na boki.Te czynniki są szczególnie ważne podczas używania sztywniejszych butów i cięższych nart stosowanych w bieganiu backcountry.Ta różnorodność systemów wiązań,z których żadne nie są zgodne z pozostałymi,jest źródłem frustracji biegaczy.Różni producenci wytwarzają inne systemy.W odróżnieniu od narciarstwa alpejskiego,w którym występują takie same systemy wiązań,do których pasuje każde obuwie narciarskie,w biegach narciarskich sportowcy muszą dobierać systemy wiązań do rodzaju butów.Podczas zmiany obuwia biegacz ma wybór ograniczony przez system posiadanego zapięcia.

Nordic Norm 75 mm

Wiązania NN75(Nordic Norm 75 mm),zawierające trzy niewielkie bolce w podstawie pojawiły się w 1971.Niektóre typy wiązań posiadały także kable,niektóre nie.Były one niegdyś bardzo popularne.Wcześniej używane było klasyczne wiązanie z 1927.Wiązania tego typu charakteryzują duża trwałość i odporność na uszkodzenia.Są one jednak bardzo ciężkie i nie wykorzystują całej energii wkładanej w bieg na ruch narty;dlatego nie są popularne w biegach narciarskich.Stosuje się je już tylko w technice backcountry i w bieganiu telemarkiem.

New Nordic Norm

Rottefella rozwinęła wiązania NNN i zezwoliła na produkcję tego typu wiązań firmom takie jak Rossignol,Madshus,Atomic oraz,począwszy od 2007 także austriackiemu Fischerowi.Wśród wiązań tego typu znajdują się wiązania BC(backcountry),wiązania R3 Skate do stylu dowolnego,R3 Classic do stylu klasycznego oraz R4 NIS(Nordic Integrated System).W systemie NIS wymagane są narty ze stale połączoną płytą montażową.Pozwala to na przymocowanie wiązania bez użycia połączeń śrubowych,dzięki temu narciarz może łatwiej ustawić pozycję wiązania uwzględniając środek ciężkości narty,co jest przydatne w różnych warunkach śniegowych.Buty dla systemu NNN są produkowane przez Alpina Sports,Madshus,Rossignol oraz,od 2007,także przez austriackiego Fischera.Wiązania typu R3 i R4 są używane przez zawodników Pucharu Świata używających systemu NNN.Wszystkie wiązania systemu NNN posiadają dwie podłużne krawędzie,które wystają od spodu wiązania,łączące się z odpowiednimi otworami w bucie.Różnice pomiędzy systemami SNS i NNN są niemal niezauważalne dla zwykłego biegacza.Wybór wiązania zależy więc głównie od tego,które wiązania pasują do posiadanego obuwia.Wiązania R4 NIS(Nordic Integrated System),wykonywane przez Rottefella i Rossignola są nowszą wersją wiązań New Nordic Norm.Są one zgodne z każdą parą butów NNN,ale mogą być używane wyłącznie z nartami mającymi stale połączoną płytą montażową,produkowanymi tylko przez firmy Rossignol,Madshus i Fischer.Wiązania NIS weszły na rynek w 2005.

Salomon Nordic System Profil

Wiązania SNS(Salomon Nordic System)są produkowane przez firmy Salomon i Fischer.Buty zgodne z tym systemem wiązań są wyrabiane przez Salomon,Fischer,Adidas i Hartjes.Wiązania SNS Profil są używane zarówno do techniki dowolnej,jak i klasycznej.W przeciwieństwie do wiązań SNS Pilot,w systemie Salomona występuje jedna,szeroka prowadnica z przodu podeszwy.Wiązania typu Pilot są wykorzystywane przez wielu różnych biegaczy w Pucharze Świata.Buty Profil pasują wyłącznie do wiązań Profil(nie pasują do wiązań Pilot).Buty Pilot można natomiast stosować również ze standardowymi wiązaniami Profil.

Salomon Nordic System Pilot

Wiązania SNS Pilot pasują do butów firm Salomon,Atomic,Adidas i Hartjes.Pomysł na te wiązania wyszedł od norweskiego biegacza,Bjørna Dæhliego.Ten typ wiązań jest używany przez elitę światowych biegaczy.Wiązania Pilot są droższe od wiązań Profil o ok.250 zł za parę.Mają one inne wersje dla techniki dowolnej i klasycznej.W butach z serii Pilot w podeszwie montowane są dwie belki.Jedna znajduje się w czubku buta,druga ok.2,5 cm za nią w miejscu,gdzie stopa unosi się podczas biegu.Drugą belkę na stałe łączy z wiązaniem metalowe ramię(seria SNS Pilot Skate).Wiązania Pilot Skate,w odróżnieniu od systemu Profil,posiadają one dwa punkty mocowania,co dodatkowo stabilizuje nartę.Wiązania Pilot Classic(wypuszczone na rynek pod koniec sezonu 2005/2006)nie posiadają gumowego odbijacza,występującego w wiązaniach systemu NNN i w serii SNS Profil.W wiązaniu tym ramię sprzężone jest ze sprężyną dociągającą but do zapięcia po odbiciu.W odróżnieniu od gumowych odbijaczy,sprężyna dzięki regulacji jej naciągu pozwala na dopasowanie naprężenia do warunków śniegowych.Prócz linii wiązań SNS Profil oraz SNS Pilot,produkowane są także systemy wiązań X-Adventure stosowane do biegania backcountry.

Woski

Istnieje szeroka różnorodność wosków w narciarstwie klasycznym.Woski te mogą być podzielone na woski poślizgowe,woski odrzutowe,klistery oraz taśmy woskowe.

Woski poślizgowe

Woski poślizgowe są stosowane dla zmniejszenia oporów poślizgu;są one nakładane na nartę poprzez prasowanie.Ich cena zależy od jakości;woski przeznaczone na zawody mogą być bardzo drogie,ponad 100 USD(ok.250 zł)za 60-gramowy blok wosku.Woski są zazwyczaj dostępne w postaci bloków,chociaż występują także sproszkowane i płynne.Woski poślizgowe są nakładane w nartach klasycznych na całej narcie prócz strefy odbicia narty,a w nartach do biegów dowolnych na całej długości narty.Są to jedyne woski stosowane na nartach do biegu techniką dowolną.

Woski odrzutowe

Celem wosków odrzutowych jest zapewnienie przyczepności do śniegu podczas przenoszenia ciężaru na nartę;są używane tylko do nart klasycznych.Woski odrzutowe są nakładane w strefie odbicia narty klasycznej(gdy narta nie jest bezwoskowa).Woski odrzutowe są podzielone ze względu na twardość.Twarde woski mają zastosowanie w świeżym,zmrożonym śniegu.Zbyt twardy wosk nie daje wystarczającej przyczepności,zbyt miękki powoduje tworzenie się lodu,który spowalnia narciarza.Nierzadko nowa warstwa wosku jest nakładana podczas zmian pogody lub wchodzenia na inną wysokość.Woski odrzutowe zapewniają przyczepność poprzez przenikanie do śniegu podczas przenoszenia ciężaru ciała na nartę.Zmrożony,świeży śnieg jest twardszy.Bardziej odpowiednim woskiem jest zazwyczaj ten bardziej miękki,mogący zapewnić przyczepność przy jednoczesnym zapobieganiu przyklejaniu się śniegu do narty.Woski te są zazwyczaj oznaczone kolorami oznaczającymi temperaturę,w której się je stosuje:czerwony dla wosków stosowanych podczas temperatury powyżej 0°C oraz niebieski dla tych stosowanych podczas temperatur ujemnych.Jest także wiele innych odcieni symbolizujących węższe zakresy temperatur:od fioletowego dla temperatur w okolicach 0°C,poprzez zielony dla-10°C do białego dla temperatur poniżej-15°C.Dobór odpowiedniej twardości wosku może być trudny.Zróżnicowane warunki śniegowe mogą też spowodować,że po przebiegnięciu kilkuset metrów dobrze dobrany wosk może się stać nieodpowiedni.Ponadto,śnieg na ubitej trasie zazwyczaj różni się od tego leżącego obok trasy i właśnie dla ubitego śniegu odpowiednim woskiem będzie ten bardziej miękki.Obecnie wybór odpowiedniego wosku w zależności od różnych warunków atmosferycznych nie jest już tak trudny dzięki zastosowaniu taśm woskowych,które posiadają dużą tolerancję temperaturową i są stosunkowo łatwe do nakładania.Taśmy nakładane są na strefę odbicia narty.Na takiej taśmie można przebiec ok.100-200 km.Ma ona szeroki zakres temperatur(od-20°C do+5°C).Może być też zdjęta na koniec dnia i przechowywana w nawoskowanym papierze.Taśmy woskowe nie są jednak stosowane przez zawodowców,którzy wolą optymalne woskowanie;są odpowiednie do rekreacyjnego biegania.Większość dużych teamów narciarskich zatrudnia odpowiednie osoby do mieszania i nakładania wosków podczas różnych warunków śniegowych.

Klistry

Kiedy śnieg leży już przez dłuższy czas i płatki śniegu tracą już swoją ostrość z powodu powtórnego zmrożenia wody,woski odrzutowe nie mogą nadal zapewnić przyczepności i stają się bezużyteczne.W takim przypadku stosowane są klistry(znane też jako klajstery),które zasadniczo są podobną do kleju substancją("klister"oznacza w języku szwedzkim"klej").Klistry nie są zazwyczaj stosowane przez amatorów;są one bardzo lepkie.Są stosunkowo łatwe do nałożenia,jednak bardzo trudno je usunąć.Profesjonaliści często utrzymują,że klistry najlepiej nakładać całą dłonią.Dłoń tę można wyczyścić poprzez umieszczenie jej w rękawicy i poczekanie do chwili,aż klister w tajemniczy sposób sam zniknie.Amatorzy często uciekają się do używania przedmiotów o odpowiednim rozmiarze.Ponieważ klister jest substancją organiczną,do jego usunięcia konieczny jest apolarny rozpuszczalnik(np.benzyna)lub mydło.Sklepy bądź serwisy często oferują rozpuszczalniki własnej roboty do oczyszczania nart.Powinny być one jednak ostrożnie stosowane,gdyż są łatwopalne,a ich opary toksyczne.Klistry także są oznaczane kolorami;te oznaczone na czerwono są przeznaczone dla śniegu mokrego,a na niebiesko–dla śniegu zmrożonego.

Narty bezwoskowe

Współcześnie narty bezwoskowe są szeroko rozpowszechnione pośród amatorów.Posiadają one łuski podobne do rybich lub inne,podobne wzory w strefie odbicia.Mają one zapewniać przyczepność.Narty bezwoskowe są gorszej jakości niż dobrze wyregulowane,nawoskowane narty,ale nie wymagają straty czasu i pieniędzy na znalezienie i nałożenie odpowiedniego wosku lub klistera.Niektórzy narciarze nakładają mimo wszystko warstwę wosku poślizgowego aby zapewnić gładkość ślizgu i chronić powierzchnię narty przed brudem i lodem.Są to specjalistyczne ciekłe woski produkowane specjalnie dla nart bezwoskowych.Zwykłe woski poślizgowe mogą być też nakładane na końcach narty.Narty bezwoskowe są bardziej odpowiednie dla narciarzy biegających rekreacyjnie.Czasem są one jednak używane także przez zawodników w przypadku zróżnicowanych warunków śniegowych,uniemożliwiających optymalny dobór wosku.Bywało,że niektórzy zawodnicy używający takich nart pokonali innych stosujących zwykłe,woskowe narty podczas trudnych i zróżnicowanych warunków pogodowych.

Style/techniki biegu

Istnieją trzy główne style stosowane w biegach narciarskich:technika klasyczna,dowolna(łyżwowa) i telemark.Do każdego stylu istnieje specjalnie do niego dostosowany sprzęt.Innym stylem,którego popularność wciąż rośnie,jest skijöring.Polega on na tym,że narciarz jest ciągnięty przez jednego lub więcej psów,a także przez inne zwierzęta(np.przez pojedynczego konia,ale także przez motocykl,skuter śnieżny itp.).Przez skijörerów stosowana jest zarówno technika klasyczna,jak i dowolna.

Technika klasyczna

Technika klasyczna jest często używana na trasach ze specjalnie przygotowanymi torami(dwoma równoległymi rowkami wyciętymi w śniegu).Narty przeznaczone do techniki klasycznej są odpowiednio wygięte.Pozwala to na łatwe odbicie się od śniegu wtedy,kiedy ciężar narciarza jest równomiernie rozkładany pomiędzy obie narty.Środkowa część narty posiada też"rybie łuski",lub jest to miejsce,gdzie wosk przykleja się do śniegu(zwane też"strefą odbicia"narty).Kiedy cały ciężar biegacza jest przenoszony na jedna nartę,strefa odbicia dotyka śniegu.Woski poślizgowe są nakładane na obu końcach narty.W tej technice zazwyczaj są używane długie,wąskie i lekkie narty.Kiedy narciarz oddala się od specjalnie przygotowanych torów stosuje się trochę szersze narty.Na płaskich terenach(np.w niektórych częściach Finlandii)są stosowane narty o długości w okolicach nawet 3-4 m.

Istnieją cztery główne sposoby biegu w technice klasycznej:

·         tzw.jodełka(ang.herringbone),używana podczas stromych podbiegów.Polega ona na biegu z rozłożonymi nartami,bez żadnego ślizgu.Kijki znajdują się za nartami.W biegu jodełką na śniegu mocniej zaznaczony jest ślad po lewej stronie.

·         tzw.klasyczny krok naprzemianstronny(ang.diagonal stride),styl polegający na ślizganiu się na jednej narcie podczas każdego kroku.Kijki są używane przy każdym kroku naprzemiennie z nartami(prawy kijek podczas ślizgu lewą nartą oraz lewy kijek podczas ślizgu prawą nartą).Doświadczeni narciarze używają tego sposobu podczas łagodniejszych podbiegów,ci mniej doświadczeni także na terenach płaskich.

·         tzw.jednokrok krok polegający na odbijaniu się jedną nartą.Obydwa kijki są używane równocześnie aby dać większą siłę odbicia.Podczas gdy kijki są przenoszone do przodu,narciarz wykonuje odbicie jedną nartą.Technika ta jest używana wtedy,gdy prędkość jest zbyt duża aby zastosować bieg skrzyżny.Sposób ten zmusza jednak zawodnika do odpychania sie obydwoma kijkami,a co za tym idzie–do większego wysiłku.Technika ta jest więc stosowana na bardzo łagodnych podbiegach lub u podnóża długiego wzniesienia,zaraz przed przejściem w bieg skrzyżny.

·         tzw.bezkrok krok podobny to poprzedniego,tyle że bez odbijania się nartami.Używany jest głównie podczas długich i stosunkowo płaskich biegów,takich jak szwedzki Bieg Wazów.

Na zjazdach zawodnik przyjmuje podobną pozycję jak zjazdowcy w narciarstwie alpejskim.

Technika dowolna

Technika dowolna zmusza biegacza do odbijania jednej narty na zewnątrz.Narta ta stawiana jest pod kątem w taki sposób,że wewnętrzna jej krawędź jest prowadzona po śniegu,podobnie jak w łyżwiarstwie.Tak jak w technice klasycznej ciężar biegacza jest całkowicie przenoszony z jednej narty na drugą.Jest to podstawowa umiejętność potrzebna do nauki jazdy łyżwą.Osoby umiejące jeździć na łyżwach bądź rolkach uczą się szybciej techniki dowolnej niż klasycznej.Techniką dowolną można biegać zarówno na specjalnie do niej przeznaczonych nartach,jak i na nartach mieszanych,dla obydwu technik.Podobna sytuacja występuje w przypadku obuwia narciarskiego–używane są zarówno buty specjalistyczne,przeznaczone tylko do techniki dowolnej,jak i buty używane w obydwu stylach.Narty do techniki dowolnej są zazwyczaj krótsze i twardsze niż te używane w stylu klasycznym.Różnią się także kijki,które dla stylu dowolnego są dłuższe.Nie są też używane narty z rybią łuską oraz stosowane tylko w technice klasycznej woski odrzutowe.Sposób biegu dostosowuje się do prędkości i ukształtowania terenu.

Nie istnieją też żadne,ściśle określone dla nich nazwy:

·         (ukośne V, yżwa trenerska)technika podobna do klasycznej jodełki.Technika ta jest bardzo rzadko stosowana w wyścigach(wyjątkiem były bardzo strome podjazdy pod koniec Tour de Ski 2007).

·         (V1,bieg offsetowy)technika polegająca na biegu nieco offsetowym,z użyciem dwóch kijków.Używana podczas podbiegów.

·         (V2,łyżwa 1)technika używana podczas mniejszych i łagodniejszych podbiegów,polega na odpychaniu się oboma kijkami podczas każdego ślizgu.

·         (alternatywne V2,łyżwa 2)technika używana na terenach płaskich i zjazdach,polega na odpychaniu się oboma kijkami co drugi ślizg.

·         (V łyżwowe,bieg dowolny)technika używana na zjazdach,podczas jazdy z dużą prędkością,polega na bieganiu łyżwą bez użycia kijków.

Istnieją także różne odmiany i wariacje tych technik,m.in.technika polegająca na biegu w bardzo szybkim tempie i podskakiwaniu zamiast ślizgania się.Generalnie technika ta jest używana zamiennie z biegiem offsetowym,na krótkich podbiegach,ale także zamiast szybko bieganego V2.Często używane jest też określenie łyżwa Alsgaarda.Nazwa pochodzi od twórcy tej techniki,Thomasa Alsgaarda.Technika ta była jednak stosowana w różnych odmianach przez kilku innych zawodników,więc termin ten może oznaczać co innego w zależności od tego,którego zawodnika ma się na myśli.Najczęściej dotyczy on jednak stylu zastosowanego podczas biegu techniką dowolną na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1994 w norweskim Lillehammer,kiedy to Alsgaard zamiast V2 użył sposobu który zdawał się łączyć V1(bieg offsetowy)z alternatywnym V2.Łyżwa jest odpowiednia tylko dla specjalnie przygotowanych tras,zbitego i wygładzonego śniegu lub śnieżnej'skorupy' i zamrożonych,pokrytych śniegiem jezior lub rzek.Technika dowolna jest szybsza niż technika klasyczna(z wyjątkiem bardzo trudnych warunków atmosferycznych–w bardzo niskiej temperaturze bieg w technice klasycznej może być nieco szybszy).Styl dowolny wykorzystuje też zupełnie inne partie mięśni.Technika zależy też od kraju:w niektórych krajach większość amatorów biega łyżwą,chociaż czołowi zawodnicy nadal uczą się i trenują w obydwu technikach.W zawodach często biegi są różnicowane na te biegane w technice dowolnej oraz w technice klasycznej.Dawniej stosowana była tylko technika klasyczna,później zawodnikom pozwolono łączyć style.Duże wyścigi często są podzielone na biegi w technice dowolnej i klasycznej;w obydwu kategoriach są przyznawane nagrody.

Telemark

Telemark jest stosowany szczególnie często w narciarstwie wolnym i skialpinizmie.W praktyce jest to niezależna dyscyplina narciarska,gdyż do jej uprawiania konieczny jest specyficzny sprzęt,różniący się od sprzętu biegowego.

