Układ moczowy i wydalniczy po URK

Układ moczowy przed i po URK.Następstwem urazu rdzenia kręgowego są zaburzenia w funkcjonowaniu układu moczowego.Zaburzenia spowodowane są porażeniem mięśni odpowiedzialnych za gromadzenie i wydalanie moczu,do których zaliczamy:

• pęcherz moczowy rozciągliwy worek,zbudowany z tkanki mięśniowej o pojemności ok.700 ml,w którym gromadzony jest mocz,
• zwieracz cewki moczowej otacza ujście cewki moczowej i odpowiedzialny jest za utrzymanie moczu w pęcherzu oraz jego wydalanie,gdy pęcherz jest już wypełniony.

Przyjrzyjmy się mechanizmowi fizjologicznego oddawania moczu:nerki filtrując krew nieustannie produkują mocz,który moczowodami spływa do pęcherza.Na ścianach pęcherza znajdują się receptory informujące o jego wypełnieniu.Gdy znajduje się w nim już ok.350 ml,czujemy potrzebę opróżnienia pęcherza.Informacja o wypełnionym pęcherzu biegnie do ośrodka mikcji(mikcja-wydalanie moczu)w rdzeniu przedłużonym,a z powrotem przekazywane jest polecenie rozluźnienia zwieracza.Dzięki zwieraczowi mamy możliwość odroczenia mikcji,jeśli nie mamy do tego odpowiednich warunków(np.brak toalety,czy odpowiedniego miejsca).Samo wydalenie moczu możliwe jest dzięki synchronizacji pracy wypieracza,jakim jest pęcherz,oraz zwieracza.Pęcherz,lekko kurcząc się,wypiera mocz,a w tym samym czasie rozluźniający się zwieracz umożliwia wydostanie się moczu przez cewkę moczową na zewnątrz.W wyniku URK dochodzi do porażenia mięśni pęcherza,czyli wypieracza oraz zwieracza,a powikłanie to nazywane jest pęcherzem neurogennym.W związku z tym,że w wyniku URK dochodzi do porażeń mięśni,które mogą mieć charakter wiotki lub spastyczny,u osób z URK występują najczęściej dwa rodzaje pęcherza neurogennego:

• typ I,gdzie mamy wiotki pęcherz i spastyczny zwieracz,
• typ II,charakteryzujący się wiotkim pęcherzem i wiotkim zwieraczem.

To,jakie właściwości ma nasz pęcherz moczowy ustalić możemy podczas badania urodynamicznego,które jest niezwykle ważne,ponieważ niesie pełną wiedzę o skutkach URK dla naszych dolnych dróg moczowych(pęcherza i zwieracza).Ustalenie typu pęcherza jest konieczne do tego,by odpowiednio zaplanować trening pęcherza neurogennego,wybrać właściwe zaopatrzenie neurologiczne oraz uniknąć groźnych powikłań.Postępowanie z układem moczowym po URK.Zaraz po urazie,na etapie szoku rdzeniowego,kiedy zniesione są dowolne i mimowolne funkcje mięśni,następuje zatrzymanie moczu w pęcherzu.Zadaniem lekarza jest wtedy odprowadzenie moczu z pęcherza i zapobiegnięcie powikłaniom w obrębie górnych dróg moczowych,a zwłaszcza nerek.Powikłania takie mogą pojawić się,gdy mocz z przepełnionego pęcherza będzie cofał się przez moczowody z powrotem do nerek,co określane jest jako refluks.Po to,by tego uniknąć i doprowadzić do opróżnienia pęcherza,wprowadza się do niego poprzez cewkę cewnik zewnętrzny.W sytuacji,gdy pojawiają się trudności z wprowadzeniem cewnika przez cewkę np.wskutek zbyt spastycznego zwieracza,wykonuje się przetokę moczową i wprowadza cewnik do pęcherza przez powłoki brzuszne.Jest to tzw.cystotomia.Pomimo tego,że cewnik zewnętrzny"załatwia"problem wydalania moczu,musimy takie rozwiązanie potraktować jako przejściowe i jak najszybciej rozpocząć trening pęcherza neurogennego.Trening ten pozwoli nam na odzyskanie kontroli nad wydalaniem moczu poprzez wypracowanie mechanizmów zastępczych.Zgoda na zbyt długie korzystanie z cewnika wewnętrznego może przynieść nam bardzo złe skutki:

• utrzymujący się długo w pęcherzu cewnik może być przyczyną groźnych,często nawracających infekcji,
• na ścianach pęcherza gromadzić się mogą związki wapnia i fosforu,które przy wymianie cewnika dostają się do pęcherza i są przyczyną pojawiania się kamieni,
• cewnik może uszkadzać delikatną śluzówkę cewki moczowej i może być przyczyną pojawienia się odleżyn i przetok,
• nieustanne wypływanie moczu poprzez cewnik powoduje systematyczne obkurczanie pęcherza moczowego,który nie jest stymulowany,z czasem jego ściany ulegają zwłóknieniom i traci on zdolność do pracy i przyjmowania moczu.

Zdarzają się,niestety,przypadki drastycznych zaniedbań,jeśli chodzi o trening pęcherza neurogennego,które skazują osoby na korzystanie z cewnika wewnętrznego już na zawsze,a nierzadko wywołują poważne komplikacje,kończące się operacjami,w trakcie których wykonuje się pęcherz zastępczy.Zadbaj o swój układ moczowy trening pęcherza neurogennego.W wyniku URK zostaje przerwany lub zakłócony przepływ informacji pomiędzy ośrodkami mikcji a pęcherzem i zwieraczem,więc nie mogą one być już kierowane przez"centralę".Trening pęcherza neurogennego polega na tym,by skłonić pęcherz oraz zwieracz do tego,by reagowały na inne bodźce,niż te pochodzące z ośrodka mikcji i by w ten sposób dochodziło do opróżnienia pęcherza.Bodźcem tym może być masowanie pęcherza,jego opukiwanie czy napinanie tłoczni brzusznej.Trening pęcherza rozpoczynamy jak najszybciej,już na etapie,gdy zaopatrzeni jesteśmy w cewnik wewnętrzny.Cewnik zamykamy zaciskiem,a następnie co 3-4 godziny,w zależności od ilości spożywanych płynów,otwieramy światło cewnika.Za każdym razem,tuż przed otwarciem pęcherza,wykonujemy jego stymulację masując pęcherz,opukując go lub napinając tłocznię brzuszną.Masowanie i opukiwanie wykonujemy tuż nad spojeniem łonowym otwartą dłonią lub dłonią złożoną w pięść(w przypadku opukiwania).Napinanie tłoczni brzuszej polega na pochyleniu tułowia do przodu oraz napięciu mięśni(czy próbie napięcia),tak jak to odbywa się przy wypróżnianiu.Wykonywanie tych technik musi zostać poprzedzone badaniem urodynamicznym,podczas którego określa się ciśnienie śród pęcherzowe,czyli ciśnienie moczu w wypełnionym pęcherzu oraz jego ciśnienie podczas mikcji.Jeśli to ciśnienie przekracza 40 mm Hg,niewskazane jest wykonywanie ćwiczeń stymulujących pęcherz,ponieważ może to prowadzić do refluksu.Efektem treningu pęcherza neurogennego jest sytuacja,w której sygnałem do wypróżnienia pęcherza,a więc skurczu wypieracza i rozluźnienia zwieracza,jest opukiwanie,masowanie bądź napinanie tłoczni brzusznej i na tym polega wypracowanie zastępczego mechanizmu oddawania moczu.Dodatkowo zaciskanie cewnika powoduje,że nasz pęcherz może wypełniać się moczem,a więc jego ściany pracują i dodatkowo umieszczone na ich powierzchni receptory podlegają ciągłej stymulacji.Dzięki temu,pomimo utraty czucia,możemy nauczyć się odczuwać wypełnienie pęcherza.Starannie i systematycznie prowadzony trening pęcherza neurogennego sprawia,że lekarz może podjąć decyzję o usunięciu cewnika wewnętrznego i przejściu na cewniki zewnętrzne lub wkładki urologiczne.O tym,czy możemy zrezygnować z cewnika wewnętrznego,decyduje pomiar zalegania moczu.Jeśli już po wyjęciu cewnika wewnętrznego opróżnimy nasz pęcherz,korzystając z wyuczonej techniki stymulacji i gdy po jego opróżnieniu ilość moczu,jaka w nim zostanie,czyli tzw.zaleganie,nie przekroczy 50-80 mm,to wtedy możemy na stałe zrezygnować z cewnika wewnętrznego i korzystać z odpowiedniego dla nas zaopatrzenia urologicznego.Jeśli natomiast zaleganie będzie większe,to musimy nadal korzystać z cewnika wewnętrznego i kontynuować trening pęcherza.Zdarza się,że nasz zwieracz ma tendencję do spastyczności,która pozwala na uzyskanie tego poziomu wytrenowania pęcherza neurogennego,przy którym nie musimy już korzystać z zaopatrzenia urologicznego.Dzieje się tak,gdy spastyczność zwieracza pozwala na utrzymanie moczu w pęcherzu i umożliwia jego opróżnienie,do którego sygnałem jest opukiwanie,masowanie lub napinanie tłoczni brzusznej.Następny krok wybór zaopatrzenia urologicznego.Po zakończeniu treningu pęcherza neurogennego i wypracowaniu mechanizmu oddawania moczu pozostaje nam wybrać odpowiednie zaopatrzenie urologiczne.Najczęściej osoby dysponujące typem I pęcherza,gdzie występuje spastyczny zwieracz,stosują cewnikowanie okresowe przerywane i korzystają z cewników jednorazowych przeznaczonych do cewnikowania okresowego.Osoby posiadające typ II pęcherza,z wiotkim zwieraczem,stosują cewniki zewnętrzne lub wkładki urologiczne.Oferta,jaką kierują do nas firmy produkujące zaopatrzenie urologiczne,jest bardzo szeroka.Zaopatrzenie,które wybierzemy dla siebie,powinno być dobrze dopasowane,funkcjonalne,czyli zapewniające nam możliwość samodzielnego zakładania,a dodatkowo musi być estetyczne i nie może powodować żadnych podrażnień.Podstawowe zaopatrzenie urologiczne dla mężczyzn stanowią cewniki zewnętrzne wśród których wyróżniamy:

• cewniki jednoczęściowe ściany tych cewników pokryte są klejem,
• cewniki dwuczęściowe składają się z samoprzylepnego paska oraz nakładanego na niego cewnika.

Do założonego już cewnika podłączamy worek do zbiórki moczu.Najlepiej korzystać z worków z karbowanym drenem,który nie traci swojej drożności,nawet gdy jest zagięty.Dodatkowo worek powinien być zaopatrzony w zawór zwrotny,zapobiegający cofaniu się moczu do cewnika.Dobrze jest,gdy od strony wewnętrznej,która przylega do naszego ciała,pokryty jest on fizeliną zabezpieczającą przed powstawaniem odparzeń.W zależności od naszych potrzeb mamy do dyspozycji różnego rodzaju worki:

• worki o pojemności 500 ml korzystamy z nich w ciągu dnia,
• worki o pojemności 1500 ml z takich worków korzystamy w nocy,posiadają one dłuższy dren,tak byśmy mogli worek położyć obok łóżka,
• worki o mniejszej pojemności 350 ml używamy ich np.w trakcie zajęć na basenie.

Na co należy zwrócić uwagę korzystając z zaopatrzenia urologicznego?By uniknąć różnych nieprzyjemnych niespodzianek korzystając z zaopatrzenia urologicznego,powinniśmy pamiętać o pewnych zasadach:

• należy odpowiednio dobrać rozmiar cewnika.Cewnik zbyt mały może uciskać,co grozić może nawet powstaniu odleżyny,natomiast zbyt duży cewnik będzie nieszczelny,
• wybierz takie zaopatrzenie,które będziesz mógł sam założyć.Zwróć uwagę na to,jak zakłada się cewnik i jaki zawór posiada worek,czy będziesz mógł go bez trudności otwierać i zamykać,
• wybierz cewnik wykonany z właściwego materiału,jeśli masz uczulenie na lateks,powinieneś korzystać z cewników wykonanych z silikonu,
• skóra w miejscu kontaktu naszego ciała z cewnikiem powinna być sucha i wolna od środków natłuszczających,jak kremy i oliwki,
• jeśli podczas zakładania cewnika przeszkadza nam owłosienie łonowe,które dostaje się pod cewnik i może później powodować jego nieszczelność,musimy to nadmierne owłosienie usunąć,
• cewnik zakładamy na penisa w tzw.pół wzwodzie.Założeniu cewnika zawsze powinno towarzyszyć dokładne umycie miejsc intymnych oraz wysuszenie penisa,
• po założeniu zaopatrzenia powinniśmy sprawdzić,czy cewnik i dren nie są skręcone,czy dren jest dobrze ułożony,a także czy zawór worka jest zamknięty.

Cewnikowanie przerywane opróżnianie pęcherza neurogennego ze spastycznym zwieraczem.Osoby,które cewnikują się okresowo,mają do dyspozycji przeznaczone do takiego cewnikowania cewniki jednorazowe,wśród których najpopularniejsze są cewniki Nelatona.Tutaj również ważny jest dobór odpowiedniej średnicy cewnika.Zbyt gruby cewnik powodować może groźne uszkodzenie śluzówki cewki moczowej.Najczęściej używane są cewniki o średnicy 16F(skala French gdzie F=0,33 mm).Oczywiście dbać powinniśmy o higienę miejsc intymnych.Przed cewnikowaniem dobrze jest umyć miejsca intymne,zwłaszcza ujście cewki moczowej oraz zadbać o higienę dłoni.Przed wprowadzeniem cewnika do cewki moczowej jego powierzchnię pokrywamy żelem,np.lidokainą,której zadaniem jest zapewnienie poślizgu i zapobieganie urazom śluzówki oraz działanie znieczulające.Cewnik wprowadzamy powoli do pęcherza poprzez cewkę.Gdy docieramy do zwieracza czujemy lekki opór,wtedy odchylamy lekko cewnik w dół,co powoduje,że łatwiej dostaje się on do samego pęcherza.W przypadku mężczyzn polecane są cewniki Tiemanna,które w przeciwieństwie do Nelatona mają lekko zakrzywioną końcówkę,co powoduje,że łatwiej wprowadzić taki cewnik do pęcherza.Cewnikowania uczymy się już w okresie naszego pobytu w szpitalu,gdzie dowiadujemy się,jak ważne jest zachowanie starannej higieny podczas całej czynności.Wprowadzanie cewnika do pęcherza wiąże się zawsze z ryzykiem infekcji układu moczowego,a jest ono zawsze mniejsze,gdy przestrzegamy zasad higieny.Pamiętać jednak musimy o tym,że nasza aktywność życiowa powoduje,iż będziemy musieli się cewnikować w bardzo różnych miejscach,często takich,które odbiegają swoim komfortem od warunków,jakie zapewnia szpitalny oddział czy nasze mieszkanie.To,że cewnikujemy się okresowo,nie powinno zatem skłaniać nas do rezygnowania z wyjazdów,podróży i bycia aktywnym.Dodatkowym zaopatrzeniem urologicznym,z którego korzystają mężczyźni,są wkładki urologiczne zabezpieczające w przypadku kropelkowego nietrzymania moczu lub przy wysiłkowym popuszczaniu moczu.Firmy produkujące cewniki oraz worki do zbiórki moczu oferują poza tym paski do mocowania worka,środki do płukania worka pozwalające utrzymać jego higienę,oraz specjalne chusteczki do przemywania miejsc intymnych.Panie,poza cewnikami do cewnikowania okresowego,korzystają najczęściej ze specjalnych wkładek urologicznych o różnej chłonności.Wkładki te mocowane są do bielizny dzięki paskowi delikatnego kleju i zawierają w licznych porach specjalny proszek.Proszek ten w kontakcie z moczem zamienia się w żel,pochłaniając również nieprzyjemny zapach.Lepiej zapobiegać niż leczyć profilaktyka dróg moczowych.Niezwykle ważna jest dbałość o profilaktykę dotyczącą dróg moczowych.Tylko wtedy,gdy będziemy przestrzegali zasad profilaktyki,unikniemy groźnych powikłań.które doprowadzić mogą nawet do utraty życia.Poważne niebezpieczeństwo związane z tymi powikłaniami związane jest z ich bezobjawowym przebiegiem.W chwili gdy pojawiają się zauważalne symptomy powikłań,może być już za późno na skuteczną terapię.Oto kilka zasad profilaktyki urologicznej:

• wypijaj odpowiednią ilość płynów,by zapewnić właściwe warunki do pracy nerek oraz nie doprowadzić do zagęszczenia moczu,
• obserwuj swoje ciało i jego reakcje,czasami o czymś niepokojącym,np.nadmiernie wypełnionym pęcherzu czy infekcji moczowej,mogą nas informować objawy dysrefleksji autonomicznej,takie jak:gwałtowny wzrost ciśnienia,ból głowy,dreszcze,nadmierne pocenie się i uczucia niepokoju,
• zwracaj uwagę na ilość wydalanego moczu w ciągu dnia oraz na te jego cechy,które bez trudu sami możemy ocenić,jak:barwa,gęstość czy zapach,
• w przypadku pań sugeruje się kierunek wycierania miejsc intymnych od ujścia cewki moczowej do odbytu.Podaje się,że 80% infekcji dróg moczowych spowodowanych jest przez bakterie,które pochodzą z okolic odbytu,więc stosowanie się do tego zalecenia wydaje się ważne,
• zadbaj o odpowiedni poziom aktywności życiowej.Pomoże to w pracy układu moczowego,wzmocni naturalną odporność organizmu,
• pamiętaj o wykonywaniu badań profilaktycznych.Mówiliśmy już o badaniu urodynamicznym,służącym określeniu rodzaju pęcherza neurogennego i jego właściwości.Warto sięgać także po następujące badania:

1.Kontrola zalegania moczu z wykorzystaniem ultrasonografii,a więc nieinwazyjna.Jest to ważne badanie,ponieważ nadmierne zaleganie stanowi pożywkę dla bakterii.
2.Ogólne badanie moczu próbkę porannego moczu(100-150 ml)ocenia się pod kątem takich właściwości fizycznych jak:ciężar właściwy,barwa,przejrzystość,odczyn,zawartość białka,cukru,ciał ketonowych.Osad moczu badany jest na zawartość nabłonków,krwinek białych,krwinek czerwonych i składników mineralnych.Badanie to pozwala wykryć infekcję dróg moczowych oraz skłonność do tworzenia się kamieni.
3.Posiew moczu do badania wykorzystuje się mocz ze środkowego strumienia.Pozwala wykryć infekcję dróg moczowych oraz określić rodzaj bakterii,która ją wywołała.Dobrze jest wykonać to badanie,gdy zaobserwujemy coś niepokojącego,np.trudności w oddawaniu moczu,uczucie ciągłego parcia,krwiomocz.
4.USG to proste i nieinwazyjne badanie pozwala określić kształt i położenie poszczególnych części układu moczowego.
5.Urografia dożylna badanie z wykorzystaniem środka cieniującego pozwala ocenić budowę nerek i występowanie kamieni w samych nerkach lub w dolnych drogach moczowych.
6.Cystoskopia polega na oglądaniu pęcherza moczowego od wewnątrz za pomocą wziernika,pozwala wykryć zmiany zachodzące w pęcherzu i ujściach moczowodów.
Pamiętaj o znaczeniu obserwacji swojego ciała,o tym,jak ważne jest szybkie rozpoznanie objawów dysrefleksji autonomicznej i kontrola właściwości moczu,której możesz sam dotknąć.Badanie zalegania moczu dobrze jest wykonać,gdy pojawią się jakieś niepokojące objawy.Osoby korzystające z cewników zewnętrznych oraz te,które nie stosują zaopatrzenia urologicznego,mogą kontrolować zaleganie cewnikując się co pewien czas cewnikami jednorazowymi.Wskazane jest także wykonywanie USG układu moczowego raz na pół roku.Co robić,gdy pojawiają się trudności i komplikacje?W sytuacji,gdy pojawiają się poważne trudności w funkcjonowaniu dolnych dróg moczowych,lekarz może sięgnąć po inne rozwiązania,wśród których wyróżniamy:

• Urostomię jest to połączenie wytworzone pomiędzy drogami moczowymi(moczowodami,pęcherzem czy cewką moczową)a skórą w celu zapewnienia odprowadzenia moczu.W sytuacji gdy dodatkowo nie funkcjonuje pęcherz moczowy i trzeba go usunąć,tworzy się zastępczy pęcherz z fragmentu jelita cienkiego.Przetoki mogą być zamknięte lub otwarte.W tych pierwszych w celu odprowadzenia moczu stosuje się cewnikowanie,a drugie wymagają stosowania zaopatrzenia urostomijnego w postaci płytek i mocowanych do nich worków.Osoby z urostomią bez żadnych przeszkód mogą korzystać z basenu,ważne jest jedynie by przestrzegać zasad pielęgnacji urostomii.
• Przecięcie zwieracza cewki moczowej wykonuje się u osób,które posiadają tak bardzo spastyczny zwieracz,że uniemożliwia on wypływanie moczu.W pierwszej kolejności stosuje się tu farmakoterapię.

Inne pomysły na rozwiązanie trudności z wydalaniem moczu ciekawostki.Istnieją jeszcze inne rozwiązania stosowane w przypadku dysfunkcji dolnych dróg moczowych.Należy do nich wykorzystanie urządzeń wewnątrz cewkowych.Stosuje się je u kobiet z uwagi na krótką i prostą cewkę moczową.Urządzenia te zamykają światło cewki,jej otwarcie następuje przez napięcie tłoczni brzusznej lub dzięki wykorzystaniu pola magnetycznego.Tak jak urządzenia wewnątrz cewkowe to propozycja dla kobiet,tak w przypadku mężczyzn stosuje się hydrauliczny zwieracz cewki moczowej,który imituje działanie naturalnego zwieracza.Obydwa urządzenia są najbardziej popularne w USA.W Polsce zanotowano niewiele przypadków implantowania takich urządzeń.Powodem jest ich wysoka cena oraz zgłaszany przez pacjentów dyskomfort,pomimo występującej utraty czucia.Układ wydalniczy po URK czy możemy odzyskać kontrolę nad wypróżnianiem?Uraz rdzenia kręgowego niesie skutki dla całej sfery związanej z kontrolą czynności wydalniczych.Początkowo,na etapie szoku rdzeniowego,następuje najczęściej zupełna utrata kontroli nad wypróżnianiem,pojawiają się zaparcia i zaopatrywani jesteśmy w pieluchomajtki.To trudny dla nas czas,kiedy skazani jesteśmy na opiekę innych osób i pozbawieni intymności podczas wykonywania zabiegów higienicznych.Z czasem nasz stan się stabilizuje,szok rdzeniowy mija,a my niestety nadal korzystamy z pieluchomajtek.Problemy z wypróżnianiem związane są głównie z urazem,ale wpływ ma tutaj również gwałtowny spadek aktywności,przyjmowanie dużej ilości leków oraz niewłaściwa,uboga dieta.Po powrocie do domu często nadal pielęgnujemy przyzwyczajenia szpitalne,wypróżniając się w łóżku i używając różnego rodzaju środków wspomagających,jak czopki,zioła i inne preparaty.Taka sytuacja jest dla nas frustrująca i sprawia,że unikamy kontaktów z innymi,czując się bezpiecznie w swoich czterech ścianach.Zadajemy sobie nie raz pytanie:czy już zawsze towarzyszyć nam będą pieluchomajtki i kłopoty z wypróżnianiem?Odpowiedź na to pytanie jest prosta:uraz rdzenia i porażenie mięśni zwieraczy nie wykluczają możliwości odzyskania kontroli nad wypróżnianiem.Wymaga to jednak naszego zaangażowania i podjęcia treningu czynności wydalniczych oraz świadomego życia.Nasze starania zakończą się sukcesem jeśli:

• uwierzymy,że możemy kontrolować wypróżnianie i stanowczo rozpoczniemy nasz trening,
• zmienimy nasze przyzwyczajenia i uznamy,że łóżko nie jest dobrym miejscem do wypróżniania,
• zadbamy o dostępność toalety i odpowiednie warunki do wypróżniania,
• zaakceptujemy fakt,że nasz ceremoniał wypróżniania może potrwać długo(nawet 1-1,5 h) i uprzedzimy o tym naszych bliskich,
• przestrzegać będziemy stałej pory i systematyczności wypróżniania,
• rozsądnie używać będziemy środków wspomagających,tak by nasz organizm nie uzależnił się od nich,
• zadbamy o właściwą dietę,urozmaiconą i bogatą w błonnik,
• na co dzień towarzyszyć nam będzie aktywność ruchowa.