Narciarstwo alpejskie(lub narciarstwo zjazdowe)

Jedna z form narciarstwa–obok narciarstwa klasycznego(biegi narciarskie i skoki narciarskie),narciarstwa dowolnego,skialpinizmu,skituringu–polegająca na zjeździe po ośnieżonym stoku górskim lub sztucznym na nartach przymocowanych do butów narciarskich za pomocą specjalnych wiązań.Może być realizowana jako rekreacja lub sport.Jest uprawiana na trasach zjazdowych,szlakach narciarskich i nartostradach lub poza trasami.Narciarz przeważnie korzysta również z kijków.Szczególnymi formami narciarstwa alpejskiego są m.in.narciarstwo telemarkowe,freeride,narciarstwo szybkie,narciarstwo ekstremalne i narciarstwo na trawie(na nartorolkach)lub igelicie.

Historia

Według najnowszych badań ojczyzną nart jest Azja Środkowa,a konkretnie okolice Bałkaju i gór Ałtaj.Do Skandynawii narty trafiły prawdopodobnie za pośrednictwem Lapończyków,którzy jako pierwsi odwiedzili północne krainy kontynentu Europejskiego.Wśród licznych rysunków naskalnych w Skandynawii i centralnej części kontynentu azjatyckiego znalazły się również wyobrażenia scen narciarskich(rysunki datowane są na 3000-5000 lat).Przedstawiają one realistyczne ujęcia postaci,uchwyconych w typowo narciarskiej pozycji,z nogami ugiętymi w kolanach,co by wskazywało na poślizg.Prawdziwy sport zaczął być jednak popularyzowany dopiero pod koniec XIX wieku.Głównym popularyzatorem narciarstwa alpejskiego był Mathias Zdarsky(1856-1940).Narciarstwo alpejskie nie stawało się sportem popularnym ze względu na konieczność podchodzenia pod górę z nartami,co wymagało sporej kondycji.W niektórych kurortach oferowano„wyciągi saniowe”pozwalające na wjazd na niezbyt strome stoki saniami ciągnionymi przez konie.Dopiero wynalazek wyciągu narciarskiego(koleje linowe–w latach 30.XX wieku)pozwolił na dynamiczny rozwój narciarstwa alpejskiego,stylów zjazdowych(carving–lata 80.XX wieku)oraz konstrukcji sprzętu(m.in.usztywnienie pięty,bezpieczniki–lata 60.XX wieku).W Polsce do realizacji sportu najbardziej przyczynił się Stanisław Barabasz.W styczniu i lutym 1907 roku powstały pierwsze polskie organizacje narciarskie:Karpackie Towarzystwo Narciarskie we Lwowie i Sekcja Narciarska Towarzystwa Tatrzańskiego w Zakopanem.W tym samym roku w Bielsku działacze Beskidenverein założyli niemiecki Wintersportverein(Wintersportclub Bielitz-Biala des Beskidensvereines).

Technika jazdy

Głównym wyzwaniem stojącym przed narciarzem to kontrola szybkości(przyspieszanie,hamowanie i zatrzymanie) i kierunku jazdy–skręty.

Kontrola szybkości

Na szybkość narciarza na danym stoku wpływają następujące czynniki:

·         masa narciarza(im większa,tym większą szybkość może osiągnąć:większa siła grawitacji–rośnie w proporcjonalnie do masy narciarza,a więc w przybliżeniu do 3 potęgi wzrostu–w porównaniu z oporem powietrza,który rośnie proporcjonalnie do przekroju narciarza w płaszczyźnie prostopadłej do kierunku ruchu względem powietrza,a więc w przybliżeniu do 2 potęgi wzrostu);długie narty o dużym promieniu skrętu pozwalają również na stabilniejszą jazdę przy dużej prędkości,dlatego zawodnicy do biegu zjazdowego wybierają narty nawet o pół metra dłuższe niż do slalomu

·         tarcie nart o śnieg(im mniejsze tarcie,tym większa szybkość)–aby zmniejszyć tarcie stosuje się:

·         wielkość powierzchni narty(w szczególności długość)–im większa powierzchnia(długość)narty,tym mniejszy nacisk na jej jednostkę(przy danym ciężarze narciarza),a tym samym mniejsza siła tarcia narty o śnieg

·         unikanie jazdy poprzecznej(w której narta nie przesuwa się idealnie w kierunku dziobu)przez m.in.spychanie nart(zsuwanie się bokiem)lub ich piętek(skręt typu kristiania)w dół stoku.W skręcie równoległym lub carvingowym narta nie przesuwa się w bok w stosunku do swojej osi podłużnej

·         przygotowanie odpowiedniej struktury(w tym gładkości)ślizgów(spodów nart)

·         smarowanie nart odpowiednim do własności śniegu smarem

·         opór powietrza(im większy opór,tym mniejsza szybkość).Aby zminimalizować opór stosuje się:

·         przyjęcie jak najbardziej aerodynamicznego kształtu w czasie jazdy(o jak najmniejszym przekroju).Narciarz przyjmuję pozycję kropli(tzw.pozycja zjazdowa,potocznie„jajo”)

·         zastosowanie jak najbardziej gładkich i obcisłych strojów,najczęściej z lycry.

Skręty

Techniki skrętów ewoluowały w ciągu ostatnich 100 lat,a równolegle z nimi techniki budowy nart,butów i wiązań narciarskich.

Historycznie skręty w narciarstwie alpejskim rozwijały się w mniej więcej następującej kolejności:

·         pług–pozwalał na skręcanie przez ześlizgiwanie dolnej narty(przy jeździe na nartach prostych).Dziś w pługu na nartach carvingowych wystarczy docisnąć(przenieść środek ciężkości na)nartę zewnętrzną,aby ta wycięła w śniegu łuk o zamierzonej długości

·         skręt telemarkowy po raz pierwszy zastosowany w 1868 r.przez norweskiego skoczka Sondre Norheima

·         ześlizg zastosowany w latach 90.XIX wieku przez wielkiego pioniera narciarstwa alpejskiego–Austriaka Mathiasa Zdarsky’ego,który również był konstruktorem pierwszych stalowych wiązań,będących prototypem nowoczesnego wiązania narciarskiego.Zdarsky ciągle używał jeszcze tylko 1 kijka narciarskiego.

·         kristiania–(nazwa wzięta od dawnej nazwy Oslo),rozwinięcie skrętu ześlizgowego

·         skręt równoległy wprowadzony w latach 30.XX wieku przez Austriaka Mitcha Gilmana,pozwalający na uniknięcie zsuwania nart po stoku

·         skręt carvingowy–wykorzystujący łukowatą krzywiznę krawędzi nart.Jazda po tej krzywiźnie pozwala na uniknięcie zsuwania nart oraz nietracenie szybkości w czasie skrętu

·         szczególną formą skrętu("na stojąco")jest tzw.zwrot alpejski(pokazany obok),pomocny w miejscach,w których nie da się zrobić skrętu w ruchu.

Hamowanie

Redukcja szybkości i hamowanie w czasie jazdy odbywają się przez:

·         doprowadzenie do jazdy na krawędziach nart w poprzek(pod kątem)do kierunku jazdy.Można to zrobić przyjmując pozycję pługa lub jadąc bokiem na krawędziach nart,trzymając narty równolegle

·         wzrost oporu aerodynamicznego(wyprostowanie się,rozłożenie rąk).

Ośrodki narciarskie

Narciarstwo alpejskie(zarówno rekreacyjne jak i sportowe)uprawiane jest w ośrodkach narciarskich–kompleksach wyciągów i tras narciarskich.Największe ośrodki na świecie dysponują setkami kilometrów tras zjazdowych o zróżnicowanym stopniu trudności oraz wieloma wyciągami narciarskimi.Np.największy na świecie ośrodek narciarski,Trzy Doliny we Francji,dysponuje 335 trasami narciarskimi o łącznej długości ponad 600 km oraz 183 wyciągami będącymi w stanie przetransportować ponad ćwierć miliona ludzi w ciągu godziny.Najmniejsze lokalne ośrodki to zbocze góry i jeden wyciąg orczykowy lub wyrwirączka.W Polsce jest około 200 ośrodków narciarskich,wśród których prawie 60 ma przynajmniej 1 wyciąg krzesełkowy,kolej gondolową,kolej linową lub kolej linowo-terenową.Narciarstwo alpejskie jest również uprawiane poza przygotowanymi trasami,co wymaga nieco innych umiejętności i nieco innego sprzętu(np.szersze narty,mniej zapadające się w nieprzeratrakowanym śniegu).

Znane stacje narciarskie

Åre–Abetone–Adelboden–L'Alpe d'Huez–Alta Badia–Altenmarkt im Pongau–Anchorage–Aprica–Arosa–Aspen–Bad Kleinkirchheim–Bad Wiessee–Bad Gastein–Banff–Bardonecchia–Beaver Creek–Berchtesgaden–Bischofswiesen–Bormio–Borowec–Breckenridge–Bromont–Madonna di Campiglio–Cervinia–Chamonix–Chamrousse–Copper Mountain–Cortina d'Ampezzo–Courchevel–Courmayeur–Crans Montana–Crystal Mountain–Davos–Ebnat-Kappel–Engelberg–Flachau–Flühli–Franconia–Fulpmes–Furano–Gällivare–Garibaldi–Garmisch-Partenkirchen–Geilo–Grenoble–Grindelwald–Hafjell–Happo One–Haus im Ennstal–Haute Nendaz–Heavenly Valley–Hemsedal–Hindelang–Hinterstoder–Innsbruck–Jackson Hole–Jasna–Kirchberg–Kitzbühel–Klövsjö–Kranjska Gora–Kvitfjell–La Mongie–Laax–Lagalb–Lake Louise–Lake Placid–Las Leñas–Lech am Arlberg–Lenggries–Lenzerheide–Les Arcs–Les Contamines–Les Diablerets–Les Gets–Les Menuires–Levi–Lienz–Limone Piemonte–Loèche-les-Bains–Mammoth Mountain–Maribor–Markstein–Megève–Meiringen–Mellau–Méribel–Mont-Sainte-Anne–Monte Bondone–Montgenèvre–Morioka Shizukuishi–Morzine-Avoriaz–Mount Hutt–Mürren–Naeba–Nakiska–Narwik–Oberstaufen–Ofterschwang–Oppdal–Oslo–Panorama–Park City–Parpan–Pfronten–Piancavallo–Pila–Portillo–Pra Loup–Puy-Saint-Vincent–Rossland–Saalbach–Saas-Fee–Sälen–San Sicario–Sankt Anton–Santa Caterina–Sapporo–Sarajewo–Savognin–Schladming–Schruns–Schwarzenberg–Semmering–Serre Chevalier–Sestriere–Shiga Kōgen–Sierra Nevada–Sölden–Szpindlerowy Młyn–Squaw Valley–Saint-Gervais-les-Bains–St.Moritz–Snowbasin–Steamboat Springs–Steinach–Stoneham–Stranda–Stratton Mountain–Sugarloaf–Sun Valley–Sundsvall–Sunshine–Tarnaby–Thredbo–Tignes–Todtnau–Vail–Val d'Isère–Val Gardena–Val Thorens–Val Zoldana–Valloire–Vancouver–Vemdalen–Verbier–Veysonnaz–Villars–Vipiteno–Voss–Wysokie Tatry–Wangs–Waterville Valley–Wengen–Whistler Mountain–Wiedeń–Yong Pyong–Zakopane–Zell am See–Zinal–Zwiesel–Zagrzeb

Trasy narciarskie na całym świecie są oznakowane względnie jednolitym systemem,pozwalającym na określenie ich stopnia trudności.

Śnieg i warunki pogodowe

Na łatwość jazdy,technikę i szybkość wpływa również stan śniegu.Rozróżnia się kilkanaście rodzajów śniegu.

Ryzyko kontuzji

Ryzyko kontuzji w czasie uprawiania narciarstwa alpejskiego wynosi 3-10 na 1000 wizyt na stoku.Najczęstszymi kontuzjami są urazy kolana(39%) i urazy ramienia(14%),ale zdarzają się złamania kończyn,a nawet wypadki śmiertelne.W celu zmniejszenia urazowości stosuje się m.in.kaski narciarskie i tzw.zbroje służące ochronie kręgosłupa.

Inne ryzyka

Wśród innych ryzyk należy wymienić ryzyka lawin,oparzeń słonecznych,czy chorób związanych przemarznięciem organizmu.

Słynne wypadki śmiertelne na nartach

Wielu słynnych ludzi zginęło na trasach narciarskich,wśród nich:

·         Michael LeMoyne Kennedy(1958–1997)

·         Sonny Bono(1935–1998)

·         Michel Trudeau,syn premiera Kanady Pierre Trudeau(1975–1998)

·         Natasha Richardson(1963–2009)

·         Shane McConkey(1969-2009)–jeden z prekursorów freeride'u;od jego nazwiska wziął się McConkeyTurn.Jego wyczyny można oglądać w filmach kręconych przez Matchstick Production.Zginął w czasie kręcenia reklamy dla RedBulla

·         C.R.Johnson(1983-2010).

W sezonie 2010-2011 na polskich trasach narciarskich straciło życie 5 osób.

Po nartach(Après-ski)

Z narciarstwem alpejskim wiąże się zwyczaj wieczornych spacerów po kurortach narciarskich.Spacery te kończą się w lokalnych barach i klubach i często związane są z przeróżnymi imprezami,przeznaczonymi dla klientów o różnej zasobności portfeli.

Narciarstwo jako sport

Narciarstwo alpejskie jest dyscypliną zaliczaną do sportów zimowych,polegającą na jak najszybszym zjeździe po stoku na długich nartach,na trasie wyznaczonej przez specjalne tyczki lub inne znaki.

Najważniejsze zawody w narciarstwie alpejskim to:

·         Igrzyska Olimpijskie

·         Puchar Świata i

·         Mistrzostwa Świata.

W Pucharze Świata rozgrywanych jest sześć z siedmiu poniższych konkurencji(w przeszłości kombinacja,obecnie superkombinacja),w tym slalom równoległy od 2011 r.:

·         slalom(SL)(nazywany kiedyś slalomem specjalnym)

·         slalom gigant(GS)

·         supergigant(Super-G lub SG)

·         zjazd(DH)(nazywany czasem biegiem zjazdowym)

·         kombinacja(od sezonu zimowego 2006/07 rozgrywana sporadycznie lub wcale)

·         superkombinacja(SC)

·         slalom równoległy,wprowadzony do Pucharu Świata w 2011 roku.

W Mistrzostwach Świata i na Igrzyskach Olimpijskich rozgrywane są obecnie pierwsze 4 konkurencje i superkombinacja.Około roku 2002 została wyodrębniona przez FIS nowa dyscyplina,carving.Pod auspicjami FIS rozgrywany jest FIS Carving World Cup na dwóch poziomach:FIS Carving Cup World Challenge i FIS Carving Cup European Challenge.

W ramach zawodów carvingowych rozgrywane są dwie konkurencje:

·         Slalom Carving(CAR SL)

·         Speed Carving(CAR SP),carving na czas.

Zwycięzcą każdej z powyższych konkurencji narciarskich jest zawodnik,który pokona wyznaczoną bramkami trasę w najkrótszym czasie(z elementami punktacji w CAR SL).W konkurencjach technicznych,czyli SL i GS,rozgrywane są dwa przejazdy,a czasy są sumowane.Specyficzną konkurencją,mającą na celu wyłonienie najwszechstronniejszego narciarza,jest superkombinacja(kiedyś kombinacja).W skład klasycznej kombinacji wchodził pełny(nieskrócony)zjazd oraz 2 przejazdy slalomu.Obecnie rozgrywa się zawody superkombinacji,w której sumowane są czasy skróconego zjazdu(lub ewentualnie supergiganta)oraz 1 przejazdu slalomu.Takie zawody są wliczane do klasyfikacji superkombinacji.

Wspólne zasady

Zasady zawodów pod auspicjami FIS regulowane są przez Regulaminy FIS,które regulują organizację,marketing i sponsoring,udział mediów,zasady udziału ekip towarzyszących(serwismenów,trenerów,lekarzy,przedstawicieli producentów sprzętu,itd.),zasady pomiaru czasu,kolejności startu,protestów,homologacji tras,zabezpieczenia stoków,pracy sędziów i innych osób odpowiedzialnych za sprawny i poprawny przebieg(w tym ich wynagradzania),nawet takie szczegóły,że np.narciarz stojący na podium nie może trzymać w jednej ręce nart i kijków albo,jakie powinno być menu w hotelu na śniadanie.

Niektóre zasady:

·         narciarz musi wystartować w ciągu 5 sekund od komendy"Go–Partez–Los"(przed lub po),a w SL–w ciągu 10 sekund po komendzie

·         bramki są liczone od startu do mety(bramka startowa i meta nie liczą się)

·         jeśli zawody rozgrywane są przy sztucznym oświetleniu,jego natężenie nie może być mniejsze niż 80 luksów w jakimkolwiek miejscu trasy

·         poprawne przejechanie bramki polega na tym,że dzioby obu nart oraz obie stopy zawodnika przejeżdżają przez światło bramki(jeśli zawodnik stracił nartę i jedzie na jednej narcie–przez światło bramki musi przejechać dziób posiadanej narty i obie stopy).Światło bramki to linia między tyczkami w SL oraz między wewnętrznymi tyczkami w pozostałych konkurencjach.W związku z tym przepisem zawodnik może uderzyć tyczkę rękawicą,golenią lub ramieniem(wewnętrzne tyczki muszą być uchylne,tzw.flex-poles) i przejechać bramkę tak,że przez jej światło przejeżdżają tylko stopy i narty.W narciarstwie alpejskim minimalizacja odległości stóp od wewnętrznych tyczek(czyli przejazd po jak najkrótszej trasie,jak najbliżej osi trasy)w ogromnym stopniu wpływa na czas osiągany przez zawodnika.

Konkurencje

Slalom(SL)

Slalom to konkurencja techniczna.Różnica poziomów między startem a metą wynosi 180-220 m dla mężczyzn i 140-200 m dla kobiet.Średnie nachylenie trasy slalomowej powinno wynosić od 33% do 45%,a jej szerokość–30 m.Nachylenie ponad 52% dozwolone jest jedynie na krótkich odcinkach.Zawodnicy przemieszczają się między tyczkami,na przemian czerwonymi i niebieskimi.Bramka składa się z dwóch tyczek,rozstawionych na szerokość 4-6 metrów.U mężczyzn na trasie rozstawionych jest zazwyczaj od 55 do 75 tyczek,u kobiet natomiast od 45 do 65.Tyczki są tak ustawione,aby nie utrudniać zbytnio przejazdu,ale też nie jest to prosty zjazd w dół.Przynajmniej kilka bramek jest podkręconych i na trasie znajduje się co najmniej jeden wertikal(nie więcej niż 3)–czyli kilka(3-4)tyczek ustawionych w linii prostej i dość blisko siebie,tak,że zawodnik musi wykonywać bardzo szybkie zmiany krawędzi,aby się zmieścić na trasie.Rozgrywane są dwa przejazdy.Każdy z nich jest nieco inaczej ustawiony.Do klasyfikacji liczy się łączny czas z obu przejazdów.

Slalom Gigant(GS)

Slalom Gigant należy do konkurencji technicznych.Różnica poziomów między startem a metą wynosi 250-450 m dla mężczyzn i 250-400 m dla kobiet.Szerokość trasy nie powinna być mniejsza niż 40 m.Bramka w gigancie składa się z 4 tyczek i dwóch flag.Szerokość bramki to 4-8 m.Odległość między najbliższymi tyczkami kolejnych bramek nie powinna być mniejsza niż 10 m.Rozgrywane są dwa przejazdy–na tej samej trasie,każdy przejazd przy różnym ustawieniu tyczek.Do klasyfikacji liczy się łączny czas z obu przejazdów.Pierwszych 30 zawodników otrzymuje punkty Pucharu Świata.Pierwsza'15'startuje z początkowymi numerami.Zawodnicy mogą sobie wybrać numer startowy.

Super-G(SG)

Supergigant–to konkurencja szybkościowa.Różnica poziomów między startem a metą wynosi 500-650 m dla mężczyzn i 400-600 m dla kobiet.Trasa powinna mieć co najmniej 30 m szerokości.Bramka w supergigancie(na przemian czerwona i niebieska)składa się z dwóch par tyczek tego samego koloru i dwóch płacht.Szerokość bramek horyzontalnych to 6-8 m,bramek wertykalnych–8-12 m.Trasa jest oznaczona niebieską farbą.Zawodnicy nie trenują na trasie super giganta,ale mają obowiązek ją dokładnie obejrzeć.Zawody składają się z jednego przejazdu.Najlepsi zawodnicy wybierają numer startowy.Panuje tu dowolność,jednak z reguły wybierane są numery w drugiej dziesiątce.

Zjazd(DH)

Zjazd–to najszybsza z konkurencji,zawodnicy mogą osiągać na stokach do 130 km/h,a na najsłynniejszym chyba stoku zjazdowym i jednocześnie jednym z trudniejszych w Kitzbühel(Austria)do 150 km/h,a w Wengen(Szwajcaria),który z kolei jest najdłuższym zjazdem w alpejskim kalendarzu FIS(4 km 480 m)prędkości przekraczają 150 km/h.Różnica poziomów między startem a metą powinna wynosić od 800 m do 1100 m dla mężczyzn i 500-800 m dla kobiet.Szerokość trasy powinna wynosić co najmniej 30 m,poza wyjątkowymi,dobrze oznakowanymi i zabezpieczonymi zwężeniami.Jak w każdym biegu na trasie muszą być porozstawiane bramki,w zjeździe tylko jednego koloru.Bramka składa się z 4 slalomowych tyczek i dwóch flag i musi mieć szerokość co najmniej 8 m.W zjeździe nie są one zbyt blisko siebie,wyznaczają jedynie pewne punkty,gdzie trzeba przejechać koło bramki.Ominięcie bramki powoduje dyskwalifikację.Dodatkowo boki trasy są oznaczone zazwyczaj niebieską farbą.Na początku trasy jest długi odcinek,gdzie zawodnicy nabierają szybkości,w dalszej części trasy zaczynają się utrudnienia.Przed samymi zawodami musi być rozegrany trening,udział w nim jest obowiązkowy.Zwykle odbywają się 2-3 treningi.Zawody to jeden przejazd–wygrywa ten,kto zjedzie najszybciej.Jako ciekawostkę odnotować można bardzo sporadyczne przypadki rozegrania dwóch przejazdów w biegu zjazdowym ze względu na złe warunki pogodowe(m.in.w roku 1997 w austriackim Kitzbühel lub w roku 2000 w Åre(Szwecja)).Nazwano taką konkurencję sprint downhill(nazwa nieoficjalna).Zawodnicy z czołowych miejsc Pucharu Świata mają prawo do wyboru numeru startowego(najlepsi zazwyczaj startują z numerami w drugiej dziesiątce).Odbywa się to zazwyczaj w dniu poprzedzającym zawody.Angielska nazwa to"bib draw".

Kombinacja

Kombinacja należy do konkurencji wszechstronnych.Najpierw rozgrywany jest zjazd,a potem(innego dnia)slalom(cały,czyli dwa przejazdy).Wyniki są sumowane i zawodnik z najmniejszym czasem wygrywa(oczywiście tylko lepszy czas slalomu).Ze względu jednak na swoiste skomplikowanie przeprowadzania całej procedury,konkurencja ta w ostatnich latach została już całkowicie wyparta na rzecz Super Kombinacji.Ostatni raz w kalendarzu FIS klasyczna kombinacja miała miejsce w sezonie zimowym 2005/06 w zawodach mężczyzn.

Superkombinacja

Superkombinacja jest bardzo podobna do kombinacji,tylko zamiast 2 przejazdów slalomu rozgrywany jest jeden.Poza tym zamiast zjazdu może być rozegrany supergigant.Obydwie konkurencje rozgrywane są tego samego dnia(najpierw zjazd lub supergigant).Wyniki są sumowane podobnie jak w kombinacji.

Zawody Drużynowe

Zawody drużynowe to dyscyplina,w której rozgrywane są wszystkie konkurencje.W każdej występuje najlepszy zawodnik z kraju.W Zawodach Drużynowych startują kobiety i mężczyźni(po 2 z danego kraju).

Slalom Równoległy

Po parunastoletniej przerwie znów w ramach Pucharu Świata odbywają się zawody w slalomie równoległym.Polegają na tym,że na stoku ścigają się dwaj(lub więcej)zawodnicy,jadący na(w miarę możliwości)tak samo ustawionej trasie slalomowej.Różnica poziomów między startem a metą musi wynosić 80-100 m,a liczba bramek zawierać się w przedziale 20-30.Jeśli slalom rozgrywany jest na dwóch trasach,jedna ma tyczki niebieskie,druga–czerwone.Odległość między tymi samymi bramkami sąsiednich tras musi wynosić 6-7 m.Obaj(lub więcej)zawodnicy startują,gdy otworzą się jednocześnie ich bramki startowe.Zawody rozgrywane są metodą pucharową,do startu dopuszczanych jest 32 najlepszych zgłoszonych zawodników(zgodnie z posiadanymi przez nich punktami FIS).

Carving

Zasady zawodów carvingowych regulowane są również przez Regulamin FIS.Wyścigi odbywają się bez kijków.

Slalom Carving

„Bramkami”są niskie boje(ze względu na jazdę w bardzo dużym wychyleniu).Trasa musi mieć co najmniej 200 m długości i 20 m szerokości.Geometria ułożenia boi jest podobna do geometrii SL:są bramki poziome i pionowe,wertikale,kombinacja boi,zwana Robustelli.Bramki są z 1,2 lub 3 bojami(zewnętrzna,środkowa i wewnętrzna,każda innego koloru) i–w przeciwieństwie do pozostałych dyscyplin zjazdowych–wyścig polega na objechaniu mozliwie najbardziej ambitnych boi,w tym szczególnie zewnętrznych.Na trasie muszą być co najmniej 2 wertikale.Odległość między normalnymi bramkami(poziomymi lub pionowymi)musi mieścić się w granicach 1,95-2,45 m.Odległość między skrętami–15-20 m.Za przejechanie każdej boi zawodnik dostaje pewną liczbę punktów w zależności od tego,którą boję objechał(najcenniejsze boje są często najdalej od osi przejazdu).Wynik zawodnika to czas przejazdu dzielony przez liczbę uzyskanych punktów.Zawodnik,który uzyska najniższy wynik wygrywa.

Speed Carving

Trasa musi liczyć co najmniej 300 m długości i 30 m szerokości.Na trasie rozstawione są bramki z boi,ale już tylko po 1 boi na bramkę,wyznaczając trasę przejazdu.Odległość między skrętami musi być w granicach 18-25 m.Liczy się tylko czas poprawnego przejazdu trasy.

Zasady dotyczące sprzętu

Zasady dotyczące sprzętu,jaki może być używany na zawodach FIS,zostały zebrane w regulaminie:Specifications:Competition Equipment and Commercial Markings.

Wymogi sprzętowe FIS

Konkurencja Minimalna długość nart(cm)Minimalna szerokość narty pod butem(mm)Minimalny promień skrętu narty(m)Maksymalna wysokość podeszwy buta nad śniegiem(mm)Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety

Slalom(SL)165 155 63 63 50

Slalom gigant(GS)185 180 65 65 27 23 50

Super-G(SG)205 200 65 65 23 23 50

Zjazd(DH)215 210 67 67 45 45 50

Carving Slalom(CAR SL)165 155 10-18 10-18 100

Speed Carving(CAR SP)165 155 18-27 18-27 100

Ponadto:

·         we wszystkich konkurencjach zawodnicy muszą startować w kaskach narciarskich;kask z miękkimi uszami dozwolony jest tylko w SL i w konkurencjach karvingowych

·         wszystkie narty muszą mieć hamulce(ski stoppers)

·         wysokość podeszwy(odległość między spodem buta a gołą piętą)nie może być większa niż 43 mm.

Narciarstwo zjazdowe dla niepełnosprawnych

Osobną dziedziną rekreacji i sportu jest narciarstwo alpejskie dla niepełnosprawnych.Wyposażenie niepełnosprawnego narciarza zależy od rodzaju jego niepełnosprawności.W ramach Igrzysk paraolimpijskich rozgrywane są wszystkie konkurencje(SL,DH,SG,GS,Superkombinacja i Zawody Drużynowe).Narciarstwo alpejskie pojawiło się po raz pierwszy na Zimowych Igrzyskach Paraolimpijskich w 1976 r.w szwedzkiej miejscowości Örnsköldsvik.W 2011 r.jest uprawiane w ponad 40 krajach.

Konkurencje odbywają się w 3 kategoriach:

·         niedowidzący

·         jeżdżący na jednej narcie

·         siedzący na mono-ski.

Narciarze pierwszej kategorii jeżdżą za przewodnikiem ubranym przeważnie w jaskrawą kamizelkę.Narciarze pozostałych dwóch kategorii wspomagają się dla równowagi kijkami wyposażonymi w małe płozy.

Sporty pokrewne

·         Snowboarding

·         Narciarstwo wodne

·         Freestyle

Pływanie

Metoda poruszania się w wodzie wykorzystywana przez człowieka,zwierzęta oraz maszyny.Jest popularną aktywnością rekreacyjną,szczególnie w krajach o cieplejszym klimacie i naturalnych zbiornikach wodnych.Pływanie jest też dyscypliną sportową.

Historia pływania

Umiejętność pływania człowiek wykorzystywał w czasach starożytnych,o czym świadczą rysunki sprzed czterech tysięcy lat z Asyrii,Libii i Egiptu.Pierwsza technika pływacka,stosowana w starożytności i średniowieczu,zwana obecnie piesek,polegała na położeniu się na brzuchu.Głowa uniesiona była nad wodą a ramiona pracowały naprzemianstronnie pod powierzchnią.Starożytni umiejętność pływania stawiali na równi z umiejętnością pisania i czytania.Pierwszy oficjalny konkurs pływacki zorganizowano w Japonii w 35 r.p.n.e.

Pływanie jako dyscyplina sportowa

W 1796 powstał pierwszy klub pływacki Upsala Simsällskap w Uppsala w Szwecji.Klub istnieje do dnia dzisiejszego i szczyci się tytułem najstarszego klubu na świecie.W 1869 r.powstało w Londynie towarzystwo pływackie i rozegrano pierwsze zawody.Pływanie jest w programie igrzysk olimpijskich od samego początku.Do igrzysk w 1908 r.olimpijczycy pływali na otwartych akwenach–od tej pory zaczęto organizować zawody w krytych pływalniach.Na Igrzyskach Olimpijskich w Atenach(2004)zawody zostały rozegrane na pływalni otwartej–bez dachu,ponieważ organizatorzy nie zdążyli wybudować go na czas.W roku 1973 zaczęto organizować mistrzostwa świata w pływaniu.Do konkurencji pływackich należą:pływanie w basenie,pływanie w płetwach,pływanie długodystansowe,rozgrywane na otwartych akwenach,pływanie synchroniczne uprawiane przez kobiety,skoki do wody,które dzielą się na skoki z trampoliny oraz z wieży,podczas których zawodnicy wykonują punktowane figury podczas lotu,oraz piłka wodna.

Pływanie sportowe

Zawody pływackie odbywają się na pływalniach 50-(tzw.olimpijskich,ang.long course) i 25-metrowych(ang.short course).Na długich basenach rozgrywa się najważniejsze imprezy pływackie,takie jak:Igrzyska olimpijskie,Mistrzostwa Świata,Mistrzostwa Europy,Igrzyska Wspólnoty Brytyjskiej,Mistrzostwa Pacyfiku i inne tego typu zawody.Mistrzostwa Świata i Mistrzostwa Europy rozgrywane są także na krótkiej pływalni,jednak są to zawody mniej prestiżowe.Pływalnia olimpijska,na której rozgrywane są zawody,ma wymiary 50x25 m,o głębokość minimum 2 metrów,posiada 10 torów(każdy o szerokości 2,5 m).Temperatura wody podczas zawodów wynosi od 25°C do 28°C.Po obu stronach basenu,na ścianach,znajdują się tablice elektroniczne podłączone do automatycznej aparatury pomiaru czasu.Ich dotknięcie skutkuje zarejestrowaniem wyniku końcowego lub międzyczasu.Jeśli jakieś miasto chciałoby się ubiegać o organizację zawodów rangi globalnej,powinno dysponować kompleksem,na terenie którego m.in.znajdują się przynajmniej dwa baseny o wymiarach'olimpijskich'(jeden do rywalizacji,drugi do rozgrzewki),a także spełniającym inne warunki,narzucone przez międzynarodową organizację pływacką–FINA.W Polsce są tylko dwa baseny przystosowane do organizacji takich imprez,są to Floating Arena,która znajduje się w Szczecinie(w 2011 roku odbyły się tam mistrzostwa Europy na krótkim basenie)oraz Termy Maltańskie w Poznaniu.

Style pływackie

Istnieje pięć stylów pływania:

·         Styl motylkowy(motyl,motylek,delfin)

·         Styl grzbietowy(grzbiet)

·         Styl klasyczny(żabka)

·         Styl dowolny

·         Styl zmienny

Konkurencje pływackie

Pływacy rywalizują obecnie w 26 indywidualnych konkurencjach olimpijskich:

·         50 m stylem dowolnym kobiet i mężczyzn,

·         100 m stylem dowolnym kobiet i mężczyzn,

·         200 m stylem dowolnym kobiet i mężczyzn,

·         400 m stylem dowolnym kobiet i mężczyzn,

·         800 m stylem dowolnym kobiet,

·         1500 m stylem dowolnym mężczyzn,

·         100 m stylem motylkowym kobiet i mężczyzn,

·         200 m stylem motylkowym kobiet i mężczyzn,

·         100 m stylem grzbietowym kobiet i mężczyzn,

·         200 m stylem grzbietowym kobiet i mężczyzn,

·         100 m stylem klasycznym kobiet i mężczyzn,

·         200 m stylem klasycznym kobiet i mężczyzn,

·         200 m stylem zmiennym kobiet i mężczyzn,

·         400 m stylem zmiennym kobiet i mężczyzn,

A także w 6 wyścigach sztafetowych:

·         4×100 m stylem dowolnym kobiet i mężczyzn,

·         4×200 m stylem dowolnym kobiet i mężczyzn,

·         4×100 m stylem zmiennym kobiet i mężczyzn.

Do konkurencji nieolimpijskich zaliczane są dystanse:

·         800 m stylem dowolnym mężczyzn,

·         1500 m stylem dowolnym kobiet,

·         50 m stylem motylkowym kobiet i mężczyzn,

·         50 m stylem grzbietowym kobiet i mężczyzn,

·         50 m stylem klasycznym kobiet i mężczyzn,

Oraz rozgrywane na pływalniach 25-metrowych:

·         100 m stylem zmiennym kobiet i mężczyzn,

·         4×50 m stylem dowolnym kobiet i mężczyzn,

·         4×50 m stylem zmiennym kobiet i mężczyzn,

Pływanie niepełnosprawnych

Pływanie jest również dyscypliną paraolimpijską,uprawianą przez osoby niepełnosprawne.W celu podziału zawodników na klasy,które rywalizują między sobą,a także w celu porównania wyników stosuje się grupy niepełnosprawności:od S1 do S10 upośledzenia narządów ruchu,S11-S13 narządów wzroku oraz S14 intelektualne.

Inne osiągnięcia

·         Michael Phelps(USA)zdobył podczas Igrzysk Olimpijskich w Atenach(2004) i Igrzysk Olimpijskich w Pekinie(2008)14 złotych medali,w tym aż 8 w Pekinie,stając się olimpijczykiem wszech czasów.

·         Mark Spitz(USA)na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium w 1972 r.roku zdobył 7 złotych medali.

·         Australijski pływak Ian Thorpe zdobył 11 złotych medali mistrzostw świata.

·         Thorpe,wygrywając 400 m stylem dowolnym na mistrzostwach świata w Perth w 1998,w wieku 15 lat i 3 miesięcy,stał się najmłodszym mistrzem świata w historii.Od tamtej pory aż do igrzysk w Atenach nie przegrał na tym dystansie.

Michael Phelps(USA)na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie 2008 zdobył 8 złotych medali ustanawiając przy tym 7 rekordów świata.

Znani pływacy

W pływaniu światowym wybitną postacią był Johnny Weissmuller(USA),zdobywca 4 złotych medali na Igrzyskach Olimpijskich w 1924 i 1928 r.,który pierwszy przepłynął 100 m w czasie poniżej minuty.Z kolei w skokach do wody gwiazdami w latach 70.i 80.XX w.byli Włoch Klaus Dibiasi i Amerykanin Greg Louganis.Amerykanin Mark Spitz na igrzyskach w Monachium zdobył aż 7 złotych medali.Bardzo blisko pobicia jego rekordu był inny Amerykanin Michael Phelps,który zdobył na igrzyskach olimpijskich w 2004 r.sześć złotych krążków,a cztery lata później w Pekinie zdobył 8 złotych medali i pobił rekord Spitza.Ośmiokrotnym mistrzem olimpijskim był w latach 80.i 90.inny Amerykanin–Matt Biondi.W latach 90.wielką gwiazdą światowego pływania był rosyjski sprinter,Aleksander Popow,nazywany carem pływania oraz Australijczyk Ian Thorpe.