Nasz indywidualny trening wypróżniania.Pamiętajmy,że podjęcie treningu czynności wydalniczych i odzyskanie kontroli nad wypróżnianiem nie tylko zapewni nam komfort w codziennym życiu,ale również uchroni nas przed groźnymi powikłaniami.Do powikłań tych zaliczamy:zaparcia,żylaki i owrzodzenia odbytu,kamienie kanałowe,cofanie się treści pokarmowej czy w końcu nowotwory jelita.Dobrze gdy naukę czynności wypróżniania rozpoczniemy już w trakcie pobytu na oddziale szpitalnym.Możemy wtedy liczyć na pomoc personelu,a ponadto mamy do dyspozycji przystosowaną toaletę.Ważne jest,byśmy nie pozostawiali spraw związanych z wypróżnianiem ich własnemu biegowi.Musimy świadomie realizować nasz program wypróżniania.Nie bez znaczenia są tutaj nasze zwyczaje jeszcze sprzed urazu.To,jak często i o jakiej porze się wypróżnialiśmy,czy działo się to np.po posiłku lub po wypiciu gorącej herbaty,czy pomagało nam w tym spożywanie określonych produktów.Te wszystkie okoliczności powinniśmy wziąć pod uwagę,gdy układamy nasz program wypróżniania.Najważniejsza jest zmiana dotychczasowych przyzwyczajeń,jakich nabywamy jeszcze w szpitalu oraz praca nad swoją samodzielnością,która umożliwi nam korzystanie z sedesu.Szybko przekonamy się,jakie znaczenie ma pozycja i wspomagające działanie grawitacji.Sedes nie może być zbyt wysoki,powinniśmy być całymi stopami podparci o podłoże.W takiej pozycji stosować możemy masowanie brzucha oraz napinanie tłoczni brzusznej.W całym programie najważniejsze jest przestrzeganie stałej pory wypróżniania oraz systematyczności.Liczą się tutaj nasze indywidualne przyzwyczajenia,ale pamiętajmy,że jelita wykazują największą aktywność rano.Systematyczność wiąże się z tym,że nie możemy odraczać naszego programu.Pomiędzy kolejnymi wypróżnieniami nie powinno upływać więcej niż trzy dni.Najczęściej na początku korzystamy z różnych środków wspomagających:czopków i środków doustnych.Działają one na rozmaite sposoby.Jedne,tak jak czopki glicerynowe,jedynie uwadniają treści jelit,inne,takie jak bisacodyl,działają na zakończenia nerwowe wzmagając perystaltykę.Z czasem powinniśmy ograniczać stosowanie tych środków,zastępując je odpowiednią dietą.Równie ważny jak sama dieta jest sposób spożywania pokarmów.Oto kilka zaleceń dotyczących diety:

• zadbaj o to,by twoja dieta była urozmaicona,zawierała wszystkie niezbędne składniki,a do tego by była lekkostrawna,
• spożywaj pokarmy bogate w błonnik,który wspomaga oczyszczanie naszych jelit,
• wypijaj odpowiednią ilość płynów,co skutecznie uchroni przed zaparciami,
• spożywaj co najmniej trzy,a najlepiej pięć posiłków dziennie i nie podjadaj pomiędzy nimi,
• jedz powoli rozdrabniając każdy kęs pokarmu.

Nie możemy zapominać o znaczeniu aktywności fizycznej.Codzienna porcja ruchu działa zbawiennie na nasz organizm,w tym również na samo wypróżnianie,pobudzając do pracy jelita.Podejmując trening czynności wydalniczych bądźmy systematyczni i wytrwali,a nasze starania na pewno zakończą się sukcesem.