Pływanie w Polsce

Pierwsze mistrzostwa Polski w pływaniu odbyły się w Warszawie w 1929 r.6 lat później Polacy wystartowali na Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie.Jednak aż do 1960 r.w dorobku Polaków nie było ani jednego finału olimpijskiego.Do największych osiągnięć polskiego pływania zaliczano dwa rekordy świata na 100 m stylem klasycznym Marka Petrusewicza w 1953 i 1954 r.oraz jego srebrny medal zdobyty na mistrzostwach Europy.Po latach posuchy w 1980 r.pierwszy medal olimpijski wywalczyła Agnieszka Czopek.W drugiej połowie lat osiemdziesiątych duże sukcesy międzynarodowe odnotował Artur Wojdat,rekordzista świata na 400 m stylem dowolnym i medalista olimpijski w 1988.W ostatnich kilkunastu latach do światowych kronik pływackich wpisali się:Rafał Szukała–wicemistrz olimpijski w 1992 r.i mistrz świata w 1994 na 100 m stylem motylkowym,Alicja Pęczak–3-krotna mistrzyni Europy na basenie 25 m w 1998 r.,Otylia Jędrzejczak–2-krotna mistrzyni świata na 200 m delfinem(2003,2005),5-krotna mistrzyni Europy w 2000,2002,2004 i 2006 r.i była rekordzistka świata na 200 m stylem motylkowym,wreszcie trzykrotna medalistka olimpijska z igrzysk w Atenach,Paweł Korzeniowski–mistrz świata na 200 m delfinem z Montrealu w 2005 r.,Mateusz Sawrymowicz i Przemysław Stańczyk–mistrzowie świata z Melbourne w 2007 r.Po sukcesach Otylii Jędrzejczak pojawiło się wielu zdolnych pływaków,a Polacy znaleźli się w europejskiej i światowej czołówce.W 2005 r.z mistrzostw Europy na krótkim basenie w Trieste Polacy przywieźli 11 medali(w tym 5 złotych),zajmując drugie miejsce w klasyfikacji medalowej.Było to najwięcej medali w historii.Rekord ten został poprawiony(12 medali)rok później podczas Mistrzostw Europy w Helsinkach.Podczas Igrzysk Olimpijskich w Atenach reprezentowało nas 5 pływaków,rok później na Mistrzostwach świata w Montrealu była to już grupa ponad 15-osobowa.Od kilku lat trenerem kadry jest Paweł Słomiński,a wspomagają go Piotr Woźnicki Pływanie w Polsce wciąż się rozwija,a dzięki sukcesom zyskuje coraz większą popularność.Najwięcej rekordów Polski należy do Otylii Jędrzejczak-10 na długim basenie i 4 na krótkim.

Medaliści Igrzysk Olimpijskich

·         Złoty medal Otylia Jędrzejczak,Ateny 2004,200 m mot.,2:06.05

·         Srebrny medal Rafał Szukała,Barcelona 1992,100 m mot.,53.35

·         Srebrny medal Otylia Jędrzejczak,Ateny 2004,100 m mot.,57.84

·         Srebrny medal Otylia Jędrzejczak,Ateny 2004,400 m dow.,4:05.84

·         Brązowy medal Agnieszka Czopek,Moskwa 1980,400 m zm.,4:48.17

·         Brązowy medal Artur Wojdat,Seul 1988,400 m dow.,3:47.34

Medaliści Mistrzostw Świata(basen 50 m)

·         Złoty medal Rafał Szukała,Rzym 1994,100 m mot.,53.51

·         Złoty medal Otylia Jędrzejczak,Barcelona 2003,200 m mot.,2:07.56

·         Złoty medal Paweł Korzeniowski,Montreal 2005,200 m mot.,1:55.02

·         Złoty medal Otylia Jędrzejczak,Montreal 2005,200 m mot.,2:05.61(RŚ)

·         Złoty medal Przemysław Stańczyk,Melbourne 2007,800 m dow.,7:47.91

·         Złoty medal Mateusz Sawrymowicz,Melbourne 2007,1500 m dow.14:45.94(RE)

·         Srebrny medal Otylia Jędrzejczak,Fukuoka 2001,100 m mot.,58.72

·         Srebrny medal Otylia Jędrzejczak,Barcelona 2003,100 m mot.,58.22

·         Srebrny medal Otylia Jędrzejczak,Melbourne 2007,400 m dow.,4:04.23

·         Srebrny medal Paweł Korzeniowski,Rzym 2009,200 m mot.,1:53.23

·         Srebrny medal Konrad Czerniak,Szanghaj 2011,100 m mot.,51,15

·         Brązowy medal Artur Wojdat,Perth 1991,200 m dow.,1:48.70

·         Brązowy medal Artur Wojdat,Perth 1991,400 m dow.,3:49.67

·         Brązowy medal Otylia Jędrzejczak,Montreal 2005,100 m mot.,58.57

·         Brązowy medal Bartosz Kizierowski,Montreal 2005,50 m dow.,21.94

·         Brązowy medal Otylia Jędrzejczak,Melbourne 2007,200 m mot.,2:06.90

Medaliści Mistrzostw Świata(basen 25 m)

·         Srebrny medal Artur Wojdat,Palma de Mallorca 1993,200 m dow.,1:45.53

·         Srebrny medal Alicja Pęczak,Göteborg 1997,100 m klas.,1:08.33

·         Srebrny medal Mariusz Siembida,Hongkong 1999,50 m grzb.,24.41

·         Srebrny medal Alicja Pęczak,Ateny 2000,100 m klas.,1:07.69

·         Srebrny medal Alicja Pęczak,Ateny 2000,200 m klas.,2:24.24

·         Brązowy medal Piotr Albiński,Palma de Mallorca 1993,1500 m dow.,14:53.97

·         Brązowy medal Rafał Szukała,Palma de Mallorca 1993,100 m mot.,52.94

·         Brązowy medal Marcin Maliński,Rio de Janeiro 1995,200 m zm.,1:58.61

·         Brązowy medal Marcin Maliński,Rio de Janeiro 1995,400 m zm.,4:10.37

·         Brązowy medal Alicja Pęczak,Rio de Janeiro 1995,200 m klas.,2:26.65

·         Brązowy medal Alicja Pęczak,Göteborg 1997,200 m klas.,2:25.62

·         Brązowy medal Bartosz Kizierowski,Hongkong 1999,100 m dow.,47.75

·         Brązowy medal Mariusz Siembida,Hongkong 1999,100 m grzb.,53.27

·         Brązowy medal Otylia Jędrzejczak,Ateny 2000,200 m mot.,2:09.61

·         Brązowy medal Paweł Korzeniowski,Manchester 2008,200 m mot.,1:52:25

·         Brązowy medal Mateusz Sawrymowicz,Manchester 2008,1500 m dow.,14:43.37

Medaliści Mistrzostw Europy(basen 50 m)

·         Złoty medal Rafał Szukała,Bonn 1989,100 m mot.,54.47

·         Złoty medal Artur Wojdat,Bonn 1989,400 m dow.,3:47.78

·         Złoty medal Artur Wojdat,Ateny 1991,200 m dow.,1:48.10

·         Złoty medal Rafał Szukała,Sheffield 1993,100 m mot.,53.41

·         Złoty medal Otylia Jędrzejczak,Helsinki 2000,200 m mot.,2:08.63

·         Złoty medal Bartosz Kizierowski,Berlin 2002,50 m dow.,22.18

·         Złoty medal Otylia Jędrzejczak,Berlin 2002,200 m mot.,2:05.78(RŚ)

·         Złoty medal Otylia Jędrzejczak,Madryt 2004,200 m mot.,2:06.47

·         Złoty medal Sławomir Kuczko,Budapeszt 2006,200 m klas.,2:12.12

·         Złoty medal Paweł Korzeniowski,Budapeszt 2006,200 m mot.,1:55.04

·         Złoty medal Otylia Jędrzejczak,Budapeszt 2006,200 m dow.,1:57.25

·         Złoty medal Bartosz Kizierowski,Budapeszt 2006,50 m dow.,21.88

·         Złoty medal Otylia Jędrzejczak,Budapeszt 2006,200 m mot.,2:07.09

·         Złoty medal Paweł Korzeniowski,Eindhoven 2008,200 m mot.,1:54,38

·         Złoty medal Paweł Korzeniowski,Budapeszt 2010,200 m mot.,1:55.00

·         Srebrny medal Marek Petrusewicz,Turyn 1954,200 m klas.,2:42,5

·         Srebrny medal Leszek Górski,Split 1981,400 m zm.,4:23,62

·         Srebrny medal Artur Wojdat,Bonn 1989,200 m dow.,1:47,96

·         Srebrny medal Rafał Szukała,Bonn 1989,200 m mot.,2:00,62

·         Srebrny medal Artur Wojdat,Ateny 1991,400 m dow.,3:49,09

·         Srebrny medal Rafał Szukała,Ateny 1991,200 m mot.,2:01,01

·         Srebrny medal Konrad Gałka,Wiedeń 1995,200 m mot.,1:59.50

·         Srebrny medal Marcin Maliński,Wiedeń 1995,400 m zm.,4:18.32

·         Srebrny medal Alicja Pęczak,Sewilla 1997,200 m klas.,2:28.04

·         Srebrny medal Otylia Jędrzejczak,Helsinki 2000,100 m mot.,58,97

·         Srebrny medal Otylia Jędrzejczak,Berlin 2002,100 mot.,57,97

·         Srebrny medal Katarzyna Baranowska,Budapeszt 2006,200 m zm.,2:13,36

·         Srebrny medal Otylia Jędrzejczak,Joanna Budzis,Agata Zwiejska,Paulina Barzycka Budapeszt 2006,4x200 m dow.,7:56,32

·         Brązowy medal Grażyna Dziedzic,Split 1981,200 m klas.,2:35.35

·         Brązowy medal Agnieszka Czopek,Split 1981,200 m mot.,2:13.57

·         Brązowy medal Agnieszka Czopek,Split 1981,400 m zm.,4:50.75

·         Brązowy medal Mariusz Podkościelny,Bonn 1989,400 m dow.,3:49,29

·         Brązowy medal Mariusz Podkościelny,Bonn 1989,1500 m dow.,15:19,29

·         Brązowy medal Ewa Synowska,Ateny 1991,400 m zm.,4:47,92

·         Brązowy medal Alicja Pęczak,Wiedeń 1995,200 m klas.,2:30.59

·         Brązowy medal Alicja Pęczak,Wiedeń 1995,200 m zm.,2:17.42

·         Brązowy medal Rafał Szukała,Wiedeń 1995,100 m mot.,53.45

·         Brązowy medal Mariusz Siembida,Marek Krawczyk,Marcin Kaczmarek,Bartosz Kizierowski,Sewilla 1997,4x100 zm.,3:42.20

·         Brązowy medal Mariusz Siembida,Stambuł 1999,50 m grzb.,26,07

·         Brązowy medal Otylia Jędrzejczak,Stambuł 1999,200 m mot.,2:11,60

·         Brązowy medal Alicja Pęczak,Stambuł 1999,200 m klas.,2:28,93

·         Brązowy medal Bartosz Kizierowski,Berlin 2002,50 m grzb.,25.82

·         Brązowy medal Otylia Jędrzejczak,Madryt 2004,100 m mot.,58,85

·         Brązowy medal Katarzyna Baranowska,Budapeszt 2006,400 m zm.,4:40,02

·         Brązowy medal Mateusz Sawrymowicz,Eindhoven 2008,1500 m dow.,14:58,78

·         Brązowy medal Konrad Czerniak,Budapeszt 2010,100 m mot.,52.16

Medaliści Mistrzostw Europy(basen 25 m)

·         Złoty medal Krzysztof Cwalina,Stavanger 1994,50 m dow.,22.01

·         Złoty medal Mariusz Siembida,Rostock 1996,50 m grzb.,25.03

·         Złoty medal Mariusz Siembida,Rostock 1996,100 m grzb.,53.56

·         Złoty medal Alicja Pęczak,Rostock 1996,200 m klas.,2:26.11

·         Złoty medal Alicja Pęczak,Sheffield 1998,100 m klas.,1:07.71

·         Złoty medal Alicja Pęczak,Sheffield 1998,200 m klas.,2:25.18

·         Złoty medal Alicja Pęczak,Sheffield 1998,200 m zm.,2:12.05

·         Złoty medal Alicja Pęczak,Walencja 2000,100 m klas.,1:06.95

·         Złoty medal Otylia Jędrzejczak,Antwerpia 2001,200 m mot.,2:07.95

·         Złoty medal Aleksandra Urbańczyk,Wiedeń 2004,100 m zm.,1:00.75

·         Złoty medal Katarzyna Baranowska,Triest 2005,200 m zm.,2:10.25

·         Złoty medal Paweł Korzeniowski,Triest 2005,200 m mot.,1:50.89

·         Złoty medal Katarzyna Baranowska,Triest 2005,400 m zm.,4:33.70

·         Złoty medal Beata Kamińska,Triest 2005,100 m klas.,1:06.51

·         Złoty medal Sławomir Kuczko,Triest 2005,200 m klas.,2:07.01

·         Złoty medal Katarzyna Baranowska,Helsinki 2006,200 m zm.,2:09.47

·         Złoty medal Otylia Jędrzejczak,Helsinki 2006,200 m mot.,2:04.94(RE)

·         Złoty medal Paweł Korzeniowski,Helsinki 2006,200 m mot.,1:52.33

·         Złoty medal Paweł Korzeniowski,Debreczyn 2007,400 m dow.,3:38.72

·         Złoty medal Mateusz Sawrymowicz,Debreczyn 2007,1500 m dow.,14;24,54

·         Złoty medal Otylia Jędrzejczak,Debreczyn 2007,200 m mot.,2:03,53(RŚ)

·         Złoty medal Radosław Kawęcki,Szczecin 2011,200 m grzb.,1:49,15

·         Złoty medal Konrad Czerniak,Szczecin 2011,50 m dow.,20,88

·         Złoty medal Konrad Czerniak,Szczecin 2011,100 m mot.,49,62

·         Złoty medal Mateusz Sawrymowicz,Szczecin 2011,1500 m dow.,14:29.81

·         Złoty medal Radosław Kawęcki,Szczecin 2011,100 m grzb.,50,43

·         Srebrny medal Dagmara Komorowicz,Stavanger 1994,50 m grzb.,0:28,85

·         Srebrny medal Artur Paczyński,Rostock 1996,200 m klas.,2:10,69

·         Srebrny medal Alicja Pęczak,Rostock 1996,200 m zm.,2:13,07

·         Srebrny medal Alicja Pęczak,Walencja 2000,200 m klas.,2:24,17

·         Srebrny medal Agnieszka Braszkiewicz,Walencja 2000,50 m klas.,0:31,55

·         Srebrny medal Sławomir Kuczko,Wiedeń 2004,200 m klas.,2:07,61

·         Srebrny medal Paweł Korzeniowski,Wiedeń 2004,200 m mot.,1:53,19

·         Srebrny medal Aleksandra Urbańczyk,Wiedeń 2004,200 m zm.,2:10,64

·         Srebrny medal Beata Kamińska,Triest 2005,50 m klas.,0:30,71

·         Srebrny medal Katarzyna Dulian,Triest 2005,200 m klas.,2:23,24

·         Srebrny medal Aleksandra Urbańczyk,Triest 2005,200 m zm.,2:11,11

·         Srebrny medal Paweł Korzeniowski,Triest 2005,400 m dow.,3:38,20

·         Srebrny medal Otylia Jędrzejczak,Helsinki 2006,200 m dow.,1:54,39

·         Srebrny medal Przemysław Stańczyk,Helsinki 2006,400 m dow.,3:39,92

·         Srebrny medal Mateusz Sawrymowicz,Helsinki 2006,1500 m dow.,14:28,43

·         Srebrny medal Sławomir Kuczko,Helsinki 2006,200 m klas.,2:06,61

·         Srebrny medal Katarzyna Baranowska,Helsinki 2006,400 m zm.,4:32,78

·         Srebrny medal Katarzyna Baranowska,Debreczyn 2007,200 m zm.,2:09,25

·         Srebrny medal Aleksandra Urbańczyk,Debreczyn 2007,100 m zm.,1:00,53

·         Srebrny medal Paweł Korzeniowski,Debreczyn 2007,200 m mot.,1:51,61

·         Srebrny medal Radosław Kawęcki,Stambuł 2009,200 m grzb.,1:49,13

·         Srebrny medal Paweł Korzeniowski,Stambuł 2009,200 m mot.,1:50,13

·         Brązowy medal Alicja Pęczak,Espoo 1992,100 m zm.,1:02,76

·         Brązowy medal Alicja Pęczak,Espoo 1992,50 m klas.,0:31,73

·         Brązowy medal Alicja Pęczak,Rostock 1996,100 m klas.,1:08,33

·         Brązowy medal Przemysław Wilant,Walencja 2000,100 m grzb.,0:53,21

·         Brązowy medal Bartosz Kizierowski,Dublin 2003,50 m dow.,0:21,54

·         Brązowy medal Paweł Korzeniowski,Dublin 2003,200 m mot.,1:53,68

·         Brązowy medal Paweł Korzeniowski,Wiedeń 2004,200 m dow.,1:45,58

·         Brązowy medal Paweł Korzeniowski,Wiedeń 2004,400 m dow.,3:41,36

·         Brązowy medal Mateusz Sawrymowicz,Triest 2005,1500 m dow.,14:38,86

·         Brązowy medal Paulina Barzycka,Triest 2005,200 m dow.,1:55,97

·         Brązowy medal Paweł Korzeniowski,Helsinki 2006,200 m dow.,1:44,41

·         Brązowy medal Paweł Korzeniowski,Helsinki 2006,400 m dow.,3:40,40

·         Brązowy medal Beata Kamińska,Helsinki 2006,200 m klas.,2:24,87

·         Brązowy medal Aleksandra Urbańczyk,Helsinki 2006,200 m zm.,2:24,87

·         Brązowy medal Otylia Jędrzejczak,Debreczyn 2007,100 m mot.,58,40

·         Brązowy medal Paweł Korzeniowski,Debreczyn 2007,200 m dow.,1:44,05

·         Brązowy medal Łukasz Wójt,Rijeka 2008,400 m zm.,4:05,13

·         Brązowy medal Paweł Korzeniowski,Szczecin 2011,400 m dow.,3:40,54

·         Brązowy medal Aleksandra Urbańczyk,Ewa Ścieszko,Anna Dowgiert,Katarzyna Wilk,Szczecin 2011,4×50 m zm.,1:48,70

·         Brązowy medal Konrad Czerniak,Szczecin 2011,50 m mot.,22,77

Rekordziści świata

·         Marek Petrusewicz,100 m stylem klasycznym,1:10,9(18 października 1953,Wrocław)

·         Marek Petrusewicz,100 m stylem klasycznym,1:09,8(23 maja 1954,Wrocław)

·         Artur Wojdat,400 m stylem dowolnym,3:47,38(25 marca 1988,Orlando)

·         Otylia Jędrzejczak,200 m stylem motylkowym,2:05,78(4 sierpnia 2002,Berlin)

·         Otylia Jędrzejczak,200 m stylem motylkowym,2:05,61(28 lipca 2005,Montreal)

·         Otylia Jędrzejczak,200 m stylem motylkowym(basen 25 m),2:03.53(13 grudnia 2007,Debreczyn)

Rekordziści Europy

·         Otylia Jędrzejczak,200 m stylem motylkowym,2.07,81(18 września 2000,Sydney)

·         Otylia Jędrzejczak,200 m stylem motylkowym(basen 25 m),2:04,94(7 grudnia 2006,Helsinki)

·         Mateusz Sawrymowicz,1500 m stylem dowolnym,14:45,94(1 kwietnia 2007,Melbourne)

·         Paweł Korzeniowski,200 m stylem motylkowym,1:54,38(21 marca 2008,Eindhoven)

Lista polskich pływaków–finalistów IO,MŚ i ME

·         Dagmara Ajnenkiel

·         Piotr Albiński

·         Katarzyna Baranowska

·         Paulina Barzycka

·         Magdalena Białas

·         Kazimierz Bocheński

·         Agnieszka Braszkiewicz

·         Dorota Brzozowska

·         Joanna Budzis

·         Krzysztof Cwalina

·         Agnieszka Czopek

·         Łukasz Drzewiński

·         Katarzyna Dulian

·         Grażyna Dziedzic

·         Konrad Gałka

·         Łukasz Gąsior

·         Łukasz Gimiński

·         Leszek Górski

·         Gotfryd Gremlowski

·         Jakub Jasiński

·         Otylia Jędrzejczak

·         Marcin Kaczmarek

·         Beata Kamińska

·         Radosław Kawęcki

·         Bartosz Kizierowski

·         Alicja Klemińska

·         Andrzej Kłopotowski

·         Dagmara Komorowicz

·         Agata Korc

·         Paweł Korzeniowski

·         Marek Krawczyk

·         Sławomir Kuczko

·         Marcin Maliński

·         Artur Paczyński

·         Marek Petrusewicz

·         Alicja Pęczak

·         Mariusz Podkościelny

·         Michał Rokicki

·         Mateusz Sawrymowicz

·         Mariusz Siembida

·         Bartosz Sikora

·         Maciej Soszyński

·         Przemysław Stańczyk

·         Katarzyna Staszak

·         Ewa Synowska

·         Rafał Szukała

·         Bolesław Szuter

·         Aleksandra Urbańczyk

·         Anna Uryniuk

·         Przemysław Wilant

·         Artur Wojdat

·         Łukasz Wójt

·         Wojciech Wyżga

·         Agata Zwiejska

Podnoszenie ciężarów

Dyscyplina ciężkiej atletyki,polegająca na podnoszeniu przez zawodnika sztangi o określonej masie.

Wstęp

Podnoszenie ciężarów wykonuje się dwiema technikami-rwaniem i podrzutem.

·         Rwanie polega na uniesieniu sztangi z pomostu bezpośrednio ponad głowę i przytrzymanie jej.Zawodnicy wykonujący ten bój trzymają sztangę w tzw.szerokim uchwycie.

·         Natomiast podrzut jest bojem,w którym zawodnicy podnoszą sztangę najpierw na klatkę piersiową,po czym następuje tzw.„wybicie góry”,czyli uniesienie sztangi ponad głowę.

Każdy z zawodników ma prawo do trzech prób w każdej konkurencji.Podnoszenie ciężarów obecne było już w programie pierwszych nowożytnych Igrzysk Olimpijskich w Atenach w 1896.Od tego czasu podnoszenie ciężarów rozgrywane było podczas wszystkich igrzysk z wyjątkiem igrzysk w Paryżu(1900),Londynie(1908) i Sztokholmie(1912).Pierwszym nowożytnym mistrzem olimpijskim w podnoszeniu ciężarów w podrzucie jednorącz był Brytyjczyk Launceston Elliot,który uzyskał wynik 71 kg,drugie miejsce zajął Duńczyk Viggo Jensen(57,2 kg)a trzecie Grek Aleksandros Nikolopulos.W podrzucie oburącz triumfował Viggo Jensen(111,5 kg),drugi był Launceston Elliot a trzeci Niemiec Carl Schuhmann.

Ewolucja programu olimpijskiego

Na pierwszych Igrzyskach Olimpijskich w Atenach(1896) i St.Louis(1904)podnoszenie ciężarów przeprowadzono w dwóch kategoriach:podnoszenie jedną i obiema rękami.Atleci podnosili ciężar albo jedną ręką(do wyboru,prawą lub lewą)albo obiema.Natomiast kategorie wagowe nie istniały.W 1913 r.podczas międzynarodowego kongresu określono zasady i kategorie wagowe.Było ich pięć a mianowicie:60,67,5,75,82,5 i ponad 82,5 kg.Te pięć kategorii obowiązywało do IO w Berlinie(1936).Ponieważ podnoszenie ciężarów w Londynie i Sztokholmie nie było rozgrywane więc dopiero na igrzyskach w Antwerpii w 1920 ponownie pojawiło się w programie olimpijskim.Na podnoszenie ciężarów składało się:rwanie jednorącz,podrzut jednorącz i podrzut oburącz.Już na kolejnych igrzyskach w Paryżu(1924)ciężarowcy rywalizowali w aż pięciu bojach:rwanie jednorącz,podrzut jednorącz,wyciskanie,rwanie i podrzut.Ale już w Amsterdamie(1928) i kolejnych igrzyskach aż do Monachium(1972)podnoszenie ciężarów składało się z trzech bojów a mianowicie:wyciskania,rwania i podrzutu.W 1947 r.Międzynarodowa Federacja Podnoszenia Ciężarów(IWF)zdecydowała się dodać szóstą kategorię wagową a była nią waga do 56 kg.W 1951 r.na krótko przed igrzyskami w Helsinkach powiększono liczbę kategorii do siedmiu(56,60,67,5,75,82,5,90 i+90 kg)zastępując kategorię+82,5 kg kategorią do 90 kg i dodając wagę+90 kg.Te siedem kategorii obowiązywało aż do igrzysk w Meksyku w 1968 r.Na igrzyskach w Monachium(1972)kategorii było już dziewięć.Międzynarodowa Federacja Podnoszenia Ciężarów dodała do programu igrzysk kategorię 52 kg,110 kg i+110 rezygnując z kategorii+90 kg.Układ wag wyglądał następująco:52,56,60,67,5,75,82,5,90,110 i+110.Na Igrzyskach Olimpijskich w Montrealu(1976)po raz pierwszy rozegrano dwubój olimpijski a nie jak dotąd trójbój.Już na Mistrzostwach Europy w Madrycie w 1973 r.podnoszenie ciężarów składało się tylko z rwania i podrzutu.Wyciskanie było bojem zbyt urazowym i wyeliminowano je z podnoszenia ciężarów na wniosek m.in.Polskiego Związku Podnoszenia Ciężarów(PZPC).W Moskwie(1980).kategorii wagowych było już dziesięć po tym jak dodano kategorię 100 kg.Te dziesięć kategorii wagowych(52,56,60,67,5,75,82,5,90,100,110 i+110)obowiązywało do igrzysk w Atlancie.Jednak już w 1993 r.zaczęto dyskusję nad zmianą tych zasad.Władze IWF jako swój wyraz bezpardonowej walki z dopingiem chciały aby uważane za„nieczyste”stare rekordy wymazać poprzez zmianę limitów wagowych.Tak więc już od 1993 r.obowiązywało dziesięć nowych kategorii a były to:54,59,64,70,76,83,91,99,108 i+108 kg.Taki stan trwał tylko pięć lat kiedy to 1 stycznia 1998 r.liczbę kategorii zmniejszono do ośmiu.Decyzja ta związana była z wprowadzeniem do programu Igrzysk Olimpijskich podnoszenia ciężarów kobiet(2000).Międzynarodowy Komitet Olimpijski(MKOL)zgadzając się na to dał limit maksymalnie piętnastu kategorii wagowych łącznie dla mężczyzn i kobiet.Utworzono osiem wag dla mężczyzn(56,62,69,77,85,94,105 i+105 kg) i siedem dla kobiet(48,53,58,63,69,75 i+75 kg),które obowiązują nadal.Należy dodać,że od Igrzysk Olimpijskich w Paryżu(1924)aż do dziś w każdym z bojów obowiązywał limit trzech podniesień.Możliwe było otrzymanie dodatkowego,czwartego podejścia(np.próba bicia rekordu świata),które jednak nie było wliczane do wyniku w trójboju a później w dwuboju.

Dzieje atletyki

Atletyka jako forma ćwiczeń siłowych ma bardzo długą historię.Od tysięcy lat ciężkie warunki życia zmuszają człowieka do pracy.W początkach dziejów człowieka była to nieświadoma aktywność fizyczna kierowana głównie ochroną życia i zdobywania pożywienia.Znaczącą rolę w rozwoju atletyki miała naturalna chęć każdego młodego człowieka do pokazania innym swojej siły i sprawności.

Ciężka atletyka na przestrzeni wieków

Kult siły znaleźć można we wszystkich starożytnych kulturach świata.Wspominają o tym stare legendy Indian,ceremonie świąteczne ludzi wysp Oceanu Spokojnego,kroniki starochińskie,wedy hinduskie lub sagi staroskandynawskie.Wspomina o tym również Stary Testament opisując walkę Dawida z Goliatem jak i Samsona,hebrajczyka znanego z nadludzkiej siły,który obaliwszy kolumny podtrzymujące strop świątyni Filistynów zginął razem z jego prześladowcami.Mitologia grecka ukazuje nam Heraklesa i jego„12 prac”,podczas wykonywania których musiał wykazać się nie tylko pomysłowością i sprytem,ale również nadludzką siłą.Mimo,że podnoszenie ciężarów nie wchodziło w skład programu Igrzysk w starożytności,to Grecy czcili herosów jako półbogów.Spośród wszystkich zapaśników w starożytnych igrzyskach największą sławę jako siłacz uzyskał Milon z Krotony,wielokrotny mistrz olimpijski w zapasach.Jednym uderzeniem pięści potrafił zabić byka i swobodnie nosić go na barkach wokół stadionu,a z kilkunastoma atletami założył się,że nie zepchną go z naoliwionego kamiennego dysku i zakład ten wygrał.Jednakże Milon z Krotony nie był najsilniejszy.Elianos zapisał,że Titormos z Etoli nosił ogromny kamień,który Milon ledwo mógł podnieść.Kiedy Milon zobaczył Titormosa niosącego ten kamień wykrzyknął:„Zeusie zesłałeś nam drugiego Herkulesa?”Także w Grecji znaleziono ważący 143,5 kg kamień,na którym widnieje napis„Bybon ująwszy mnie jedną ręką przerzucił przez głowę”.Kamień ten jest wyrzeźbiony w taki sposób aby można go łatwo chwycić.Obecnie wystawiony jest on w muzeum Starożytnej Olimpii.W Europie podnoszenie ciężarów wywodziło się z jarmarcznych popisów wędrownych atletów XVII i XVIII w.W drugiej połowie XVIII w.Anglik William Curtis został ogłoszony najlepszym sztangistą świata.W tym samym czasie w Londynie funkcjonowała szkoła atletyczna Attila,kształcąca atletów cyrkowych.W 1881 r.w Niemczech zawiązał się związek Deutch Athleten Bund,a w 1885 r.w Petersburgu z inicjatywy Polaka Włodzimierza Krajewskiego powstało Koło Miłośników Atletyki(Krużok Lubitielej Atletikie).W 1887 r.w Londynie odbył się pierwszy międzynarodowy miting atletyczny zawodowców i amatorów.W 1891 r.w Londynie odbyły się zawody z udziałem 7 zawodników z 6 państw,które uznane zostały przez historyków za pierwsze mistrzostwa świata.W 1896 r.odbyły się pierwsze Mistrzostwa Europy bez podziału na wagi–zwyciężył Niemiec Hans Beck.O zwycięstwie decydowały próby 10 różnych konkurencji ciężarowych.W 1913 r.w Berlinie próbowano powołać do życia międzynarodową federację.Próba ta nie powiodła się ale doprowadziła jednak do ustalenia przepisów i regulaminów,redukując m.in.dziesięciobój do pięcioboju.W 1920 r.powstała Międzynarodowa Federacja Podnoszenia Ciężarów(Federation Internationale Halterophile–FIH,której bezpośrednim kontynuatorem jest obecna International Weightlifting Federation–IWF).Obecnie IWF skupia krajowe związki z 187 państw ze wszystkich kontynentów.Zrzesza też pięć federacji kontynentalnych–Europy(EWF),Azji(AWF),Afryki(WFA),Pan-Amerykańskiej(PAWF) i Oceanii(OWF).Od pierwszych mistrzostw świata w Londynie do roku 2007 zawody tej rangi rozegrano siedemdziesiąt siedem razy w tym trzy razy w Warszawie(1959,1969,2002).

Podnoszenie ciężarów na ziemiach polskich

Sport atletyczny na ziemiach polskich był mocno opóźniony w stosunku do Europy zachodniej.Tam podnoszenie ciężarów i zapasy uprawiane były już w XVIII w.W Polsce dopiero na przełomie XIX i XX w.sporty te stały się szerzej popularne.Ważną rolę w rozwoju atletyki na ziemiach polskich,jak i w Europie,odegrały przedstawienia cyrkowe,prezentujące dwie formy:konkurencje siłowe i walki zapaśnicze.Przedstawienia takie szybko nabrały charakteru sportowego.Szczególnie w zapasach Polacy odnosili spektakularne sukcesy na arenie międzynarodowej.Mistrzami świata w zapasach byli:Władysław Pytlasiński,Piotr Cherudziński,Zbyszko Cyganiewicz.Działalność zawodowych atletów,a także rozwój struktury organizacyjnej,walnie przyczyniły się do rozwoju podnoszenia ciężarów.Już pod koniec XIX w.w Warszawie rozpoczęto czynić starania o utworzenie Polskiego Towarzystwa Atletycznego.W tym czasie do Polski powrócił Władysław Pytlasiński.Znakomity atleta szybko znalazł chętnych do zgłębiania tajników atletycznej sztuki,ale nie doprowadziło to do zorganizowania i uporządkowania działalności sympatyków atletyki.23 października 1920 r.w Bytomiu powołano do życia Górnośląski Związek Ciężkiej Atletyki.Prezesem związku został Stanisław Flieger,a naczelnikiem Alojzy Budniok.Działania na Śląsku mocno zdopingowały działaczy w Warszawie,którzy rozpoczęli starania o utworzenie własnej organizacji,która kierowałaby działalnością sekcji atletycznych.Starania te 5 marca 1922 r.zostały uwieńczone sukcesem.Do życia powołano Polskie Towarzystwo Atletyczne,którego prezesem został Władysław Pytlasiński.Do PTA z czasem przystępują mniejsze towarzystwa atletyczne z Łodzi,Pabianic,Poznania i Inowrocławia,które to dobrowolnie przystąpiły do warszawskiej organizacji.Nie zrobił tego tylko GZCA.W 1924 r.GZCA podczas Walnego Zjazdu zmienił swą nazwę na Polski Związek Ciężko–Atletyczny(PZCA).Istniejący wówczas Związek Polskich Związków Sportowych uznał tylko PTA jako„zaczątek”Polskiego Związku Atletycznego i w 1923 r.przyjął warszawskie towarzystwo do ZPZS jako swego członka.8 listopada Mieczysław Orłowicz złożył projekt statutu Polskiego Związku Atletycznego,który przyjęto po niewielkich poprawkach.6 grudnia 1925 r.w Katowicach odbył się ogólnopolski zjazd,na którym po wielu perturbacjach do życia powołano Polski Związek Atletyczny z siedzibą w Katowicach,a prezesem został dr Mieczysław Orłowicz.Podnoszenie ciężarów połączone było wtedy ściśle z zapasami i nowo powołany związek zrzeszał zarówno ciężarowców,jak i zapaśników.PZA 15 marca 1926 został przyjęty do Międzynarodowej Federacji Podnoszenia Ciężarów.Podczas pierwszego zjazdu PZA,również 6 grudnia 1925 r.,odbyły się zawody w zapasach i podnoszeniu ciężarów.Uznano je za pierwsze mistrzostwa Polski ciężarowców.Należy dodać,że wspólne mistrzostwa Polski dla ciężarowców i zapaśników rozgrywano aż do Mistrzostw Polski w 1952 r.w Elblągu.W 1926 r.do PZA przystępują nowe okręgowe związki–lwowski i stanisławowski,a dwa lata później rozdzielają się okręgi poznański i pomorski.W lutym 1939 r.w PZA zarejestrowanych było 1617 zawodników skupionych w 63 klubach.Do ćwiczeń siłowych używano prymitywnych pomostów,sztang i ciężarów krótkich i długich.Pod koniec lat dwudziestych zaczęto wykorzystywać nową sztangę Berga.Powszechnie używane były sztangi i hantle napełniane piaskiem,śrutem lub ołowiem.Druga wojna światowa na ponad 5 lat przerwała życie sportowe w Polsce,ale to nie powstrzymało warszawskich zapaśników,ciężarowców,gimnastyków i bokserów,którzy w czasie okupacji zbierali się i ćwiczyli na zapleczu sklepu elektrycznego prowadzonego przez braci Szczeblewskich przy ul.Hożej.Zaraz po zakończeniu wojny ocaleli działacze zaczęli dążyć do reaktywowania PZA.W 1946 r.reaktywowano PZA,na którego czele stanął Eugeniusz Chotomski.Pierwsze po wojnie walne zebranie PZA,które odbyło się 4 kwietnia 1948 r.,prezesem wybrało Wacława Ziółkowskiego.W 1951 r.wskutek zarządzenia władz państwowych wszystkie związki sportowe zostały zlikwidowane,a w ich miejsce powstały sekcje przy Głównym Komitecie Kultury Fizycznej.W jednej z takich sekcji,Sekcji Atletyki GKKF,zgrupowano podnoszenie ciężarów,zapasy i judo.W tym samym czasie ciężarowcy zaczynają wychodzić z cienia zapaśników.W 1952 r.polscy ciężarowcy po raz pierwszy stanęli do walki o olimpijskie laury.Do rozwoju podnoszenia ciężarów walnie przyczynili się sztangiści ZSRR,którzy podczas swych wizyt uczyli Polaków techniki,a także metodyki treningu.Sport ciężarowy przeżywa rozkwit i oczywiste staje się oddzielenie go od zapasów.29 grudnia 1954 r.na plenarnym posiedzeniu Sekcji Atletyki GKKF powołano do życia dwie oddzielne sekcje:Zapaśniczą i Wolnej Walki oraz Podnoszenia Ciężarów i Judo z przewodniczącym Czesławem Borejszą.W 1956 r.działacze Sekcji PCiJ postanawiają dokonać kolejnego podziału i we wrześniu 1956 r.powstaje samodzielna Sekcja PC.Nowym przewodniczącym zostaje Tadeusz Kochanowski.Sekcja istniała do 2 marca 1957 r.,kiedy to na krajowym zjeździe delegatów wojewódzkich komitetów kultury fizycznej,zrzeszeń sportowych i członków Sekcji PC,podjęto jednomyślnie uchwałę powołującą do życia Polski Związek Podnoszenia Ciężarów z prezesem Tadeuszem Kochanowskim na czele.Tadeusz Kochanowski zrezygnował ze stanowiska prezesa w sierpniu 1959 r.,a funkcję tę powierzono Januszowi Przedpełskiemu,który pełnił ją do 2006 r.W 1961 r.na III Krajowym Zjeździe Delegatów PZPC w związku z przejęciem opieki nad kulturystyką zmieniono nazwę związku na Polski Związek Podnoszenia Ciężarów i Kulturystyki.Wiceprezesem do spraw kulturystyki wybrano red.Stanisława Zakrzewskiego.Mariaż ten trwał jednak bardzo krótko,bo już w 1965 r.przywrócono starą nazwę–PZPC.Kulturyści przeszli pod opiekę Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej.Lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte to„złote lata”polskiego sportu ciężarowego.Obok licznych sukcesów na arenie międzynarodowej to także wzrost liczby klubów i sekcji oraz liczby zawodników,trenerów i instruktorów.W tym czasie w PZPC zarejestrowanych było ponad 12 tysięcy zawodników zrzeszonych w ponad 300 klubach i sekcjach.Kolejne lata,a szczególnie lata osiemdziesiąte,związane z kryzysem państwowym i transformacją ustrojową,to stały spadek poziomu polskich ciężarów.W okresie tym działało 175 klubów i sekcji zrzeszających ok.5500 zawodników.Starzejące się siłownie i sprzęt nie sprzyjały rozwojowi tej dyscypliny.Lata dziewięćdziesiąte i początek XXI w.to przyzwoity poziom polskich ciężarów,choć na pewno nie tak spektakularny,jak w latach swej świetności.

Najlepsi sztangiści

W 1997 fachowe pismo World Weightlifting opublikowało listę 10 najlepszych sztangistów wszech czasów:

·         Naim Suleymanoglu(Turcja)

·         Imre Földi(Węgry)

·         Waldemar Baszanowski(Polska)

·         Mohammad Nassiri(Iran)

·         Tommy Kono(USA)

·         Arkadij Worobjow(ZSRR)

·         Wasilij Aleksiejew(ZSRR)

·         Norbert Schemansky(USA)

·         Jurik Wardanjan(ZSRR)

·         Yoshinobu Miyake(Japonia)

Lista polskich sztangistów-medalistów IO,MŚ i ME seniorów

·         Bogdan Bakuła

·         Piotr Banaszak

·         Waldemar Baszanowski

·         Krzysztof Beck

·         Czesław Białas

·         Jan Bochenek

·         Bartłomiej Bonk

·         Mirosław Chlebosz

·         Andrzej Cofalik

·         Kazimierz Czarnecki

·         Jan Czepułkowski

·         Grzegorz Cziura

·         Mirosław Dąbrowski

·         Tadeusz Dembończyk

·         Marcin Dołęga

·         Robert Dołęga

·         Tadeusz Drzazga

·         Tadeusz Golik

·         Marek Gołąb

·         Marek Gorzelniak

·         Marieta Gotfryd

·         Jacek Gutowski

·         Marian Jankowski

·         Mariusz Jędra

·         Zbigniew Kaczmarek

·         Jerzy Kaczkowski

·         Marzena Karpińska

·         Aleksandra Klejnowska

·         Grzegorz Kleszcz

·         Szymon Kołecki

·         Andrzej Komar

·         Waldemar Korcz

·         Waldemar Kosiński

·         Andrzej Kozłowski

·         Rudolf Kozłowski

·         Piotr Krukowski

·         Stefan Leletko

·         Jan Łostowski

·         Waldemar Malak

·         Piotr Mandra

·         Dominika Misterska

·         Paweł Najdek

·         Mieczysław Nowak

·         Dariusz Osuch

·         Norbert Ozimek

·         Ireneusz Paliński

·         Antoni Pawlak

·         Wiesław Pawluk

·         Bernard Piekorz

·         Andrzej Piotrowski

·         Beata Prei

·         Paweł Rabczewski

·         Szymon Rusinowicz

·         Tadeusz Rutkowski

·         Mariusz Rytkowski

·         Marek Seweryn

·         Krzysztof Siemion

·         Robert Skolimowski

·         Leszek Skorupa

·         Zygmunt Smalcerz

·         Stefan Sochański

·         Walter Szołtysek

·         Henryk Trębicki

·         Magdalena Ufnal

·         Witold Walo

·         Jan Wojnowski

·         Sergiusz Wołczaniecki

·         Robert Wójcik

·         Agata Wróbel

·         Sławomir Zawada

·         Adrian Zieliński

·         Marian Zieliński

·         Ryszard Tomaszewski

Showdown

Sport stworzony dla osób z upośledzeniem wzroku(zwany również,niesłusznie-tenisem stołowym dla niewidomych,bardziej jednak przypomina grę"cymbergaj")jest dyscypliną o charakterze integracyjnym.W showdown mogą grać również osoby pełnosprawne-wówczas ich oczy zasłonięte są nieprzejrzystymi okularami.

Historia

Sport ten został wymyślony w 1960 roku przez Kanadyjczyka Joe Lewisa.Miał być początkowo jedynie rozrywką dla osób niewidomych.W udoskonalenie zasad i rozwój dyscypliny miał wkład Patrick York z USA.Od roku 1992 showdown aspiruje do bycia dyscypliną paraolimpijską,Na Igrzyskach w Londynie w 2012 roku zostaną rozegrane pierwsze paraolimpijskie turnieje showdown-medale jednak zostaną przyznane dopiero na IO w 2016 roku.

Opis

Rozgrywka odbywa się na specjalnym stole obramowanym listwami.Gra się piłką z tworzywa sztucznego z dzwoneczkiem w środku.Dzwoneczek wskazuje położenie piłki.Odbija się ją drewnianymi wiosełkami.Ręce graczy chronione są przez rękawice.Gracze oddzieleni są pionowym ekranem,rozdzielającym stół na dwie połowy.Ekran wsparty jest na bandach(listwach)okalających stół.

Zasady

Na przeciwległych końcach stołu umieszczone są bramki.Rozgrywka toczy się do zdobycia 11 punktów.Umieszczenie piłki w bramce przeciwnika to 2 punkty.Uderzenie w pionowy ekran na środku stołu to jeden punkt dla przeciwnika.Wyrzucenie piłki poza stół-jeden punkt dla przeciwnika.Dotknięcie piłki czymkolwiek poza wiosełkiem-jeden punkt dla przeciwnika.Gracz serwuje dwukrotnie.Po dwóch zagraniach następuje zmiana serwującego.

Strzelectwo

Ogół aktywności związanej z użyciem broni palnej lub broni pneumatycznej,zarówno bojowym,jak i sportowym,myśliwskim oraz rekreacyjnym.Czasem termin ten jest używany w odniesieniu do użycia innych typów broni zdolnych do miotania pocisków,zwłaszcza łuku i kuszy,choć w tym przypadku bardziej odpowiednie jest stosowanie terminu łucznictwo.

Wstęp

Mianem strzelectwa sportowego określa się dyscyplinę sportu polegającą na współzawodnictwie w strzelaniu ze sportowej broni palnej albo pneumatycznej do tarczy lub celów ruchomych.Strzelectwo znalazło się w programie olimpijskim już podczas pierwszych igrzysk w Atenach 1896.Polacy zdobyli dotychczas cztery złote medale olimpijskie:Józef Zapędzki w Meksyku 1968 i Monachium 1972 oraz Renata Mauer w Atlancie 1996 i Sydney 2000.Regulacją zasad w strzelectwie zajmuje się Międzynarodowa Federacja Strzelectwa Sportowego(ISSF).Poszczególne państwa mają krajowe związki strzeleckie.W Polsce jest to Polski Związek Strzelectwa Sportowego.

Konkurencje strzeleckie(według ISSF)

Wyróżnia się 3 podstawowe rodzaje strzelań–z karabinów(w postawie leżącej,stojącej i klęczącej),z pistoletów(w postawie stojącej)oraz ze strzelb śrutowych do rzutków.Konkurencje można również podzielić ze względu na sposób strzelania.W konkurencjach dynamicznych zawodnicy oddają wiele jedno-lub kilkustrzałowych serii na polecenie sędziego(np.pistolet szybkostrzelny lub ruchoma tarcza).Z drugiej strony w konkurencjach statycznych zawodnicy mają dłuższy czas na oddanie kilkudziesięciu strzałów i sami narzucają sobie rytm strzelania.Przed każdą konkurencją zawodnicy oddają strzały próbne.W konkurencjach statycznych mogą zazwyczaj oddawać dowolną liczbę strzałów próbnych;ograniczeni są jedynie czasem jaki chcą poświęcić z całej konkurencji na próbne serie.W konkurencjach dynamicznych liczba strzałów próbnych przewidziana jest w regulaminie i oddaje się je na komendę.Liczba strzałów w jednej konkurencji bywa różna i zależy od płci zawodników i wieku.Juniorzy i kobiety mają w wielu przypadkach zmniejszoną liczbę strzałów.Dokładne informacje na temat każdej konkurencji można znaleźć w regulaminie Międzynarodowej Federacji Strzelectwa Sportowego dostępnym na stronie internetowej tej organizacji.

Broń długa

Do strzelania z broni długiej używa się specjalnego ubrania strzeleckiego.Składają się na nie:usztywniana kurtka,spodnie,rękawica na rękę,w której trzyma się broń i specjalne buty.Wygląd i cechy każdego z elementów ubioru są dokładnie określone przez regulamin ISSF.

·         Karabin pneumatyczny(Kpn);zawodnicy oddają strzały w pozycji stojącej do tarcz ustawionych w odległości 10 m.Zależnie od kategorii(kobiety lub mężczyźni,juniorzy lub seniorzy)są to najczęściej cztery lub sześć serii po dziesięć strzałów.Czas konkurencji jest tak ustalony,aby na jedną serię zawodnik miał ok.15 min plus 15 min.na serię próbną.

·         Karabin sportowy/dowolny leżąc(Ksp/Kdw);zawodnicy oddają strzały do tarcz umieszczonych w odległości 50 m.Oddawanych jest zazwyczaj 60 strzałów plus seria próbna w czasie 1 godz.15 min.Używana broń to karabiny na ostrą amunicje określane często mianem KBKS o kalibrze 5,6 mm(.22)long rifle.Strzały oddawane są w pozycji leżącej,a w stabilizacji postawy pomaga specjalny pas przytwierdzony z jednej strony do broni,a z drugiej zamocowany między łokciem a barkiem na stroju strzelca.Nie używa się mechanicznych stabilizatorów,zawodnik opiera broń jedynie na swoich rękach.

·         Ruchoma tarcza(RT),zwana też potocznie"dzikiem"ze względu na sylwetkę dzika umieszczaną na tarczy przy strzelaniu na 50 m.Zawodnicy oddają strzały w pozycji stojącej z karabinu pneumatycznego(10 m)lub sportowego(50 m)do przesuwającej się tarczy.Konkurencja dzieli się na część szybką i wolną.W części szybkiej tarcza pojawia się na 2,5 s,a w części wolnej na 5 s.Istnieje też wersja mieszana i standardowa.W wersji standardowej najpierw odstrzeliwana jest część wolna,a następnie szybka.W wersji mieszanej przejścia szybkie i wolne są losowe–zawodnik nie wie,czy w danym momencie będzie strzelał do tarczy poruszającej się szybko czy wolno.Dyscyplina była kiedyś w programie igrzysk olimpijskich.

·         Karabin standardowy leżąc(Kst);strzały oddawane są na odległość 300 m z broni większego kalibru(do 8 mm)niż w innych strzelaniach.W konkurencji oddawanych jest 60 strzałów(po 10 do tarczy)w czasie 1 godziny 15 minut.

·         Trzy postawy(3x20 i 3x40);zawodnicy strzelają w trzech różnych pozycjach.Najpierw w pozycji leżącej,następnie w pozycji stojącej,a na końcu w klęczącej.Do strzelania używa się karabinu sportowego/dowolnego(na 50 m)lub karabinu standardowego(na 300 m).Liczba serii w każdej postawie waha się w od 1 do 4.Przed każdą postawą zawodnicy mają osobne tarcze na strzały próbne.Czas trwania konkurencji zależny jest od liczby serii w każdej postawie.

Broń krótka(pistolety)

Wszystkie konkurencje pistoletowe odbywają się w pozycji stojącej.Nie jest przy nich potrzebny specjalny ubiór jak przy broni długiej.Często używa się jednak(tak jak przy strzelaniu z karabinu)przesłonek na oko,które nie uczestniczy w celowaniu.Konkurencje szybkostrzelne rozgrywane są bronią mieszczącą co najmniej 5 sztuk amunicji w magazynku i strzelającą w trybie samopowtarzalnym(tzn.można oddawać kolejne strzały jedynie ponownie wciskając spust,bez potrzeby naciągania zamka).

·         Pistolet pneumatyczny(Ppn);podobnie jak w karabinku pneumatycznym tarcza(o znacznie większych rozmiarach niż w karabinku)ustawiona jest w odległości 10 m.Czasy konkurencji i liczba oddawanych strzałów są identyczne jak w karabinku pneumatycznym.Stosuje się również taką samą amunicję.

·         Pistolet dowolny 50 m(Pdw);konkurencja oficjalnie rozgrywana tylko wśród mężczyzn.Oddaje się 60 strzałów,ocenianych w ciągu dwóch godzin.Do broni używa się takiej samej amunicji jak do karabinu sportowego(5.6 mm,boczny zapłon).

·         Pistolet sportowy 25 m(Psp)(kobiety);strzelanie odbywa się w dwóch częściach,precyzyjnej i szybkiej.W części precyzyjnej zawodnicy oddają 6 serii po pięć strzałów;na każdą jest 5 minut.W części szybkostrzelnej zawodnicy oddają 30 strzałów w 6 seriach.Tym razem zawodnik ma na każdy strzał 3 sekundy.Na ten czas tarcza ustawiana jest prostopadle do linii strzału lub zaświeca się zielone światło.Przy każdym"pojawieniu"się celu zawodnik może oddać tylko jeden strzał.Amunicja-22lr(5.6 mm,boczny zapłon).

·         Pistolet centralnego zapłonu 25 m(Pcz)(mężczyźni);konkurencja wygląda identycznie jak pistolet sportowy kobiet.Różni się używaną bronią.Pistolet centralnego zapłonu ma znacznie większy kaliber(7.62 mm-9.65 mm)niż pistolet sportowy.

·         Pistolet szybkostrzelny 25 m(Psz)(mężczyźni);konkurencja podzielona jest na dwie takie same części po 30 strzałów każda.W każdej części jest sześć 5-strzałowych serii.Te sześć serii podzielone jest na 3 pary.W każdej parze czas na strzelenie serii jest różny.W pierwszej parze zawodnik ma 8 s na wystrzelenie jednej serii,w drugiej ma na serię 6 s a w trzeciej tylko 4 s.W tej konkurencji strzały każdy strzał jest oddawany do osobnej tarczy;oznacza to,że w czasie wystrzeliwania serii zawodnik musi przesuwać celownik pistoletu ze środka jednej tarczy na następną.Tak jak w pistolecie sportowym możliwość oddawania strzałów sygnalizowana jest przez zielone światło odpowiedniego urządzenia lub obrócenie tarcz w kierunku zawodnika.

·         Pistolet standardowy 25 m(Pst)(mężczyźni);konkurencja podzielona jest na 3 części.W każdej części są cztery 5-strzałowe serie.W pierwszej części na każdą serię zawodnik ma 150 sekund,w drugiej 20 sekund,a w trzeciej 10 sekund.Podobnie jak w przypadku pistoletu sportowego zawodnik strzela,gdy tarcza zwrócona jest w jego stronę lub świeci się zielone światło.

Strzelanie do rzutków

Przy strzelaniu do rzutków stosuje się strzelby śrutowe o kalibrze wagomiarowym nie większym niż 12.Celem są ceramiczne rzutki w kształcie dysku(średnica 110 mm,wysokość 25-26 mm,waga 105 g).Są bardzo kruche,tak aby rozpaść się przy najmniejszym kontakcie z ołowianym śrutem,na tyle jednak mocne,żeby wytrzymać wystrzelenie z dużą prędkością z maszyny miotającej.

ISSF określa następujące konkurencje rzutkowe:

·         Skeet

·         Trap

·         Double trap

Finały

W niektórych konkurencjach na prestiżowych zawodach(olimpiada,mistrzostwa świata)rozgrywane są wersje konkurencji z finałem.Jest to dodatkowa seria,ograniczona przez czas dla wszystkich konkurencji:75 sekund(wyjątkiem jest 50m karabin postawa leżąc:45 sekund),w której uczestniczy ośmiu najlepszych zawodników,a wyniki liczy się z dokładnością do 0,1 punktu.Zatem maksymalny wynik jaki można uzyskać w finale za jeden strzał to 10,9 punktu.Dzieje się tak gdy przestrzelina nie tylko zahacza o krawędź dziesiątki,lecz dodatkowo znajduje się w samym środku tarczy.

Są dwa rodzaje finału:

·         Finał standardowy–finaliści strzelają dodatkową serię,a ich wynik dodawany jest do rezultatu uzyskanego w ogólnej części konkurencji.Wygrywa zawodnik z największą sumą konkurencji i finału.

·         Finał australijski–finaliści oddają kolejne strzały razem.Po każdym strzale sędzia sprawdza wyniki.Zawodnik który odda najgorszy strzał odpada z finału.Jeżeli liczba zawodników z najgorszym strzałem jest większa niż jeden,oddają oni strzały dodatkowe,dopóki jeden z nich nie odpadnie.Konkurencja trwa do momentu wyłonienia zwycięzcy.

Remisy w strzelectwie

W przypadku gdy więcej niż jeden zawodnik uzyska taki sam wynik,wyższe miejsce zajmuje ten,który strzelił w konkurencji więcej wewnętrznych dziesiątek.Przy równej liczbie wewnętrznych dziesiątek lepszy jest ten który miał lepszy wynik ostatniej serii(10-strzałowej).Jeżeli i ostatnia seria jest taka sama,to sprawdza się,ile zawodnik strzelił w serii przedostatniej itd.Wyjątkiem od powyższej reguły jest sytuacja,gdy dwóch(lub więcej)zawodników uzyskało wynik"absolutny",czyli maksymalną liczbę punktów w danej konkurencji;w takim wypadku zawodnicy zajmują ex aequo pierwsze miejsce.

Ciekawostki

·         Pole dziesiątki na tarczy dla karabinu pneumatycznego,do której strzela się z odległości 10 m,ma jedynie 0,5 mm(milimetra)średnicy.

·         Wbrew pozorom do strzelania nie jest niezbędne"celne oko".Ważniejsza jest umiejętność koncentracji i swobodnego oraz równomiernego wyciskania spustu.Poważnym błędem jest oddawanie strzału w momencie,który wydaje się strzelcowi jedynym odpowiednim-takie działanie w większości wypadków powoduje tzw.zerwanie strzału.Świadczy o tym m.in.rozgrywanie konkurencji strzeleckich dla niewidomych,w których o nakierowaniu na cel informuje strzelca dźwięk o zmieniającej się wysokości.

Szachy

Rodzina strategicznych gier planszowych rozgrywanych przez dwóch graczy na 64-polowej szachownicy,za pomocą zestawu bierek(pionów i figur).Popularnie,choć nieprecyzyjnie,szachami nazywa się również wspomniane bierki.

Bierki

Przeciwnicy dysponują zestawami bierek w odmiennych kolorach.W skład każdego z nich wchodzi szesnaście figur:król,hetman(również nazywany damą lub królową),dwa gońce(z niemieckiego nazywane czasami lauframi),dwa skoczki(zwane też popularnie końmi),dwie wieże oraz osiem pionów.Wartość figur szachowych może być absolutna lub względna.

Przy założeniu,że wartość absolutna piona wynosi 1,wartości absolutne figur przedstawiają się następująco:

·         hetman–8 punktów,

·         wieża–5 punktów,

·         skoczek lub goniec–3 punkty.

W konkretnej sytuacji na szachownicy wartość względna jest ważniejsza od wartości absolutnej.Wynika to z tego,że w określonych przypadkach figury mogą mieć różne wartości,np.w pozycjach o charakterze zamkniętym względna wartość skoczka przewyższa wartość gońca i odwrotnie–w pozycjach otwartych wartość gońca jest większa niż skoczka(a tym bardziej pary gońców nad parą skoczków).Podobnie dochodzący do pola przemiany pion może mieć wartość o wiele wyższą niż przypisana mu wartość 1 punktu i często może przewyższać wartość np.lekkiej figury.Jeśli jeden z graczy ma figury o sumarycznej wartości punktowej większej niż drugi,jest to podstawą do stwierdzenia,że ma przewagę materialną.Jednak nie zawsze musi ona przesądzać o wygranej–czasami decyduje tzw.przewaga pozycyjna.Debata nad wartością skoczków i gońców(dotycząca też kolorów pól,po których poruszają się gońce)również jest natury pozycyjnej i nie ma sensu bez odniesienia do konkretnej sytuacji na szachownicy.Z kolei dwie wieże mają przewagę nad hetmanem,mimo,że gra tym ostatnim jest z reguły łatwiejsza.Wartości punktowe poszczególnych figur mają charakter umowny i zależą od konkretnej pozycji na szachownicy.Są jednak dobrą wskazówką dla początkujących szachistów,zwłaszcza przy podjęciu decyzji przy wymianie figur.

Wówczas w oparciu o wartości punktowe poszczególnych figur mogą oni stosować następujące reguły:

·         Przy przewadze materialnej powinno dążyć się do uproszczenia pozycji(poprzez wymianę figur)sprowadzając grę do końcówki.

·         Wartość punktowa pionka rośnie wraz ze zbliżaniem się do pola przemiany(patrz rozdział"Reguły").

·         Wartość skoczka zależy od charakteru pozycji:w zamkniętych pozycjach skoczek(3,4)ma przewagę nad gońcem(3),natomiast w otwartych pozycjach na odwrót(skoczek–1,7,goniec–3);wszystko zależy od konkretnego ustawienia figur na szachownicy.

·         Wartość króla rośnie wraz ze zmniejszaniem się liczby figur na szachownicy:jest on wtedy znacznie mniej narażony na bezpośredni atak matowy przeciwnika przez co staje się aktywną bierką o wymiernej sile bojowej.

Reguły

Grę zawsze rozpoczynają białe,co daje im pewną inicjatywę w początkowej fazie partii.Gracze na zmianę wykonują posunięcia swoimi bierkami zgodnie z zasadami ruchu dla danej bierki i jeśli wejdzie ona na pole zajmowane przez przeciwnika,zbija jego bierkę.Szach jest groźbą zbicia króla,która musi być zażegnana przez przeciwnika w następnym posunięciu(króla nie można zbić).Mat,czyli postawienie króla przeciwnika w szachu,przed którym nie ma obrony,kończy partię i oznacza zwycięstwo gracza,którego bierka matuje króla przeciwnika.

Remis występuje w przypadku,gdy:

·         gracze uzgodnili taki wynik partii,

·         na planszy wystąpił pat(jedna ze stron nie może wykonać prawidłowych posunięć,a jej król nie jest szachowany),

·         żadna ze stron nie posiada środków niezbędnych do wygranej(choćby teoretycznej),

·         powstała tzw.martwa pozycja,czyli żaden z graczy nie jest w stanie dać mata nawet przy najlepszej grze.

Partia może zakończyć się remisem(na wniosek jednej ze stron),gdy:

·         identyczna pozycja na planszy pojawiła się trzykrotnie,

·         jedna ze stron daje wiecznego szacha,

·         wykonano pięćdziesiąt posunięć bez ruchu pionem i bicia dowolną bierką.

Historia szachów

Za kolebkę szachów uznawane są Indie.Według źródeł pisanych gra ta była już znana w Persji na dworze szacha Chusrau I Anoszarwana w latach 70-tych VI wieku naszej ery,gdzie przywieziona została w darze od indyjskiego radży.Indyjska czaturanga została w Persji przekształcona w czatrang,a po opanowaniu tego kraju przez Arabów uległa kolejnym przemianom,po których powstał szatrandż.Kolejna ewolucja nastąpiła po pojawieniu się gry w Europie,nastąpiły wówczas zmiany najbardziej przypominające współczesną grę w szachy(zmieniono reguły gry,dopracowano zasady poruszania się bierek,pojawiły się m.in.roszada,mat,promocja).Z Sycylii i południowej części Półwyspu Iberyjskiego szachy zostały przeniesione do Włoch i Hiszpanii,a następnie do Francji,Niemiec,Anglii i Skandynawii,gdzie były znane w X–XI wieku.W tym również czasie pojawiły się w Czechach,przywiezione przez kupców podążających z Włoch na północ kontynentu.W Rosji szachy pojawiły się prawdopodobnie wcześniej,ok.VIII–IX wieku,bezpośrednio ze Wschodu(Iranu i środkowej Azji).Na ziemie polskie trafiły na kilka sposobów:z Czech,poprzez morskie szlaki handlowe oraz z Rusi Kijowskiej.O kultowym wymiarze gry szachowej informuje komediowy poemat Szachy Jana Kochanowskiego odkrywający charakterystyczne dla Polski nazwy i interpretacje figur szachowych.Zgodnie z Kochanowskim była to gra królewska,choć uwielbiali ją też szlachcice i mieszczanie.Interesujące jest też wspomnienie o mistrzach,"starszych",którzy poznali szachy na poziomie wręcz ezoterycznym.W epoce Odrodzenia nastąpił"złoty okres"szachów,szczególnie w Hiszpanii i Włoszech,swój rozkwit osiągając na przełomie XVI i XVII wieku.Gra praktyczna stała już wówczas na wysokim poziomie,głównie dzięki analizom Gioachino Greco,Ruya Lopeza i Alessandro Salvio.Pojawiły się pierwsze podręczniki,a pojedynki mistrzów wzbudzały zainteresowanie coraz szerszych grup społecznych.Zaczęto rozgrywać pierwsze mecze i niezbyt licznie obsadzone turnieje.Powstawało coraz więcej ośrodków życia szachowego,klubów i towarzystw.W połowie XVIII w.pojawiły się dwie indywidualności,od których rozpoczął się nowy etap rozwoju teorii i praktyki szachowej:François Philidor i Filip Stamma.Pierwszy był autorem fundamentalnej Analizy gry w szachy,drugi propagował szachy na terenie Francji i Anglii.W wielu krajach pojawili się nowi mistrzowie:w Anglii–Howard Staunton,w Rosji–Aleksander Pietrow,we Francji–Louis de la Bourdonnais,w Niemczech–Adolf Anderssen,a w Stanach Zjednoczonych–Paul Morphy,tocząc boje o nieoficjalny tytuł mistrza świata.W 1886 r.rozegrano pierwszy oficjalny mecz o tytuł mistrza świata pomiędzy nieoficjalnym mistrzem świata,polskim szachistą Johannesem Zukertortem a Wilhelmem Steinitzem,którego zwycięzcą został Steinitz.Przez następne 100 lat zasady wyłaniania najsilniejszego szachisty globu zmieniały się wielokrotnie,a kolejnymi mistrzami byli Emanuel Lasker,Jose Raul Capablanca,Aleksander Alechin,Max Euwe,Michaił Botwinnik,Wasilij Smysłow,Michaił Tal,Tigran Petrosjan,Borys Spasski,Bobby Fischer,Anatolij Karpow oraz Garri Kasparow.W latach 1993–2006 nastąpił rozłam w systemie wyłaniania mistrza świata,w okresie tym wyłaniano dwóch mistrzów,organizacji FIDE oraz PCA(później Braingames).W 2006 r.odbył się mecz unifikacyjny,a kolejnym mistrzem został Władimir Kramnik.Od 2007 r.tytuł najlepszego szachisty świata należy do Viswanathana Ananda.Pierwszy wielki międzynarodowy turniej rozegrano w 1851 r.w Londynie,a jego zwycięzcą został Adolf Anderssen.W 1924 r.powstała Międzynarodowa Federacja Szachowa i od tego też roku rozgrywane są szachowe olimpiady.Od 1927 r.odbywają się mistrzostwa świata kobiet(pierwszą mistrzynią była Vera Menchik).W kolejnych latach pojawiły się mistrzostwa świata juniorów,studentów,w szachach korespondencyjnych,zaczęto organizować mistrzostwa kontynentów,zarówno indywidualnie,jak i drużynowo.W 1929 r.odbyły się pierwsze drużynowe,a w 1935 r.–pierwsze indywidualne mistrzostwa Polski w szachach.W drugiej połowie XX wieku można już było zagrać w szachy z komputerem,a później–również poprzez Internet.W dniu 13 sierpnia 2008 r.rozegrano pierwszą partię szachową pomiędzy szachistą przebywającym w przestrzeni kosmicznej oraz jego kolegami na Ziemi.Partia ta zakończyła się zwycięstwem pracującego na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej amerykańskiego astronauty,Grega Chamitoffa.

Niektóre odmiany

·         Szachy klasyczne,znane też po prostu jako szachy

·         Szachy korespondencyjne

·         Gra na ślepo

·         Żywe szachy

·         Szachy dla trzech osób

·         Szachy czteroosobowe

·         Szachy losowe(Fischera)

·         Kriegspiel

·         Szachy heksagonalne(tzw."polskie",Glińskiego)

·         Shōgi(Japonia)

·         Xiangqi(Chiny)

·         Janggi(Korea)

·         Szatrandż(Arabia)

·         Czaturanga(Indie)

·         Senterej(Etiopia)

·         Szachy atomowe

·         Szachy chłopskie

·         Kloc

·         Antyszachy

·         Szachy nieortodoksyjne

Szachy komputerowe

Programy do gry w szachy są prawie tak stare jak komputery.Pionierem w tej dziedzinie był Stanisław Ulam.Podstawowe narzędzie algorytmiczne,mianowicie funkcję wartości pozycji,wprowadził ojciec teorii informacji Claude Shannon.Programy komputerowe i komputery szachowe z czasem stały się silniejsze od przeciętnych graczy,jednak długo jeszcze nie mogły zwyciężyć najlepszych szachistów.W 1996 roku odbył się,składający się z sześciu partii,pojedynek szachowy pomiędzy ówczesnym mistrzem świata Garrim Kasparowem,a skonstruowanym przez firmę IBM,komputerem Deep Blue.Mecz ten zakończył się zwycięstwem Kasparowa,jednak w kontrowersyjnym rewanżu rok później triumfował komputer,co było sporą sensacją w świecie szachowym.Okazało się jednak,że komputer ten był specjalnie przygotowywany przez grupę arcymistrzów szachowych.Opracowali oni wiele nowych wariantów debiutowych przygotowanych specjalnie przeciwko Kasparowowi.Niektórzy nawet podejrzewali,że w rzeczywistości grał nie komputer a kilku arcymistrzów zatrudnionych przez IBM.Po meczu komputer rozebrano i niemożliwe było sprawdzenie owych domysłów.W 2003 roku Kasparow ponownie zmierzył się z komputerem,był to Deep Junior.Mecz zakończył się remisem.Z uwagi na wielką liczbę możliwych wariantów gra w szachy nie została dotąd rozwiązana,to znaczy nie wiadomo czy istnieje strategia gwarantująca wygraną którejkolwiek ze stron.Dla jednej ze stron musi jednak istnieć strategia pozwalająca uniknąć porażki.Wynika to z tego,że partia szachów musi się zakończyć w skończonej ilości posunięć,ze względu na remis przy trzykrotnym powtórzeniu układu bierek.Zatem jeżeli dla białych istnieje strategia gwarantująca wygraną,to strategia ta jest równocześnie strategią gwarantującą białym uniknięcie porażki.Jeżeli zaś dla białych nie istnieje strategia gwarantująca wygraną,to tym samym istnieje strategia gwarantująca czarnym uniknięcie porażki.

Taniec integracyjny

Taniec,w którym(przynajmniej)jeden z partnerów jest na wózku dla niepełnosprawnych.Tańce w klasie standard to walc,tango,walc wiedeński,fokstrot,oraz quickstep.Natomiast klasa tańców latynoamerykańskich to:samba,cha-cha-cha,rumba,pasodoble oraz jive.

Klasy

Nie ma dużych różnic między turniejami dla sprawnych a niepełnosprawnych.Turnieje rozgrywa się w różnych stylach tanecznych(np.w tańcach latynoamerykańskich)z tym,że zawodnicy podzieleni są na klasy.

Osoby na wózkach są w 1 klasie kiedy

·         osoba na wózku ma ograniczoną ruchliwość górnej części ciała i w drugiej klasie kiedy

·         osoba na wózku ma w pełni sprawną górną część ciała.

Jest też podział ze względu na partnera:

·         combi-jedna osoba tańczy na wózku a jedna jest sprawna,

·         duo-dwie osoby tańczą na wózkach.

Jest też podział ze względu na zaawansowanie.Klasa promotion to początkujący i top to zaawansowani.

Międzynarodowe zawody

Zawodnicy są zrzeszeni w federacji World DanceSport Federation,ale tańce nie są częścią paraolimpiady.Pierwsze międzynarodowe zawody odbyły się w 1977 w Szwecji,a pierwsze mistrzostwa świata w tańcach na wózkach odbyły się w 1998 w Japonii.

Mistrzostwa Europy

1991 Monachium Niemcy

1993 Oslo Norwegia

1995 Duisburg Niemcy

1997 Härnösand Szwecja

1999 Ateny Grecja

2001 Papendahl Holandia

2003 Mińsk Białoruś

2007 Warszawa Polska

2009 Tel Aviv Izrael

Mistrzostwa świata

1998 Tokio Japan

2000 Oslo Norwegia

2002 Warszawa Polska

2004 Tokio Japan

2006 Papendahl Holandia

2008 Mińsk Białoruś

2010 Hannover Niemcy

Tenis stołowy(znany jako ping-pong)

Gra,w której uczestniczą 2(gra pojedyncza–singel)lub 4 osoby(gra podwójna–debel,mikst),polegająca na odbijaniu piłeczki rakietką tak,by przeleciała nad siatką na drugą połowę stołu.Piłeczka musi uderzyć o stół tylko raz,niedozwolone jest odbijanie piłeczki z powietrza,tak jak to ma miejsce w tenisie.Punkty przyznawane są za uderzenia,których przeciwnik nie odebrał.Tenis stołowy jest jedną z najpopularniejszych gier na świecie,biorąc pod uwagę liczbę zawodników uprawiających ten sport.

·         乒乓球(Ping Pang Qiu)to oficjalna nazwa tenisa stołowego w Chinach,Hongkongu i na Tajwanie.

·         卓球(Takkyu)to oficjalna nazwa tenisa stołowego w Japonii.

Informacje ogólne

Współczesny tenis stołowy jest bardzo szybką grą wymagającą od zawodników niezwykle energicznych ruchów i reakcji.Rozgrywka polega przede wszystkim na szybkości i rotacji nadawanej piłce,by sprawić przeciwnikowi jak najwięcej trudności przy jej odbiorze.Od 2001 roku,kiedy zasady tenisa stołowego miejscami dość istotnie się zmieniły,set rozgrywany jest do momentu,w którym któryś z zawodników zdobędzie 11 punktów(wcześniej 21).Zwykle gra się do 3 wygranych setów,lub 4(na imprezach wyższej rangi np.mistrzowskiej)

Historia

Tenis stołowy narodził się w Anglii w latach 80.XIX wieku.Z biegiem czasu,kiedy gra stawała się coraz bardziej popularna(szczególnie wśród zamożniejszych Anglików)postanowiono sprzedawać sprzęt do gry(wcześniej służyły do tego przedmioty używane codziennie).Wkrótce pojawiły się też popularne nazwy powstałe od charakterystycznego dźwięku odbijanej piłeczki,takie jak ping pong czy whiff whaff.Ta pierwsza została nawet zastrzeżona w 1901 roku przez angielskiego producenta sprzętu J.Jaques & Son Ltd.Ping pong był używany jako nazwa w czasie gry drogim sprzętem Jaquesa,choć w tym samym czasie inni producenci używali nazwy„tenis stołowy”.Podobna sytuacja miała miejsce w Stanach Zjednoczonych,gdy Jaques sprzedał prawa do nazwy ping pong firmie Parker Brothers.Kolejną zmianę wprowadził James Gibb,angielski entuzjasta tenisa stołowego,który po wycieczce do USA w 1901 zaczął używać piłeczki z Celuloidu.Ważna data dla tenisa stołowego to rok 1903,kiedy to E.C.Goode wprowadził okładziny przyklejane do deski.Na początku XX wieku gra bardzo szybko się rozwijała,nabywała kolejnych swoich zwolenników,a w 1902 odbyły się nawet nieoficjalne mistrzostwa świata.W 1921 został założony angielski Związek Tenisa Stołowego(ang.Table Tennis Association),a w 1926 powstała Międzynarodowa Federacja Tenisa Stołowego(ang.International Table Tennis Federation).W Londynie odbyły się pierwsze oficjalne mistrzostwa świata w roku 1926.Kolejną przełomową datą dla tej dyscypliny sportu był rok 1988,kiedy to tenis stołowy po raz pierwszy pojawił się w programie igrzysk olimpijskich w Seulu.Od pewnego czasu ITTF starała się tak zmienić reguły gry,by te były bardziej przejrzyste i zrozumiałe dla przeciętnego kibica czy telewidza.Po pierwsze piłki o średnicy 38 milimetrów zostały zastąpione piłkami 40-milimetrowymi.Ten zabieg nieco spowolnił grę,choć przez bardzo szybki dzisiejszy sprzęt i kleje tenis stołowy nadal jest trudny do oglądania w telewizji.Po drugie zmniejszono liczbę punktów potrzebnych do wygrania seta(obecnie–11,poprzednio–21).Trzecią bardzo istotną zmianą było zaostrzenie przepisów odnośnie serwowania(wcześniej serwujący mogli łatwo zasłaniać piłkę),przez co zmniejszono przewagę zawodnika serwującego.

Rakietka

Rakietka składa się z deski i dwóch specjalnych,gumowych(kauczukowych)okładzin.W rozgrywkach międzynarodowych dopuszczalne są tylko czerwono-czarne kolory rakietki.

Deska

Deska składa się z 1–9 sklejek i musi być zrobiona z co najmniej 85% z drewna,pozostałe sklejki mogą być zrobione np.z karbonu,włókna szklanego czy kevlaru.

Stół

Powierzchnia stołu służącego do gry wynosi 9x5 stóp(2,74x1,525 metra).Jego wysokość wynosi 0,76 m.Stół musi być prostokątny,pomalowany na zielono,niebiesko lub czarno.Białe pasy na krawędziach powinny mieć szerokość 20 mm a pasek przedzielający pola stołu powinien mieć szerokość 3 mm.

Siatka,piłeczka,rakietka

Siatka ma sześć cali(15,24 centymetra),a jej wysokość na środku stołu powinna wynosić 15,25 cm.Jej napięcie powinno być takie,żeby przy obciążeniu jej na środku ciężarem 100 g opuściła się o 10 mm.Piłeczka o masie 2,7 g jest wykonana z celuloidu,ma średnicę 40 mm i powinna być koloru białego bądź pomarańczowego.Upuszczona z wysokości 30 cm,powinna się odbić od stołu na przynajmniej 23 cm.Wymiary rakietki nie są określone w przepisach gry.

Rozgrywka

Od 2008 r.czas rozgrywki nie jest ograniczony.Aby wygrać set,należy zdobyć 11(zmiana serwującego co 2 serwy).Przypadek 10:10 opisany jest niżej.

Rozpoczęcie gry

Rozpoczęciem akcji w tenisie stołowym jest podanie(serwis)jednego z zawodników.Na najwyższym poziomie o tym,kto rozpocznie grę decyduje rzut monetą.Każdy z graczy serwuje po dwa razy na przemian,a gdy stan gry wyniesie 10:10 od tego momentu po razie,aż do uzyskania przez jednego z zawodników 2-punktowej przewagi(koniec seta).Od kilku lat zawody rozgrywa się wyłącznie do 11,ale już nie do dwóch lub trzech wygranych setów,a do trzech lub czterech(best of five,best of seven)

Serwis

Aby poprawnie zaserwować,należy podrzucić otwartą dłonią piłeczkę na przynajmniej 16 cm,nie wolno uderzyć piłki nad powierzchnią stołu,musnąć siatki,a także nie wolno jej zasłaniać żadną częścią ciała ani ubioru.

Przyznawanie punktu

Punkty są przyznawane za błędy w grze:

·         za pozwolenie,by piłka odbiła się dwa razy na jednej połowie

·         nieodbicie piłki,która raz odbiła się na jednej połowie

·         gdy piłka po odbiciu rakietką odbije się jeszcze raz od naszej połowy

·         podwójne odbicie piłki;należy pamiętać,że według przepisów wolno odbić piłkę ręką do nadgarstka,choć przepisy odnośnie tego są różnie interpretowane przez sędziów

·         odbicie piłki jakąś częścią ciała(nie dotyczy ręki do nadgarstka,która trzyma rakietkę)

·         odbicie piłki w ten sposób,by ta nie dotknęła połowy stołu przeciwnika

·         odbicie piłki bez uprzedniego odbicia się jej na naszej połowie(czyli odbicie piłki„z powietrza”,co jest dozwolone w tenisie ziemnym)

·         dotknięcie ręką,inną częścią ciała bądź ubraniem powierzchni stołu

·         błędy podczas serwisu(opis poprawnego serwisu w akapicie Serwis)

Style trzymania rakietki

Istnieją różne sposoby trzymania rakietki podczas gry.

Różne style mogą być zakwalifikowane do dwóch głównych grup:

·         Shakehand(styl klasyczny)–sposób trzymania rakietki w ten sposób podobny jest do podania ręki,z tą różnicą,że wszystkie palce oprócz palca wskazującego powinny zamknąć uchwyt,a palec wskazujący winien zostać wyprostowany na stronie backhandowej.Styl dominuje przede wszystkim w Europie i Stanach Zjednoczonych–w zasadzie wszyscy Europejczycy prezentują ten styl trzymania rakietki oraz około 2/3 Azjatów.

·         Penhold(styl piórkowy,inaczej Chiński)–w tym stylu rakietkę trzyma się podobnie jak długopis.Ten styl jest popularny w Japonii,Chinach i Korei,choć istnieje wiele różnych jego odmian.

Style gry

Styl atakujący–zawodnicy prezentujący ten styl gry starają się grać przede wszystkim silnym,rotacyjnym top spinem forehandowym.Zwykle prezentują też znakomitą pracę nóg,tak by grać przede wszystkim forehandem jak najmniej wykorzystując backhand.Grają też bardzo ofensywnie i efektownie.

Styl wszechstronny(allroundowy)z nastawieniem na atak–gracze prezentujący ten styl starają wykorzystać się niemal wszystkie zagrania istniejące w tenisie stołowym,tak aby zmylić przeciwnika.Często też prezentują znakomite umiejętności gry top spinem zarówno forehandem jak i backhandem.

Styl defensywny–jest to stary,wręcz staromodny styl gry,coraz mniej popularny.Polega na grze okładzinami z czopami na zewnątrz,tak aby ułatwić sobie odbiór mocnych i rotacyjnych zagrań.Jednocześnie możliwości ataku tego typu okładziną są znacznie ograniczone.W ostatnich latach pojawiła się odmiana stylu defensywnego zwana nowoczesną defensywą.Polega na grze okładziną defensywną po jednej stronie i okładziną ofensywną po drugiej stronie.

Terminy

·         in-piłka uderzyła na stronę stołu przeciwnika,przeciwnik niewłaściwie odbił piłkę

·         out-ostatni gracz uderzył piłkę i wyleciała poza stołem,punkt liczy się dla drugiego gracza

·         net-ostatni gracz uderzyła piłkę w siatkę.Po net'cie serwuje piłkę inny gracz

·         let-punkty nie są przyznawane żadnemu graczowi

·         deuce-gdy obaj gracze mają porówno po 10 punktów,to gracz musi wygrać jeszcze 2 kolejne punkty.

·         love all-gra jest rozpoczęta.Gracze mają po 0 punktów

·         game set-gra jest zakończona

Wioślarstwo

Niegdyś odmiana transportu(wodnego)dziś dyscyplina sportowa polegająca na wprowadzeniu w ruch łodzi pływającej po wodzie przy użyciu siły mięśni wioślarza używającego wioseł jako dźwigni prostej.

Opis dyscypliny

Wioślarz siedzi plecami do zasadniczego kierunku ruchu łodzi.W łodzi wioślarskiej wszystkie części nośne,w tym również osie elementów ruchomych,muszą być trwale przymocowane do kadłuba łodzi,z wyjątkiem wózka,który porusza się po szynach wzdłuż osi podłużnej łodzi.Łodzie poruszane są przy pomocy wioseł opartych w obrotowych dulkach znajdujących się na odsadniach przymocowanych do burt łodzi.Sternik w osadach ze sternikiem,w przeciwieństwie do wioślarzy,zwrócony jest twarzą w kierunku płynięcia łodzi leżąc w części dziobowej lub siedząc z tyłu.Regaty wioślarskie rozgrywane są na spełniających określone normy akwenach,na wytyczonych bojami torach o długości dwóch kilometrów.W jednym biegu wioślarskim udział bierze sześć osad.Największe światowe zawody wioślarskie prowadzone są systemem FISA polegającym na rozgrywaniu dwóch biegów kwalifikacyjnych:przedbiegów i międzybiegów,podczas których poszczególne osady walczą o prawo startu w półfinałach.Półfinały wyłaniają osady,które startują w finale A(o miejsca 1-6)oraz finale B(o miejsca 7-12).W mniej prestiżowych regatach i przy małej ilości osad kwalifikacja do finału odbywa się na podstawie samych przedbiegów.Pucharowy system wyłaniania osady zwycięskiej stosowany jest w wioślarstwie niezmiernie rzadko m.in.w trakcie corocznych królewskich regat w Henley rozgrywanych na Tamizie.W wioślarstwie nie prowadzi się rankingu oficjalnych rekordów czasowych.Pierwsze zawody wioślarskie odbyły się w 1715 roku na Tamizie.W 1893 roku powstała Międzynarodowa Federacja Towarzystw Wioślarskich.Od 1900 r.wioślarstwo jest dyscypliną olimpijską.W Polsce w 1878 roku założono Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie,a w roku 1907 powstał Komitet Regatowy,przekształcony w roku 1919 w Polski Związek Towarzystw Wioślarskich.

Konkurencje

Zawody(regaty)rozgrywane są przeważnie na dystansie 2000 m w konkurencjach:

–olimpijskich:

·         M1x–jedynka mężczyzn

·         M2x–dwójka podwójna mężczyzn

·         LM2x–dwójka podwójna wagi lekkiej mężczyzn

·         M4x–czwórka podwójna mężczyzn

·         M2–dwójka bez sternika mężczyzn

·         M4–czwórka bez sternika mężczyzn

·         LM4–czwórka bez sternika wagi lekkiej mężczyzn

·         M8+–ósemka mężczyzn

·         W1x–jedynka kobiet

·         W2x–dwójka podwójna kobiet

·         LW2x–dwójka podwójna wagi lekkiej kobiet

·         W2–dwójka bez sterniczki kobiet

·         W8+–ósemka kobiet

·         W4x–czwórka podwójna kobiet

Na igrzyskach olimpijskich rozgrywane są obecnie konkurencje:pięć kobiecych–jedynka,dwójka podwójna,czwórka podwójna,ósemka,dwójka podwójna wagi lekkiej oraz osiem męskich–jedynka,dwójka podwójna,czwórka podwójna,dwójka bez sternika,czwórka bez sternika,ósemka,dwójka podwójna wagi lekkiej,czwórka bez sternika wagi lekkiej.

–paraolimpijskich:

·         LTAMix4+-czwórka ze sternikiem niepełnosprawnych ruchowo i wzrokowo

·         LTAIDMix4+-czwórka ze sternikiem niepełnosprawnych intelektualnie

·         TAMix2x-dwójka podwójna niepełnosprawnych ruchowo

·         ASW1x-jedynka kobiet niepełnosprawnych ruchowo

·         ASM1x-jedynka mężczyzn niepełnosprawnych ruchowo

–nieolimpijskich:

·         LM1x–jedynka wagi lekkiej mężczyzn

·         LM2–dwójka bez sternika wagi lekkiej mężczyzn

·         M2+–dwójka ze sternikiem mężczyzn

·         M4+–czwórka ze sternikiem mężczyzn

·         LM8+–ósemka wagi lekkiej mężczyzn

·         LM4x–czwórka podwójna wagi lekkiej mężczyzn

·         LW1x–jedynka wagi lekkiej kobiet

·         LW4x–czwórka podwójna wagi lekkiej kobiet

·         W4–czwórka bez sterniczki kobiet

Kategorie wiekowe

·         12-14 lat=młodzik

·         14-16 lat=junior młodszy

·         16-18 lat=junior

·         18-23 lat=młodzieżowiec

·         23 i więcej lat=senior

W corocznie rozgrywanych mistrzostwach świata rywalizacja odbywa się osobno dla kategorii wiekowych:juniorskiej(do 18 roku życia),młodzieżowej(19–22 lata)oraz seniorskiej.

Najlepsi polscy wioślarze

·         Roger Verey–2-krotny mistrz Europy 1933,1935

·         Teodor Kocerka–2-krotny brązowy medalista olimpijski 1952,1960

·         Kajetan Broniewski–brązowy medalista w kategorii jedynki na olimpiadzie w Barcelonie w 1992 r.

·         Robert Sycz–brązowy medal Pucharu Narodów(1994),złoty medal mistrzostw świata(1997,1998),złoty medal igrzysk olimpijskich(2000 Sydney,2004 Ateny),srebrny medal mistrzostw świata(2001,2002,2003),brązowy medal mistrzostw świata(2005)

·         Tomasz Kucharski złoty medal mistrzostw świata(1997,1998),złoty medal igrzysk olimpijskich(2000 Sydney,2004 Ateny),srebrny medal mistrzostw świata(2001,2002,2003)

·         Adam Korol,Marek Kolbowicz–brąz MŚ 1998(dwójka podwójna),

·         Konrad Wasielewski,Marek Kolbowicz,Michał Jeliński i Adam Korol–srebro MŚ 2002(czwórka podwójna),brąz MŚ 2003(czwórka podwójna),złoto MŚ 2005,2006,2007,2009 złoty medal na igrzyskach olimpijskich w Pekinie 2008(czwórka podwójna)

·         Łukasz Pawłowski,Bartłomiej Pawełczak,Miłosz Bernatajtys,Paweł Rańda–srebrny medal na igrzyskach olimpijskich w Pekinie 2008(czwórka bez sternika wagi lekkiej)

Medale Polaków na igrzyskach olimpijskich:

·         Jedynka mężczyzn(M1x):3xb 1952,1960 Teodor Kocerka;1992 Kajetan Broniewski

·         Dwójka bez sternika mężczyzn(M2-):1xb 1932 Henryk Budziński,Jan Krenz-Mikołajczak

·         Dwójka podwójna mężczyzn(M2x):1xb 1936 Roger Verey,Jerzy Ustupski

·         Dwójka podwójna wagi lekkiej mężczyzn(LM2x):2xz 2000,2004 Robert Sycz,Tomasz Kucharski

·         Czwórka podwójna mężczyzn(M4x):1xz 2008 Konrad Wasielewski,Marek Kolbowicz,Michał Jeliński,Adam Korol

·         Dwójka ze sternikiem mężczyzn(M2+):1xs 1932 Jerzy Braun,Janusz Ślązak,Jerzy Skolimowski

·         Czwórka ze sternikiem mężczyzn(M4+):4xb 1928 Leon Birkholc,Franciszek Bronikowski,Edmund Jankowski,Bernard Ormanowski,Bolesław Drewek;1932 Jerzy Braun,Edward Kobyliński,Janusz Ślązak,Stanisław Urban,Jerzy Skolimowski;1980 Grzegorz Nowak,Adam Tomasiak,Ryszard Stadniuk,Grzegorz Stellak,Ryszard Kubiak;1992 Wojciech Jankowski,Maciej Łasicki,Jacek Streich,Tomasz Tomiak,Michał Cieślak

·         Czwórka bez sternika wagi lekkiej mężczyzn(LM4-):1xs 2008 Paweł Rańda,Miłosz Bernatajtys,Bartłomiej Pawełczak,Łukasz Pawłowski

·         Dwójka bez sternika kobiet(W2-):1xs 1980 Małgorzata Dłużewska,Czesława Kościańska

Kluby wioślarskie

Do czołowych polskich klubów wioślarskich należą:

·         Regionalne Towarzystwo Wioślarskie BYDGOSTIA–Bydgoszcz–powstał 4 grudnia 1928 r.,jest 20-krotnym Drużynowym Mistrzem Polski.

·         KS Posnania–Poznań–powstał w 1907 r.,zaś jego sekcja wioślarska w 1955 r.

·         Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie–najstarszy klub sportowy w Polsce,założony w 1878 roku.Należał do niego między innymi Henryk Sienkiewicz.

·         KW-04 Klub Wioślarski z 1904 roku–najstarszy klub wioślarski Poznania,założony w 1904 roku.Należy do niego Michał Płotkowiak jedyny Polak który uczestniczył i zwyciężył w uniwersyteckich regatach na Tamizie:Oxford-Cambridge Boat Race

·         AZS UMK Toruń-powstał w 1946 r.Jego członkiem i wychowankiem jest m.in.Łukasz Pawłowski.

Żeglarstwo

Niegdyś odmiana transportu,dziś dyscyplina sportów wodnych,oraz rodzaj turystyki lub rekreacji,a także forma szkoleń–zarówno dla późniejszych marynarzy,oficerów i kapitanów jednostek,jak i jako tzw.szkoła charakterów dla młodzieży.Żeglarstwo uprawiane jest na jednostkach pływających napędzanych siłą wiatru za pośrednictwem żagli.

Historia(wybór)

·         Żeglarstwo zaczęto wyodrębniać jako zjawisko od ok.XVII w.Początkowo w Holandii i Anglii.

·         W 1718 roku w Rosji powstaje Flotylla Newska uważana za pierwszy klub żeglarski.

·         Od 22 sierpnia 1851 rozgrywana jest najstarsza impreza sportowa-Regaty o Puchar Ameryki.

·         Żeglarstwo od 1900 roku jest dyscypliną olimpijską(II Letnie Igrzyska Olimpijskie Paryż 1900).

·         W Paryżu w październiku 1907 r.powstaje Międzynarodowa Unia Jachtingu Regatowego(IYRU–International Yacht Racing Union)obecnie Międzynarodowa Federacja Żeglarska(ISAF-International Sailing Federation).

·         W Polsce pierwszym klubem żeglarskim był Chojnicki Klub Żeglarski,założony w 1922 przez Ottona Weilanda.

·         1 stycznia 1959 roku Zarząd Główny Polskiego Związku Żeglarskiego powołał do istnienia Centralny Ośrodek Żeglarstwa Polskiego Związku Żeglarskiego im.Andrzeja Benesza w Trzebieży nad Zalewem Szczecińskim.

Klasyfikacja żeglarstwa

W swoim głównym znaczeniu dotyczy pływania po wodzie.Jednak oprócz typowego żeglarstwa na żaglówkach,jachtach i żaglowcach istnieje również specyficzna odmiana żeglarstwa wodnego na deskach z żaglem,zwana windsurfingiem oraz kiteboarding,czyli rodzaj deski przypiętej do nóg,z jednostką napędową w postaci latawca.Elementem żeglarstwa jest jachting,który obejmuje tylko pływanie turystyczne i sportowe na jachtach.Odmiany żeglarstwa poza wodą,to żeglarstwo lodowe,a także dość mało popularne żeglarstwo lądowe pod postacią różnych eksperymentalnych pojazdów kołowych napędzanych żaglami,które ogólnie nazywa się żaglowozami.

Typową klasyfikację można przeprowadzić wg następujących kryteriów:

Miejsce:

·         woda(żaglowiec)

·         lód(bojer)

·         ląd(żaglowóz)

Akwen(obszar):

·         śródlądowy

·         morski

Rodzaj:

·         regatowe(sportowe)

·         turystyczne

Sprzęt:

·         łódź(żaglowiec,jacht)

·         deska(windsurfing,kiteboarding)

·         bojer

·         żaglowóz

Żeglarstwo sportowe

Klasa w żeglarstwie to kategoria jachtów,łodzi lub desek windsurfingowych o zbliżonych parametrach startujących w regatach.Klasa olimpijska to klasa jachtu,na której ścigają się zawodnicy na igrzyskach olimpijskich.39 klas jachtów jest lub było klasami olimpijskimi.

Obecne klasy olimpijskie

·         470(w konkurencjach mężczyźn i kobiet)

·         49er(w konkurencji open)

·         Elliott 6m(w konkurencji kobiet)

·         Finn(w konkurencji mężczyzn)

·         Laser(w konkurencji mężczyzn)

·         Laser Radial-odmiana standardowej klasy Radial(w konkurencji kobiet)

·         Star(w konkurencji mężczyzn)

·         RS:X(windsurfing)(w konkurencjach mężczyzn i kobiet)

Daje to w sumie 10 konkurencji rozgrywanych podczas igrzysk olimpijskich:

Jachty jednokadłubowe

Jednoosobowe

·         Laser-mężczyzn

·         Laser Radial-kobiet

·         Finn-mężczyzn

Dwuosobowe

·         470-kobiet i mężczyzn

·         49er-open

·         Star-mężczyzn

Trzyosobowe

·         Elliott 6m-kobiet

·         Windsurfing

·         RS:X-kobiet i mężczyzn.

Byłe klasy olimpijskie(między innymi)

·         R 12 M(1908-1920)

·         FD(1960-1992)

·         Tempest(1972-1976)

·         Europa(1992-2004)
Tornado(1976-2008)